Helgarpósturinn - 30.04.1982, Side 13

helgarpásturinn Föstuda9ur 30- aPrí| 1982
— Þiö ætlið aö gera svipaöa
könnun i dönskum frystihúsum,
eru staöhættir ekki ólikir hér og
þar?
— Nei, að þvi er við vitum eru
aðstæður mjög svipaðar. Hins
vegar er danskur fiskiönaður ekki
eins stór i sniðum og sá islenski. 1
Danmörku vinna tæplega 5 þús-
und manns i þessari starfsgrein
en hér eru 9 þúsund manns.
— Af hverju ætlið þið lika að
taka starfsfólk i fata- og mat-
vælaiðnaði með?
— Þar er allur gangur á þvi
hvort greitt er eftir bónus eða
timavinnu. Sums staðar hefur
bónusinn verið felldur niður. Auk
þess er meirihluti starfsfólks i
þessum greinum konur. Þannig
fáum við góðan samanburð við
frystihúsin.
— Og hvenær má vænta niður-
staðna?
— Við erum að undirbúa for-
könnun núna, þe. prófa spurn-
ingalistann, en sjálf aðalkönnunin
fer fram i september. Fyrstu nið-
urstöður ættu að liggja fyrir i
byrjun næsta árs, en þá er eftir að
vinna ýtarlegar úr svörunum.
— Þiö Jónas og Gylfi voruö við-
riðnir vinnuverndarkönnun sem
gerð var meðal járniðnaöar- og
byggingamanna á siðasta ári.
Hvað þótti ykkur athyglisveröast
við niðurstöður hennar?
— Það var einkum tvennt. I
fyrsta lagi hversu slæmt ástand
rikir I vinnuverndarmálum, þe.
hve tiðir atvinnusjúkdómar og
vinnuslys reyndust vera og að-
búnaður lélegur. Og i öðru lagi
hve náin tengsl eru á milli vinnu-
aðstæðna og sjúkdóma, slysa og
streitu. Það má nefna nokkrar
tölur: rúmlega 5. hver iönaðar-
maöur hafðiorðið fyrir vinnuslysi
siðustu 12 mánuöi fyrir könnun-
ina, helmingur þeirra fann fyrir
streitu og bakverkjum og 73%
kvörtuðu undan hávaða á vinnu-
stað. Það kom mjög skýrt i ljós
hverju þarf að breyta til að draga
úr vinnuslysum og atvinnusjúk-
dómum. Það þarf að bæta aðbún-
að á vinnustöðum og stytta vinnu-
timann. —-ÞH.
Ahuginn fer i bylgjum
Lúðrasveit Reykjavíkur í f jársvelti
á 60 ára afmælinu
Lúðraþeytarafélag Reykjavikur á skemmtiferö iHvalfirði fyrir eða
um aldamót; vörpulegi maðurinn fyrir miðju með skeggið er Helgi
Helgason tónskáid, en sá lengst til vinstri mun vera Gisli
Guðmundsson bókbindari, fyrsti formaður Lúðrasveitar
Reykjavikur.
Stofnendur Lúðrasveitar Reykjavikur árið 1922.
Sennilega eru þeir borgarbúar
fáir sem ekki hafa hlýtt á
Lúðrasveit Reykjavlkur. Sveitin
á 60 ára afmæli þann 7. júli n.k. og
ætlar að minnast þess með þvi
m.a. að bjóða hingaö þekktum
þýskum hljómsveitarstjóra og
tónskáldi.
Ernest Majo heitir hann og er
þekktur I sinu heimalandi og við-
ar fyrir kennslu og stjórnun
hljómsveita auk þesssem hann er
afkastamikill semjandi og útsetj-
ari tónverka fyrir lúðrasveitir.
Hefur hann starfað viða utan
heimalandsins, m.a. var hann i
Japan um nokkurra ára skeið þar
sem hann kenndi og stjórnaði
lúðrasveit japanska sjóhersins.
