Helgarpósturinn - 30.06.1983, Side 18

18
Fimmtudagur 30. júní 1983 -^Tr^i frirVl
Við fráfall Vil-
mundar Gylfasonar
Hið sviplega fráfall Vilmundar
Gylfasonar hefur vafalaust snort-
ið miklu fleiri íslendinga en þá er
höfðu af honum persónuleg
kynni. Ég var ekki náinn kunningi
hans, en hann er mér engu að síð-
ur minnisstæður. Ég man fyrst
eftir honum sem ungum sveini,
líklega fyrir einum tveimur ára-
tugum, að tafli í Breiðfirðinga-
búð, sem um þær mundir var einn
helsti samkomustaður skák-
manna í Reykjavík. Ég tók eftir
því hve hann tefldi hvasst og
djarflega, og hve hugmyndaríkur
hann var, og það flögraði að mér
að hér værum við að eignast nýjan
þáttum og nú er nýlátinn háaldr-
aður skrifaði margar bækur um
skák og þær býsna góðar. í for-
mála bókar sem hann birti árið
1941, „Chess for Fun and Chess
for Blood“ víkur Lasker að því,
hve mörgu framúrskarandi fólki
hann hafi kynnst einmitt vegna
skákarinnar. hann hafi skrifað
nokkrum af þessum vinum sínum
og beðið þá að lýsa viðhorfi sínu
til skákarinnar í nokkrum línum.
Og bókin hefst á þessum bréfum.
Ég birti í dag eitt bréfanna í laus-
legri endursögn. Bréfritarinn er
Dr. Horace C. Levinson, stærð-
fræðingur og stjarnfræðingur,
skáksnilling. En hugur Vilmund-
ar hvarf að öðrum viðfangsefn-
um, hann hélt áfram sínu námi,
og síðan fór hann að tefla á öðru
og stærra skákborði.
En skákin átti alla tíð ítök í
honum, og fyrir ári síðan eða svo
var hann í þeim hópi þingmanna
er valdir voru til Hollandsfarar, til
þess að etja kappi við kollega sína
á hollenska þinginu. Um þessa för
ritaði hann ágæta grein í tímaritið
Skák. Þar birti hann skákir frá
þessari viðureign, þar sem íslend-
ingar gengu með sigur af hólmi,
en hvoruga þeirra skáka er hann
tefldi sjálfur, ella hefði ég freistast
tíl að birta þá skák hér.
En þetta leiðir hugann að því
hve margir gáfumenn framarlega í
flokki á ýmsum sviðum lista, vís-
inda og athafnalífs, hafa gaman
af skák og fást við hana í tóm-
stundum sínum.
Taflmeistarinn Edvard Lasker
sem ég hef minnst á fyrr í þessum
höfundur ýmissa bóka, m.a. „The
Law of Gravitation in Relativity“:
Kæri Edvard:
Skömmu eftir að ég fékk bréfið
frá þér þar sem þú baðst mig að
skrifa nokkrar línur um skák, var
ég minntur á það af einkennilegri
tilviljun. Mer barst bréf frá einum
af elstu skákvinum mínum,
manni sem ég hef ekki hitt í aldar-
fjórðung. Hann skrifar mér að
við séum orðnir nágrannar að
nýju og stingur upp á því að við
reynum að hittast og taka skák
aftur.
Skákin minnir á svo margt að
líklega er best að takmarka sig við
einn þátt. Su hlið manntaflsins
sem ég held að hafi alltaf heiliað
mig mest er það sem kalla mætti
hin fagurfræðilega hlið hennar.
Sú tilfinning sem vaknar við
glæsilega leikjaröð er skyld þeirri
sem fagurt listaverk eða frábær
regla í stærðfræði vekur. í öllu
þessu er um að ræða sömu frum-
þætti: sparneytni, einfaldleik,
sem sprettur fram úr flækjum,
samræmi og þrótt.
Ég finn að ég á skákinni mikið
að þakka vegna þess að hún hjálp-
aði mér, á þeim árum þegar ég var
að þroskast, til þess að öðlast
næmari skijning á þeim hlutum er
ég nefndi. Ég man (þótt mér finn-
ist það ótrúlegt nú) að þegar ég
var í menntaskóla fór ég oft á fæt-
ur klukkutíma fyrr en ella til þess
að fara yfir eina eða tvær skákir
úr þeim bókum er ég hafði með
höndum, og þá valdi ég eðlilega
þær skákir sem mér þóttu fallegar
og tók þær langt fram yfir þær
skákir sem ég sjálfur hafði teflt.
Þinn einlægur
Horace C. Levinson
Ég hef enga af skákum Vil-
mundar Gylfasonar við hendina
og geri auk þess ráð fyrir að hann
hafi haft svipaðan smekk og Lev-
inson: að kjósa heldur að skoða
snilldarskákir annarra en sínar
eigin skákir. Því held ég sé við
hæfi að sýna hér eina klassíska
skák frá liðinni tíð, einnig vegna
þess að meistarinn sem stýrir hvíta
liðinu var stærðfræðingur og
heimspekingur, enda þótt hann sé
ekki eins kunnur á þeim sviðum
og ella sakir þess hve skákin var
rík i honum. En hann var líka
heimsmeistari í skák í 27 ár.
