Helgarpósturinn - 28.05.1982, Blaðsíða 17

Jp'fisturinrL
Föstudagur 28. maí 1982
form til þess að ná þessu jafnvægi. Við
erum of seinir i þessu mikla verðbólguþjóð-
félagi og þeim sveiflum sem hér eru i efna-
hagslifi að laga okkur að breyttum að-
stæðum. Aflabrögð og verð á fiskafurðum
okkar á erlendum mörkuðum fylgja svip-
uðum lögmálum og ölduhreyfingar sjávar-
ins. Okkur hefur ekki tekist i kjaramái-
unum að stíga ölduna.
Við bregðumst jafnan of seint við til að
lækka kaupmáttinn þegar öldudalurinn
kemur og þjóðartekjurnar minnka. Og við
erum þar af leiðandi tregir til að auka
kaupmáttinn aftur jafnskjótt og aldan rís
og efnahagsbatinn leyfir. Ég hygg að báðir
aðilar eigi nokkra sök á þvi að i þessu er
ekki nægjanlegur sveigjanleiki. Það er
hilutverk þessara samstaka VSl og ASt aö
finna þennan jafnvægispunkt. Það er að
sönnu þeim mun erfiðara sem þjóðfélagið
er svona háð þessum miklu sveiflum”.
Meslu málur
— Verður þetta ekki endalaust strögi?
Tekst nokkurn tima að finna einhvern
punkt sem báðir sætta sig við?
„Verkefnið verður auðvitað eilift, að
minnsta kosti á meðan þjóðfélagið verður
eitthvað i likingu við það sem það er i dag.
En ég held að með aukinni upplýsingu og
meiri samskiptum þessara aðila eigi að
vera hægt að finna þennan jafnvægis-
punkt”.
— Hvernig eru samskipti mannanna hér
og i verkalýðshreyfingunni. Talist þið
aldrei við nema á fundum, eða eruð þið
kannski mestu mátar allir saman?
„Það er hvort tveggja og ég hygg að við
séum flestir ágætis mátar. Auðvitað getur
slegið i brýnu á sáttafundum þar sem hvor
aðili um sig færir fram sin sjónarmið. En
að m eirihluta til eru samskiptin góð. A m illi
samninga eigum við yfirleitt mikil, marg-
visleg og friðsamleg samskipti. Ég hef
aldrei orðið var við persónulega óvild á
milli manna i þessu öllu. Enda held ég að
mjög veigamikill þáttur i að þetta geti
gengið sæmilega fyrir sig, sé einmitt sá að
sæmilega gott persónulegt samband sé á
milli samningsaðila”.
— Hittist þið kannski privat? Skemmtið
ykkur saman?
„Nei. En auðvitaö hittumst við mikið
fyrir utan sjálfa sáttafundina bæði form-
lega og óformlega”.
Kikissliórnir
— Nú vilja margir meina að starfið i
Karphúsinu sé litið annað en gamaldags
jag og nagg, en að rikisstjórnin á hverjum
tima ákveði hin raunverulegu kjör. Ertu
sammála þessu?
„Aðmörgu leyti. Karpið i Karphúsinu er
gamaldags. Það er ófrjótt. Þar er miklum
tima margra manna varið til litils. Og það
er rétt að hinn raunverulegi kaupmáttur
ræðstekki i niðurstöðum þess karps. Það er
heldur ekki hægt að kenna rikisstjórninni á
hverjum tima alfarið um kaupmáttar-
skerðingar eða þakka henni kaupmáttar-
aukningu. Ytri aðstæður ráða svo miklu þar
um. Aðalatriðið er að menn geri sér grein
fyrir þvi að kaupmátturinn ræðst ekki af
samningum. Menn ákveða launatölur i
þeim en ekki kaupmátl. Það eru hinar efna-
hagslegu aðstæður sem ráða kaupmættin-
um. Þarkoma til sögunnar sveiflurnar sem
við ræddum um áðan, og ennfremur al-
menn efnahagsstefna stjórnvalda.
Spurningin er sú hvort stjórnvöld miða sin-
ar aðgerðir við að þrengja að fyrirtækjun-
um eða auka möguleika þeirra til þess að
skapa ný verðmæti. Það er þessi almenna
efnahagsstefna sem hefur áhrif á það hvort
hér er hægt að bæta lifskjörin. Að þvi leyti
eru þau komin undir stjórnvöldum.