Hér á landi mun hann stjóma af-
mælistónleikum Lúðrasveitar
Reykjavfkur i júnilok.
Halldór Einarsson formaður
LúðrasveitarReykjavikur sagði I
samtali viö HP aösveitin gæti lit-
ið starfað sakir fjárskorts. —
Fyrr á árum nutum við góðra
styrkja en nú eru nokkur ár siðan
rikisstyrkurinn var tekinn af okk-
ur og frá borginni fáumivið 12
þúsund krónur á þessu ári, það
sama og i fyrra. Hins vegar þurf-
um við að borga liðlega 7 þúsund
krónur I fasteignagjöld af Hljóm-
skálanum. Fyrir þessar 12
þúsund krónur skuldbindum við
okkur aö leika tvisvar á 17. júni
og þegar kveikt er á jólatrénu á
Austurvelli, sagði Halldór.
— Annaö sem háir starfseminni
er skortur á góöum útipalli þar
sem væri gott skjól fyrir vindi.
Fyrir kemur að sveitin taki lagið i
góðu veðri uppi á þaki Hljóm-
skálans og fyrstu áramótin eftir
byggingu skálans lék sveitin þar,
á gamlárskvöld 1922.
— Er alltaf áhugi meðal ungs
fólks á lúðrablæstri?
— Hann gengur i bylgjum.t.d.
datt hann mikiö niöur þegar raf-
magnsmúsikin hélt innreið sina.
En hann hefur aukist aftur á sfð-
ustuárum. Sveitin hefur alltaf
lagt áherslu á að þjálfa unga
blásara og flestir blásarar
Sinfóníunnar hafa leikið meðokk-
ur og gera sumir enn.
Halldór sagði að fyrsta lúðra-
sveitin I Reykjavík hefði verið
stofnuð árið 1876 að tilstuðlan
Helga Helgasonar tónskálds og
hét hún Lúðraþeytarafélag
Reykjavíkur. Lúörasveit Reykja-
vikur varð hins vegar til við sam-
einingu tveggja hornaflokka,
Gigjunnar og Hörpunnar, og var
fyrsti formaöur hennar Gisli Guð-
mundsson bókbindari. Sveitin
hefur í timans rás haft ýmsa
stjórnendur en undanfarin ár hef-
ur fjárhagurinn ekki leyft sveit-
inni að fastráða stjórnanda. Allt
starf félaga Lúðrasveitar
Reykjavikur er unnið i sjálfboða-
vinnu. —ÞH
13
MA'
eftir Jóhönnu Sveinsdóttur
Bananablossi
Úr „Fruits & Vegetables" eftir Ericu Jong:
,/Ljóðið um banana hefur enn ekki verið ort. útlit
þeirra skiptir Suðurrikjamenn máli — hýðið. Og næst-
um allir láta sig stærð þeirra skipta. Eins og stærð
komi bragðinu við. Oft eru stuttir bananar ósköp sætir
og margt er líkt með banana og skáldi: báðir vilja
heyra iive mikir þeir séu. Þeir grænu þykjast þroskað-
astir allra. Ef marka má Freud eru bananar öfunds-
verðir í augum stúlknanna..." s
P.S. Hvernig heföi Freud gamli annars túlkað oröið bananablossi
eftir sinum kokkabókum...?
t siðustu Matkráku þótti við
hæfi aö fagna sumarkomunni
með sólskinsbjörtum bananais.
En banana má ekki aðeins nota i
isa, kökur og sæta eftirrétti,
eins og við þekkjum helst til
þeirra. Bananar eru nefnilega
margfaldir i hýðinu og geta
gegnt fjölþættu hlutverki við
matargerð. T.d. fara þeir vel i
hrásalöt og kryddaða pottrétti,
ekki sist karrýrétti, þeir hæfa
súru og söltu engu siður en sætu,
og siðast en ekki sist geta ban-
anar blossað, ef rétt er að þeim
farið...
