Helgarpósturinn - 24.11.1983, Blaðsíða 17

LISTAPOSTURINN
Skíthrædd við
að falla
í alvörutrans
Talad viö Þuríði Pálsdóttur óperu-
söngkonu um hlutverk hennar í
Miðlinum
Þurlður Pá'lsdóttir
Isnýr aftur á óperu-
Isviðið — „ég er vön
að bjarga mér“.
Hver er þar?
Hver er þar?
Svara mér.
Sviðið er æfingaherbergi Þuríð-
ar Pálsdóttur óperusöngkonu,
heima hjá henni, í Vatnsholtinu.
Úr kassettutæki heyrist píanótón-
list, og Þuríður syngur með, fyrr-
greindan texta, og miðar ímynd-
aðri byssu á blaðamann.
En þegar þar að kemur verður
hún auðvitað með alvörubyssu.
Að kvöldi annars desember í
Gamla bíói. Þá frumsýnir íslenska
óperan Miðilinn eftir Gian-Carlo
Menotti. Þuríður Pálsdóttir syngur
aðalhlutverkið, miðilinn Böbu.
„Það er svakalega erfitt að
syngja þetta. Takturinn er það
erfiðasta. Eg spila ýmsa kafla inn
á kassettu, geng svo um og syng
og memoræsa. Það er eitt við að
læra hlutverk, það er ekki hægt
að kenna manni hvernig á að fara
að því. En ég er vön að bjarga
mér.
Margt af þessu eru mjög erfiðar
senur, einsog lokasenan sem ég
var að syngja. Það er svo mikill
leikur í þessu, og mikill bisniss,
verið að slá og lemja og skjóta. Og
syngja um leið, auðvitað.
Óperan fjallar í stuttu máli um
svikamiðil, og börnin hennar tvö
sem aðstoða hana í sjónhverfing-
unum.“ (Eitt er nú það, bætir
Þuríður inní. Ég er skíthrædd við
að falla í alvörutrans á sýningu. Á
æfingu um daginn barðist ég við
svefninn. Ég hugsaði með mér: Ég
verð ekki eldri ef þetta kemur fyr-
ir mig á sýningu.) „Baba lendir í
því að á miðilsfundi er komið við
hana, og allir viðstaddir neita að
hafa gert það. Hún verður rugluð
út af þessu því hún trúir ekki á að
slíkt geti gerst, og í æðiskasti flett-
ir hún ofan af sjálfri sér. En þótt
gestir hennar sjái svikin svart á
hvítu, neita þeir að trúa, og halda
því fram, að það sé víst eitthvað á
ferðinni.
Verkið er að mtnum dómi afar
skemmtilegt, bæði sem leikhús-
verk og tónlistarlega. En hún er
erfið músíkin. Magnús Ásgeirsson
þýddi og mér finnst óperutextinn
sá fallegasti sem til er á íslensku.
Ég reyni það sem ég get til að láta
hvert einasta orð heyrast."
Þuríður fer með nokkur dæmi.
„Er þetta ekki fallegt?"
Nei nei að látnir lifi nei.
Þeir látnu eru úr leik.
Já duft eru beir duft
sem á sér engan draum
og ekkert utan þögn um enga
leynd.
Auðn, tóm, ekkert, ekkert.
Söngur Þuríðar í Miðlinum
verður come-back einnar af okkar
helstu prímadonnum á óperusvið-
inu. Hún hefur sungið fjölmörg
óperuhlutverk, og auðvitað alltaf
aðalhlutverk.
Fyrir tólf árum varð hún fyrir
því að veikjást alvarlega í baki og
ákvað að „Snúa mér alfarið að
kennslu. Ég hef verið yfirkennari
Söngskólans frá stofnun, í 10 ár.
Svo hringdi Garðar Cortes í
mig í haust og bað mig að syngja
Böbu. Ég sagði: nei ertu brjálaður.
Hann vildi að ég hugsaði mig um,
ég fékk ekki nema einn dag, og ég
var hin fúlasta og sagðist ekkert
ætla að gera það. En Garðar ýtti
mér út í einsog hann er vanur, og
annað hvort verður maður að
synda í land eða drukkna. En ég
heimtaði að Mark (Tardue) hlust-
aði á mig.
