Helgarpósturinn - 30.04.1982, Qupperneq 9

helgarpásturinn Föstudagur 30. apríl 1982
Siðast boðaði ég þá áætlun mina
að segja frá norkkrum
ráðstefnum við Háskóla Islands.
Það er ekki i mi'num verkahring
að gefa fullkomna skýrslu og
verður einungis stuðst við ýmis-
legt, sem rekið hefur á fjörur
minar.Tilviljunræður, en jafnvel
hún nægir til að gefa til kynna
fjölbreytni viðfangsefnanna.
Hver og einn fræðimaður sinnir
veikefni sinu með misjafnum
skera timannn við nögl, hver og
einn fær 15 mindtur til að flytja
erindi sitt og svara nokkrum
spurningum á eftir, ef timi gefst
til. Þannig geta fræðimenn frætt
starfssystkini sin i stórum
dráttum um rannsóknir og
árangur erfiðisins, en frekari
forvitni má svala yfir kaffisop-
anum milli funda. A fjölmennum
þingum, þar sem fundarmenn
hefur drifið viða að, er erinda-
Rannsóknir og
ráðstefnur
árangri, lengur eða skemur.
Stundum gengur áleiðis, stundum
er staðið i stað. Það er unnið án
eða i samvinnu við aðra, en hvað
sem þvi liður, þykir timabært að
leysa frá skjóöunni ööru hverju,
segja fleirum frá starfinu og
niðurstöðum. Það er gert á
ráðstefnum eða málstofum. Nú
verður sagt frá ráðstefnu, sem
nýlega var haldin i háskólanum.
Ráðstefna í læknadeild
Ar hvert er haldin ráðstefna um
rannsóknir i læknadeild Háskóla
tslands. Var ein slik haldin i mars
siðastliðnum og verður hér i
stuttu máli greint frá nokkrum
erindanna. Þvi miður gefst ekki
ráðrúm til að gera þeim öllum
jafn hátt undir höfði, enda 23 tals-
ins. í undirbúningsnefnd voru
Jón Jóhannes Jónsson og Hrafn
Tulinius úr læknahópi og Hörður
Filippusson lifefnafræðingur en
erindin voru allfjölbreytileg.
Eins og tíðkast gjarnan á
slikum visindaþingum þurfti að
flutningurinn talinn mikiisverð
yfirborðskynning á rann-
sóknunum. Hins vegar fullnægir
hann sjaldan þeim, sem sinna
sömu sérverkefnum og flutnings-
maður erindisins. Er þá að sjálf-
sögðu treyst á samvistir milli
formlegra funda: kaffihlé og
skeggræður á kvöldin, ef þingið
stendur nokkra daga. Lækna-
deildarþingið stóð einn dag og var
þvi skipt i fjóra fundi. Úrdrættir
erindanna voru gefnir út i 28 blað-
siðna fjölrituðu hefti og skulum
við glugga i það ofurlitið okkur til
fróðleiks.
Árin færast yfir: sjón-
depra
Guðmundur Björnsson við
augndeild Landakotsspitala kynnti
könnun á tiðni ellidrers hér á'
landi. Ellidrer er augnsjúk
dómur, sem kallast á latinumáli'
cataracta senilis. Hann hefur
eftirfarandi einkenni: Sjón er 2/3
eða minni á öðru eöa báðum
augum, jafnvel með besta sjón-
ÚR HEIMI VÍSINDANNA
Umsjón: Þór Jakobsson
gleri. Ellidrer stafar af skýmynd-
unum i augasteini eða brottnámi
augasteins við aðgerð. t erind-
inu var greint frá tiðni veikinnar
á landi hér meðal fólks yfir
fimmtugt, og ennfremur hversu
algengar læknisaðgerðir, drera-
aðgerðir, eru með tilliti til aldurs
ogbúsetu sjúklinganna. Könnun i
Borgarneslæknisumdæmi leidtíi
iljós.aöhér um bil 10% af fólki
yfir fimmtugt þjáðist af ellidreri.
Það náðist i 70% fólks á þessum
aldri i umdæminu. Tiðni sjúk-
dómsins eykst með árunum og
hann er algengari meðal kvenna
en karla. Það er ályktað af
þessum niðurstöðum i Borgar-
nesi, að um 4000 manns hérlendis
ættu að vera komin með það
mikla drerarmyndun i augastein,
að farið er að draga úr sjón-
skerpu.