En það er ekki hægt að benda á neinn einn
aðila þegar á bjátar og segja: Þarpa er
hinn seki. Sökudólgarnir leynast viða??
— Áfram um afskipti rikisstjórna. Ýmsir
telja að siðustu samningar hafi verið
ákveðnir af rikisstjórninni. Hvað er hæft i
þvi?
„Ekki urðum við varir við það”.
— Af hverju er það svona almenn
skoðun?
„Ég veit það ekki. Það má þó benda á að
það er einskonar lögmálhér i stjórnmálum,
að stjórnarandstaða ýtir undir hverskonar
kröfugerð i þjóðfélaginu. Og þá er sama
hver er i stjórn og sama hver er i stjórnar-
andstöðu. Þegar verkalýðsíélögin taka af
sæmilegri skynsemi á málum er um leið
reynt að hengja verkalýðsforingjana fyrir
þjónkun viðrikisstjórn. Ég býst viðað þetta
almenna álit sé til orðið af einhverjum slik-
um innantómum áróðursskrifum. Þessir
samningar i vetur voru gerðir af meiri
skynsemi en oftast áður og hafa örugglega
skilað sér betur til launþega en
uppsprengdar prósentutölur."
Ábyrgdarlðusir
Ef þú miðar við reynslu undanfarinna
ára hvernig verður þá samið núna?
„Það er of mikil óvissa núna til að hægt
sé að sjá þetta fyrir. En það er mjög
auðvelt að sjá afleiðingarnar fyrir ef við
förum út fyrir þau efnahagslegu mörk sem
okkur eru sett i dag.
Það kannski lýsir stöðunni best og sýnir
um leið hversu þetta kerfi er ófullkomið, að
nú hafa báðir aðilar miklar og traustar
upplýsingar undir höndum og þeir geta
séð fyrir allar afleiðingar nánast hvers ein-
asta smáatriðis sem deilt er um, en samt
sjáum við ekki á hvern veg hægt er að enda
samninga sem staöið hafa þetta lengi. Ég
held aðeinmitt þessar aðstæður sem við er-
um i núna sýni að við erum i ógöngum með
þetta kerfi.”
— Hvaða kerfi er betra?
„Ég hef sjálf ur veriö þeirrar skoðunar að
það eigi að færa samningsgerðina inni
fyrirtækin sjálf og að starfsmannafélögin
sjálf eigi að sjá um samningsgerðina.
Verkalýðsfélögin og samtök atvinnurek-
enda eigi þá ekki að vera formlegir
samningsaðilar heldur leiðbeinandi upp-
lýsingaaðilar. Ég hygg að með þvi móti sé
hægt að ná þeim jafnvægispunkti sem við
erum að leita að.
I dag er það svo að þessir aðilar vinnu-
markaðarins, sem svo eru kallaðir, taka
einhverjar afdrifarikustu ákvarðanir sem
teknar eru i þjóöfélaginu i efnahagslegu til-
liti I samningum sin á milli. En þeir bera
enga ábyrgð. Þeir bera enga ábyrgð á þvi
hvort samningarnir leiða til atvinnuleysis
eða til gengisfellingar. Þeir hafa bara völd-
in, en bera ekki ábyrgðina. Þetta gengur
ekki. A meðan samningsaðilar bera ekki
ábyrgðina á samningunum er ekki von til
þess að okkur auðnist að taka á þessu af
skynsemi."
Gullskeíð
— Svo við vindum okkur i aðra sálma.
Þekkirðu af eigin raun brauðstrit islenskr-
ar alþýðu, eða fæddistu með gullskeið i
munninum?
„Ég fæddist sannarlega ekki með gull-
skeið i munninum, En heimili minna góðu
foreldra vil ég fyrir alla muni halda utan
við mitt starf. Það fer svona frekar i taug-
arnar á mér þegar menn á fullorðins aldri
eruað reyna að gera sig góða á vogarskál-
um almenningsálitsins sakir litilla efna i
óesku.
Ég er fæddur fyrir austan fjall en foreldr-
ar minir fluttu síðan til Reykjavikur. Ég fór
siðan i gegnum verslunarskólann og i lög-
fræði, þannigað þetta er ósköp venjulegur
ferill og stóráíallalaus.”