Það hefur alveg vantað fólk á
íslandi einsog hann. Hann er
hljómsveitarstjóri og hann er líka
það sem kallast repetitör, sá sem
spilar á píanó og æfir með manni.
Við höfðum úrvalsmenn á þessu
sviði einsog Urbancic, Róbert A.
Ottósson og Weisshappel.
Mér finnst starfskraftar píanó-
leikara ekki nýtast í þessu sam-
bandi. Þeir eru allir að kenna
börnum úti í bæ.“
Miðillinn hefur áður verið sýnd-
ur á íslandi, í Iðnó 1952. Þuríður
söng líka þá, en annað hlutverk,
Moniku. „Guðmunda Elíasdóttir
söng Böbu og gerði það mjög
fallega. En hlutverkið var allt öðru
vísi hjá henni, hún var gerð að lit-
ríkri sígaunakonu, en ég er
mið-evrópsk borgaraleg kona.
Það er í þessu einkennilegar til-
viljanir. Einar Pálsson bróðir
minn var leikstjóri þá, og ég söng
Moniku. Nú syngur Katrín Sigurð-
ardóttir Moniku, og Hallmar
Sigurðsson bróðir hennar er leik-
stjóri . Róbert A. Ottósson stjórn-
aði uppfærslunni í lðnó.”
Miðillinn var fyrst sýndur á
Broadway 1947, ásamt Síman-
um, einþáttungi eftir sama
höfund. Það er hefð að flytja verk-
in saman. Manni verður á að
hugsa að Miðillinn hljóti að verða
hvalreki fyrir hina dulrænu þjóð
íslendinga í skammdeginu. Auk
þess sem það hefur orðið vinsælt
í raunveruleikanum að fletta
ofanaf íslenskum svikamiðlum.
StS.
LEIKHUS
Sjón sögu ríkari?
Stúdentaleikhúsiö:
Draumar í höföinu.
Stjórn: Arnór Benónýsson.
Leiktól: Sigríöur E. Siguröardóttir og Þórdís
Ágústsdóttir
Tónlist: Jóhann G. Jóhannsson
Frumsýning 20. nóvember
Það eru búmenn sem stjórna Stúdentaleik-
húsinu, þessum skrýtna bastarði áhugafólks
og atvinnumanna; í allt sumar og fram á
haust stóðu þeir fyrir skemmtidagskrám í
kuldalegum mötuneytissal Félagsstofnunar
Stúdenta og leituðu víða fanga. Bar márgt á
góma á sýningum flokksins, flest heilsusam-
legt og andlega nærandi.
Á sunnudagskvöldið var boðið uppá nýtt
úrval, að þessu sinni sótt í nýútgefinn/óút-
gefinn skáldskap eftir rithöfunda á fertugs-
aldri. Þrettán manna flokkur flutti, og ný-
næmið við dagskrána var sú tilraun að svið-
setja flutninginn, taka sögu og ljóð og gera
úr atriði, atburði á sviði. Tilraunin var
spennandi: hvernig koma sögukaflar Þórar-
ins, Óla Hauks, Einars Más, Einars Kára,
Steinunnar Sig. og Páls Pálssonar út á
sviði? — Misjafnlega reyndust þeir leikhæfir
og hafa samt örugglega verið tínd úr atriði
sem líklegust voru til sigurs á sviðinu; milli
þeirra var skotið ljóðum eftir Berglindi
Gunnarsdóttur, Sigmund Erni Rúnars-
son, Birgi Svan, Gyrði Elíasson, Kristin
Sæmundsson, ísak Haröarson og Krist-
inu Bjarnadóttur. Lestina rak Vigdís
Grímsdóttir með sína texta, mitt milli ljóðs
og sögu.