Emanúel Lasker
J.H. Bauer
Amsterdam 1889
1. f4-d5
2. e3-Rf6
3. b3-e6
4. Bb2-Be7
5. Bd3-b6
6. Rf3-Bb7
8. 0-0-0-0
9. Re2-c5
10. Rg3-Dc7
11. Re5-Rxe5
12. Bxe5-Dc6
13. De2-a6
7. Rc3-Rbd7 14. Rh5!-Rxh5
Nú hefst sú flétta sem löngu er
orðin klassísk. Bauer hefur sjálf-
sagt búist við 15. Dxh5 og ætlað
að svara því með f7-f5. En Lasker
býr yfir stórkostlegri hugmynd:
15. Bxh7+!!-Kxh7
16. Dxh5 + -Kg8
17. Bxg7!!
Þessi síðari fórn er kjarni flétt-
unnar Svartur verður að taka
biskupinn, 17. -f6 dugar ekki:
Hfl-f3-g3.
17. ..,Kxg7
18. Dg4 + !-Kh7
19. Hf3-e5
20. Hh3+-Dh6
21. Hxh6 + -Kxh6
22. Dd7!
Þar með er sigurinn í höfn
22. ..,Bf6
23. Dxb7-Kg7
24. Hfl-Hab8
25. Dd7-Hfd8
26. Dg4 + -Kf8
27. fxe5-Bg7
Bxe5 kostar biskupinn: 27.
-Bxe5 28. De6-f6 29. Dxe5
28. e6!-Hb7
29. Dg6-f6
30. Hxf6+!-Bxf6
31. Dxf6 + -Ke8
32. Dh8-Ke7
33. Dg7 + og svartur gefst upp.
Spilaþraut helgarinnar
S 6-3
H 6-5-4
T Á-8-4
L Á-D-G-6-2
S A-K-5-2
H Á-K-9-2
T K-9-3
L 5-4
Suður spilar þrjú grönd og vest-
ur lætur hjarta þrist. Nú er þitt að
vinna spilið.
LAUSN: á síðu 23
Lausn á síðustu krossgátu
5 'fí ■ m l< • l< F ■ m • 5 ■ 5
l< fí T T fí R Ö R 0 3 fí F K o m fí
R U vS U L fí • '/ G U L K £ R fí N
• G L fí -r fí R l< fí P fí L L F) T L fí S 3
r L. fí 5 fí N fí -r R / V 1 3 U L u N 6 F>
h\ fí r / D 'fí m r # fí P L fí 6 fí r 0 G fí
fí\ D fí /V 3 K £ • T 'F) L fí r T u R fí 3 P) K
L. • N £ /r> fí R N / R Ó r T F) R L B T
E T T 'F) F '•/ L U F) R /n fí R 5 r • m F)
G fí L- i N fí K K fí N N ö r ö T ft B F) Ð
* K / 3 F> fí r B fí K F) V <5 u m fí R . /< 'fí
K F) m r 'O K R fí R N R - U R R fí R • fí K
* 5 K h L • S K R fí N H R 'fí • K fí r R Ð l
K R 0 5 5 & A' T A H
Linu L> HLJÓP NÚLL 7ÓLUR RimPfl Tfl ÓBSTftR BRESTfí KYRTL ftNft DRftuP KÚ6F flPRHN SftmflT. -O HltTlt) V£U n/nBR ftvuft Tv'/NL- T5 H'ftR SKÉfÓ
/3/J< VETÐ/
i +HB//&1 IftSN/ /?^» vofíPflR VEHjuR m'ftL/r) E/SP)
'ftft VlTuF VAR / FíóTftflR LÉIKftÍR HRt> 5/NNft O'BÚB) F/£t> /. ■fíFSr/L
£/<K/ FR’iSk uR - HflGGft /fí'ftL 1 KEyrZ SKEL SU/tFE U/N6UR
ÓREP OTf)
/D/</ KGU/fí UR VE/K/H F)LDF) <L •, SKOLl KEVR)
FGft ftrr 5oI?ó/R þRöNG v&r?
Tívu HblLfl R/F/Ð rV/Ðl/R.
BoK. fíÓTU/f) ÞtFftR STjftK) ¥
F- T > f SKF/V 2>ÝK 'ftmRN T
KLftK/ u/nr£ KÐUV yr/F HóFN/N YNV/ FUC,L Km vii > ÍFTuR F)Ð L/FPfí
VQRP_ HRÓP ——s— V „■ VÉRUR SfíUt). f BRftGE HE/LT
HLJoDfl t ‘/ . /nu5
stelK aLlTINh , oúK/k GPLGO pfíun 6LÖE> BoRG O
Ao'fthj. GftNQ uP LlDlfN
/LTfík SuP.U 5Kftu ÉA/D. . > X F/H6
f BER& m'ftLftR. REÍÐ/ Hljo’Ð SflLDFf) TkflSSI K—
Æi/? VoKNfí B/Ð \ 1 PUÐ/