— Svo fórstu á Morgunblaðið?
„Ég byrjaði á Morgunblaðinu á öðru ári i
Háskólanum, og vann þar siðan öll sumur
og meira og minna á veturna Iika, sem
þingfréttaritari eða borgarstjórnarfrétta-
ritari. Þannig að þegar ég lauk náminu
varð ég að gera það upp við mig hvort ég
vildi starfa við það sem ég hafði lært til eða
fara i blaðamennskuna sem ég hafði kynnst
og haft gaman af. Ég valdi hana og sé ekki
eftir þvi”.
— Af hverju varðstu sjálíslæðismaður?
Var þaöuppgjör, eða eitthvað sem þú fædd-
ist með?
,,Það væri ákaflega rangt að segja að ég
hafi fæðst með þessa stjórnmálaskoðun,
stjórnmálum hefur aldrei verið haldið að
mér.
fjölshyldan
En ég held að það sé afskaplega auðvelt
að verða sjálfstæðismaður þegar maður er
fæddur og uppalinn i kaupfélagsþorpi.
Siðan hefur þetta þróast stig af stigi. Ég er
þeirrar skoðunar að hverskyns miðstýring
sé óheppileg fyrir vöxt og viðgang þjóð-
félagsins og að það eigi að leyfa ein-
staklingum og þeirra lélögum að eiga
frumkvæði að nýjungum,hvort sem það er i
atvinnumálum, felagsmálum eða menn-
ingarmálum. Ég verð þvi sanníærðari um
þessa skoðun sem ég l'æ meiri reynslu af
gangverki þjóðfélagsins”.
— Hvernig er fjölskyldulif manns i þinu
starfi?
„Starfið reynir auövitað á fjölskylduna
en allt hefst þetta meö gagnkvæmum skiln-
ingi og samvinnu”.
— Hvernig býr islenskt þjóðféiag að fjöl-
skyldunni. Er ekki vinnuþrælkunin alltof
mikil?
„Jú. Við vinnum mikið. Litil þjóð á stóru
landi mun alltaf vinna mikiö. Við lifum hins
vegar á miklum breytingatimum. Nú eru
bæði hjón farin að taka miklu meiri þátt i
atvinnustarfsemi en áður og það á eflaust
eftir að verða enn algengara en nú er. Þessi
framtið hefur lika sinar björtu hliðar. Ég
hygg að hlutastörf og sveiganlegur vinnu-
timi eigi eftir að færast i vöxt. Fjölskyldan
mun standast þessar breytingar. En við
verðum vafalaust að vera meira vakandi
um velferö hennar en verið hefur, þvi að
hún er kjölfestan i þjóðfélagi efnalega og
menningarlega sjálfstæðra einstaklinga.
Fjölskyldan er sterkasta vígið i baráttunni
gegn hóphyggjunni ”.
— Hefurðu sett þér einhver markmið i
stjórnmálunum?
„Nei, og sem frjálshyggjumaður er ég á
móti áætlunarbúskap, ekki bara á efna-
hagsmálum heldur lika i persónulegum
efnum. Égheld aðþaðgildi alveg sama lög-
mál um persónulegan áætlunarbúskap og
efnahagslegan að á hvorugu sviðinu geta
menn vænst þess að áætlanirnar gangi upp.
Þess vegna geri ég ekki svona áætlanir eins
og þú talar um.”
Nú ert þú talinn vera einn af efnilegustu
mönnum Sjálfslæðisflokksins og talinn eiga
vfsan frama þar?
„Ég les um þetta i blöðunum og veit sjálf-
sagt jafn mikið um þetta og aörir blaðales-
endur”.
— Þú sérð ekki ykkur hjónin fara með
æðstu völd borgar og lands eftir svosem 20
ár?
„Nei, það geri ég ekki! Ég er laus við
draumóra. Ég ætla að geyma þá þangað til
ég er orðinn gamall karl, ef guð lofar.
— Ef til kæmi: Hvort mundi gefa eftir.
Hvort ykkar mundi gefa eftir sinn pólitiska
feril?
.JHvorugt. Vinna okkar og áhugamál er
ekki spurning um eftirgjöf heldur sam-
vinnu og gagnkvæman skilning á þvi að
fjölskyldan er ein heild.''