Tilraunin leiddi í ljós enn einu sinni að ljóð
vorra tíma eru brothættur varningur, eink-
um á vörum fólks, sem ekki hefur yfirstigið
þröskuld raddþroskans, eins og var með
hluta flytjendanna. í blönduðum hóp þjálf-
aðra manna og óþjálfaðra er afar erfitt að
koma á hlutverkaskipan sem er í senn ögr-
andi viðfangsefni fyrir vana og óvana og fá
á allan hópinn samstilltan svip. Jafnvel með-
al atvinnumanna sjáum við í sýningu eftir
sýningu illa samstillta krafta, svo einn skarar
annan, heildarsvipur rofinn án tilefnis. í
sviðsetningu Arnórs Benónýssonar bar
lítið á þessum mun, leikflokkur hans var mis-
jafnlega í stakk búinn að takast á við leik-
hlutverk af stærri gerðinni, sum tókust vel,
t.d. Lína Margrétar Pálmadóttur, önnur
miður, t.d. sýslumaður Eyþórs Árnasonar.
Framsögnin skilur milli feigs og ófeigs, á-
hugamaður kann ekki að samræma tal og
öndun, hann gleypir orðin eða andar þeim
frá sér svo göt detta á orðræðuna. Hann
„í blönduöum hóp
þjálfaðra og óþjálf-
aðra er afar erfitt að
koma á hlutverka-
skipan sem erlsenn
ögrandi viðfangs-
efni fyrir vana og
óvana og fá á allan
hópinn samstilltan
svip“, segir m.a. I
gagnrýni Páls Bald-
vinssonar um sýn-
ingu Stúdentaleik-
hússins „Draumar I
höfðinu".
eftir Pál Baldvin Baldvinsson
kann ekki að fyglja hljómi eftir með hreyf-
ingu, hræringu, svo eitt styðji annað eða sé
því í mót. Hópurinn náði sér best á strik í
söguköflum sem fjölluðu um ungt fólk: rokk-
ara á Grímsstaðaholtinu fyrir 1960 og ung-
linga okkar tíma. Þá skyggði enginn á ann-
an, öryggi ríkti í leiknum, tungutakið tamt
eða nálægt. Það var í sögubrotum Einars
Kárasonar og Páls Pálssonar. Annað var
impá teningnum í miðaldramillistéttarblús
Olafs Hauks: uppskrúfað mál og ósénni-
leiki svo leikendur áttu fótum fjör að launa.
Þar slapp Eyþór vel frá erfiðum texta.
Þegar hópatriðum sleppti stóðu flytjendur
einir og berskjaldaðir með vandmeðfarna
texta. Rósa Marta og Daniel Ingi skiluðu
strengbrúðum Steinunnar með prýði í
tveim meinlegum eintölum sem voru illu
heilli slitin sundur með pásu. Breyta því! Þá
má hvetja ljósamenn til að hraða dimmu á
nokkrum stöðum, ekkert er eins hryggilegt
og leikari á sviði sem bíður þess að Ijósin
dofni á honum. Eins mætti einfalda skipting-
ar til að hraða framrás dagskrárinnar.
Tónlist var flutt milli atriða, smellin og ein-
föld, passaði vel við íburðarlítinn stíl á svið-
setningu Arnórs. Hreyfingar voru litlar og
ekki miklar tilfærslur á sviðinu. Hópatriðum
smekklega uppstillt. Stundum þótti mér
nokkuð langt gengið í undirbúningi, margir
stólar bornir á svið af litlu tilefni. En það er
smekkurinn, maður verður víst hengdur fyr-
ir hann að lokum.
Síðasta myndbrotið var úr bók með Tíu
myndum úr lífi þínu eftir Vigdísi Grims-
dóttur. Sólveig Halldórsdóttir og Mar-
grét Pálmadóttir fluttu af æðruleysi og
innileik sem hæfði og fylgdi manni út í frost-
kalda nóttina og lengra. Við skáldskap Vig-
dísar vildi ég helst eiga meira kynni eftir
þetta kvöld. Þessi stutti kafli var nógu kraft-
mikill í einfaldleika sínum til að gera það eft-
irminnilegt. Þar voru eitt, orð og æði.
HELGARPÓSTURINN 17