Þá var sagt frá þvi i þessu er-
indi, aö um 140 ellidreraaðgeröir
(á fyrra auga) væru geröar ár-
lega hér á landi. Meðal legutimi
drersjúklinga á augndeild Landa-
kostsspitala er tólf og hálfur
dagur.
Krabbamein i maga
Hjalti Þórarinsson prófessor og
Ingvar E. Kjartansson, sérfræð-
ingur við handlækningadeild
Landspítala, töluðu um krabba-
mein i maga og lögðu fram at-
hugun á árangri skurðaðgerða á
Landspitala 1970-1979. Þeir fluttu
þau gleðitiðindi, að tiðni maga-
krabbameins á Islandi hefur
lækkaö verulega á siðustu
tveimur áratugum, en áður fyrr
vartiðni sjúkdómsins hér með þvi
hæsta, sem þekktist i heiminum.
Læknarnir lýstu greiningarað-
ferðum og báru saman röngten-
myndatöku og magaspeghin. A
áttunda áratugnum vistuðust 183
sjúklingar meö krabbamein i
maga á Landspitala ,116karlar
og 67 konur. Skuiðaðgerð var
framkvæmd á 85% þeirra og
gagngeraaðgerö var unnt að gera
á 50% sjUklinganna. Lýst var
fylgikvillum og skurðdauða við
hinar einstöku tegundir skurðað-
gerða. Þá var greint frá fjölda
•hinna lánsömu, sem tekist hafði
að bjarga frá bráðum bana meö
skuröaðgerð. Reyndust 11%
sjúklinga hafa lifað 5 ár eða
lengur frá aðgerö. Ef miðaö er við
þá 92 sjúklinga, sem kleift var að
gera gagngera aðgerð á, þá hafa
22% lifað lengur en 5 ár. Þessi
hópur manna er fjórðungur
þeirra, sem á annaö borð lifir af
slika aðgerð.
Þessu fólki hefur áskotnast
a.m.k. 5 ára lif i viðbót fyrir til-
stilli læknisfræöinnar og hjálp
leikinna lækna — og lifir þaö
væntanlega lifinu með öðru
hugarfari en margur nöldursegg-
urinn, sem aldrei hefur komist i
lifshættu.
A ráðstefnunni voru ennfremur
flutt erindi um tíðni annarra sjúk-
dóma, slysatiöni meðal barna og
unglinga, tiöni geðsjúkdóma hjá
gömlu fólki. Siöast skal telja
fyrirlestur um ofneyslu áfengis
og sérilagi breytingar á drykkju-
venjum óhófsmanna á 5 ára tima-
bili.
Framhald biður næsta visinda-
pósts aö tveimur vikum liönum.
Sjúklingur eða spftali.
VETTVANGUR
Ég treysti Halldóri vini minum
Runólfssyni á HP manna best til
að fræða mig um það sem er að
gerast i myndlistum á Islandi i
fjarveru minni. Fáir gera það af
meiri skilningi og þekkingu. 1 HP
þann 16. april s.l. er samt i Hall-
dóri hundur sem ég kánnast ekki
við og verð að gera athugasemdir
við. Hundur þessi bitnar á ungum
myndlistarmanni, Vigni Jó-
hannssyni, sem fyrir stuttu sýndi
i Listmunahúsinu og er mér sjálf-
um málið ekki óskylt þar sem ég
fylgdist með tilurð þeirrar sýn-
ingar og fylgdi henni úr hlaði með
stuttri hugleiðingu i sýningar-
skrá. t grein sinni um sýninguna
segir Halldór fullum fetum að
Vignir sé að slá sig til riddara
með þvi að stela myndefni eftir
júgóslavneskan myndlistarmann,
Velocevic, þ.e.a.s. Velickovic.
Svo sláandi likar eru myndir
ti fct*ví>»oí‘
Mu,bnd*«.