Bananar eru handhægir og
hollir. Nú orðið fást þeir hér-
lendis allan ársins hring, eru
fremur ódýrir og innihalda ýmis
sölt og vitamin. Þess ber aðeins
að gæta að neyta þeirra vel
þroskaðra, annars er hætta á
meltingartruflunum, þvi
óþroskaöir bananar innihalda
tormelta sterkju sem breytist
siðan i kolvetni við aukinn
þroska.
Þvi er haldið fram að bönun-
unum sé best að taka út siðustu
daga þroskans við stofuhita,
enda synd að fela jafn fallega
ávexti inni i isskáp, eins stáss-
legir og þeir eru.
Bananar eru ræktaðir i ýms-
um hitabeltislöndum, m.a. Mið-
og Suður-Ameriku, á sömu slóö-
um og ræktaður er mikill sykur-
reyr og þar af leiöandi framleitt
romm. Þvi er sist að undra aö
romm skuli vera bönunum svo
fylgispakt við matargerð.
Bönunum — banönum?
Orðiö banani er latneskt að
stofni, þekkt i vel flestum
granntungum okkar. Einhvern
timann var stungið upp á is-
lensku nafngiftinni bjúgaldin til
að tákna ávöxt þennan, en henni
hefur bersýnilega ekki tekist að
hasla sér völl, sbr. söguna af
manninum sem gekk isbúð úr
isbúð og bað árangurslaust um
bjúgaldinklofning (ban-
ana-split)...
Sumir af málvöndunarmönn-
um þeim sem haft hafa umsjón
með þættinum Daglegt mál i út-
varpinu hafa viljað vera að
skipta sér af á hvern hátt
u-hljóðvarp kæmi fram i útlend-
um tökuorðum eins og banani.
Banönum var taliö ótækt og þá
væntanlega Japönum lika, en
bönunum hið eina rétta, og þá
væntanlega Jöpunum. Ég efast
um að þessir menn hafi umboð
frá Guði til að gefa fyrirmæli af
þessu tagi, og hlýt að álykta
sem svo að það fari eftir máltil-
finningu hvers og eins hvort
hvort honum hugnast betur að
kýla vömbina á banönum eöa
bönunum....
En hvaö um þaö — hér á eftir
fara nokkrar uppskriftir sem
sýna margvislegt notagildi ban-
anans og ég leyfi bananapistli
Ericu Jong að fljóta með, skáld-
um og öðrum til ihugunar...
Fljótlegur hádegisverður
Fátt er fljótlegra og vinsælla
en að steikja handa krökkunum
banana, pylsur og egg — i há-
degishléinu sem oft er naumt. —
Bæöi lystugt og lokkandi.
Karabiskt hrásalat
Þessi uppskrift nægir fyrir sex i
forrétt, en þrjá til fjóra ef salat-
ið er hugsað sem aðaluppistaö-
an i léttri máltið.
3 bananar
1/2 gúrka
3 tómatar
2 selleristönglar
1 salathöfuð
100 g rækjur
3 msk sitrónusafi
2 1/2 dl majones
2 msk tómatsósa
1 msk romm
paprika, Cayennapipar, salt.
1) Sneiðiögúrku, tómata, selleri
og banana. Dreypið helmingi
sitrónusafans yfir banana-
sneiðarnar (bæöi til bragð-
bætis og til að þær haldi
ferskum litarhætti). Blandið
saman i skál ásamt slatblöð-
um og rækjum.
2) Hrærið tómatsósu, rommi og
þvi sem eftir er sitrónusafans
saman við majonesið, krydd-
ið með papriku, cayennapip-
ar og salti eftir smekk. —
Berið sósuna fram i sérstakri
skál.
Karrýpottréttur
Þessi réttur er einfaldur, fljót-
legur og firna góöur
Uppskriftin er fyrir sex.
1 kg kjöt (lamba-, nauta-,
svina-, eða folaldakjöt eftir
smekk og efnahag)
4 púrrur
4 miðlungsstórar gulrætur
4 dl vatn
2 dl rjómi
3 stórir bananar
Karrý, salt og pipar.
1) Skeriö kjötið i bita, saltið og
piprið, og snöggsteikið það i
stórum potti.
2. Sneiðið niöur ijósa hlutann af
púrrunum (grænu blöðin má
nota i súpu) og gulræturnar,
setjið i pottinn, bætið viö
vatni og karrýi. (Þaö er erfitt
að tiltaka ákveöinn karrý-
skammt, þvi þaö karrýduft
sem hér er á boðstólum er
svo missterkt. Auk þess hlýt-
ur þetta aö varöa bragðlauka
hvers og eins.) Leyfið þessu
að malla i u.þ.b. hálftima. A
meðan sjóöið þið hrisgrjón til
meðlætis.
3) Undir lok suðunnar hellið þið
rjómanum út i kjötréttinn,
skerið bananana eftir endi-
löngu og siöan þversum i
þrennt, setjið þá út i og látið
malla i 3-5 min. Hrærið var-
lega i til að merja ekki ban-
anana.
Tutti frutti ávaxtasalat
Þetta krúttlega nafn „tutti
frutti” er italska og merkir
„allir ávextir”. Það er notað
sem heiti á salötum eöa is sem
eru búin til úr mörgum ávaxta-
tegundum.
Möguleikarnir við að setja
saraan hressandi ávaxtasalöt i
eftirrétt eru óþrjótandi. T.d má
bita eða sneiða niður appelsin-
ur, greipaldin og banana, og
skreyta salatið með rúsinum.
Ekki spillir aö bragöbæta með
rommdreitli (2 msk eða svo).
Einnig má blanda saman bön-
unum, eplum og greipaldini og
skreyta með söxuöum valhnet-
um.
Hver svo sem samsetningin
verður, er heillavænlegast sem
fyrr segir að skvetta ögn af
sitrónusafa á bananasneiðarn-
ar, séu þær með i spilinu.
Varist að hræra i salatinu, þá
eigið þið á hættu að merja
ávextina.
Bananablossi (bananes
flambées)
Hér er um að ræða eftirrétt
sem margir kannast áreiðan-
lega við. — Ég er langt frá þvi
að vera ofstækisfull i „mál-
hreinsun”, þó mér finnist
ástæða til að vanda mál mitt
eftir föngum..., einkum i riti.
Það pirrar mig þvi að sjá á mat-
seðlum islenskra veitingahúsa
nafngiftir á borð við gratiner-
aöa múslinga (!) og flamberaða
banana. Orðið flamberaður er
lýsingarháttur þátiöar af
frönsku sögninni „flamber”, og
óneitanlega er islenska
„beygingarendingin” —eraður
bæði stirðbusa- og hjárænuleg.
En þetta vandamál má leysa
á einfaldan hátt. Sögnin
„flamber” merkir að brenna
eða láta eitthvaö blossa upp. Þvi
er tilvalið að skýra þennan
skemmtilega og fljótlega eftir-
rétt bananablossa. Og hér er
lýsing á þvi hvernig má fá ban-
ana til að blossa.
Skerið bananana I tvennt eftir
endilöngu, veltið þeim vel upp
úr sykri (helst hrásykri), steikiö
þá i smjöri á pönnu við vægan
hita þar til þeir eru logagylltir.
Hitið rommlögg i litlum skaft-
þotti (magnið skiptir ékki öllu
máli, t.d. 1 1/2 dl fyrir 4 banana,
koniak getur hlaupið i skarðið
fyrir rommið, ef þið búið svo
vel). Gætið þess að hita þaö ekki
um of, þvi vinandi gufar upp við
80 C. Hellið romminu yfir ban-
anana.beriðaö logandi eldspýtu
— og sjá, bananarnir blossa!