*ln»r *
eruon
un*» »
,6 þrnn»i'
Grein Halldórs Björns Runólfssonar um sýningu Vignis Jóhannssonar, sem Aöalsteinn Ingólfsson gerir hér athugasemdir við. Halldór mun svara
Aðalsteini I næsta blaöi og verða þá við áskorun Aðaisteins um að styðja mál sitt með myndum til samanburðar.
hugm
héláiW pr.ur „aiBj
33 u>iu- f1** v
rn rvmi* ,u unnrn *
arvr,k C.U r vi*mr
SUuto um 1 ,t*
. krtl*6**t or
»*74 -7* °« b*> ***»
Sr,!ibd«tó , S16»» t*
h*nn krruto' ^kpmn*. I*1
ul tr»mh»ló*
vr-m h»n*> »"ma»° s»t»nó
*•*
**&++*****"
v»rt •*> *•»
ttt***# ,,,, tiA,f
t'T.nr'* Uí>iU" .s<pt| f> mrt
rm»r>ltf'»' ***
AhoH.odun t*« ,
»«
cl hottoynótn »* h«ó** \
U*t*«**ftftlftn !
um ðhe‘tN',1.t, r5»þ»h
œ-SrSæi
SfiJSgjjrw-*
“.-aassx-
Af hundum sem
hugmyndum
þessara tveggja, segir Halldór,
að sjálfur hefði hann talið
myndirnar i Listmunahúsinu eftir
Velickovic, hefði ekki undirskrift
Vignis tekið af öll tvimæli um
höfundinn. Þetta er þungur baggi
fyrir ungan listamann i upphafi
ferils sins að bera, — og algjör-
lega óverðskuldaður.
Vissulega er „ættarmót” (svo
brúkaö sé hugtak Wittgensteins)
með myndum júgóslavans og
Vignis, en að þær séu allt að þvi
eins er missýn, sem ég held að
hljóti að grundvallast á ónógum
upplýsingum Halldórs um þá
báöa, Vigni og „hundavininn”
Velickovic. Sömu ættar eru nefni-
lega myndir eftir þá Kitaj, Bacon,
spænska tvieykið Equipo Cro-
nica, Leon Golub, þýsku raun-
sæismálarana Johannes Grutzke
og Wolfgang Petrick, Matta o.fl.
Þeir eru sem sagt orðnir nokkuö
margir myndlistarmennirnir sem
notaö hafa imynd næstþarfasta
þjónsins, hundsins, sem boðbera
eða tákngervinga skoðana og til-
finninga.
Viö beinan samanburð á þess-
um hundamyndum Vignis og
myndum júgóslavans af sömu
skepnum (sem reyndar er útúr-
dúrilisthans) koma i ljós allt aör
ar áherslur, annar þankagangur,
önnur vinnubrögð. 1 hundamynd-
um Velickovic sjáum við ætið
prófil af hundi á harðahlaupum.
Hann er staðsettur i óræðu, óaf-
mörkuðu rými, sem er uppfyllt af
ýmiss konar merkingum, táknum
og tölum sem gefa til kynna
mælingar, skrásetningu af ýmsu
tagi. Hundar Velickovic eru nán-
ast maskinur af holdi og blóði,
iðulega sést inn i vööva og bein á
þeim, og ég sé ekki betur en aö
listamaðurinn vilji itreka
grimmd skepnunnar, þar með
grimmd samfélagsins, hvaö veit
ég. Myndir Vignis eru stórum
raunsærri, þær gerast i „alvöru”
rými og hundar hans eru skepnur
sem við höfum flest rekist á. Nær
allir eru þeir i kyrrstöðu, fastir
við einhver apparöt, innilokaðir
eða flæktir i hindranir sem lista-
maðurinn hefur lagt fyrir þá.
Hundar Velickovic eru árásar-
maskinur, hundar Vignis fórnar-
lömb.
Aukinheldur eru þessar myndir
enginn útúrdúr i list Vignis heldur
rökrétt framhald af „pælingum”
sem hófust sennilega 1977-78, — i
grafik, teikningum, málverkum,
þar sem fólk og torkennilegar
verur virðast eiga i stöðugum úti-
stöðum við alls kyns hindranir, —
sem eru e.t.v. inni i þeim sjálfum.
En skriflegur samanburöur
dugir skammt. Ungur listamaður
situr með þjófalykilinn brenndan
á ennið og þvi skora ég á HP og
Halldór að bregðast mér ekki á
ný. — og birta hundamyndir
beggja listamannanna svo les-
endur geti sjálfir gert upp hug
sinn.
Vinsamlegast,
Aðalsteinn Ingólfsson