Helgarpósturinn - 03.05.1984, Blaðsíða 12

MATKRÁKAN
Skýí buxum
Með hlýju sunnanvindunum sem gældu
við hérlendar kinncir og lendar í fyrstu viku
sumars bárust tvö dönsk ský í buxum, tveir
mildir og mjúkir Baunar sem stemma við
Majakovskí hvar hann segir:
Efþiðóskið
skal ég ærast af hráu kjöti
- og, eins og himinninn
skiptir um blæ -
skal ég, ef þið óskið -
verða óendanlega mildur
ekki karlmaður, heldur
-ský í buxum!
Þessi ský voru náttúrlega skáldið og laga-
smiðurinn Benny Andersen og trúbadúrinn
Povl Dissing, sem þíddu okkar freðnu
hjartarætur með „dansk hygge og humor“,
krydduðum með „en masse selvkritik og
selvfölgeligheder" á borð við .Jiimlen er
temmelig blá og det kan jeg godt forstá"
eins og segir í hinni frægu vísu ,3vantes
lykkelige dag“og að ,Jykken/livet/glæden er
ikke det værste man har og om lidt er kaffen
klar“. Þessum sjálfsögðu allífisbrekkuskím-
argjöfum hættir maoni til að gleyma, ekki
síst við skuldasúpusötrið í skammdeginu.
En nú er veturinn fyrir bí, hvem Benny
Andersen afgreiðir - eigi sársaukalaust - á
eftirfarandi hátt í Árstíðaljóði sínu:
Skilsmisser. Dodsfald. Romaner.
Hoste og nedfrosne planer.
Næsen blir dryppet
og tuden blir dyppet
for nu er det vinter í Danmark.
Altsá: Vorið Er, bjartsýnin blífur, fólk
hættir að bömmerast yfir bábiljum vetrar,
en fer þess í stað að sinna blóma-, krydd-
jurta- og grænmetisrækt í gömlum stígvél-
um og öðmm handhægum flátum úti á
svölum og glóða á nýmóðins hlóðum á
sama stað. Benny útmálar vorið svo fyrir
sína dönsku peula í sama ljóði:
Blomster pá eng og i potte.
Banket blir mangen en mátte.
Plæner blir sáet
og digte forstáet
for nu er det forár i Danmark.
Það vom reyndar þeir Benny og Povl sem
fengu mig til að endurskoða þjóðrembulega
afstöðu mína til Dana fyrir tíu árum, þegar
ég neyddist til að millilenda í Kaupmanna-
höfn í nokkra daga; fúlt, því ég hafði verið
staðráðin í að drepa aldrei niður fæti á
danska gmndu, þar sem Danir hefðu selt
forfeðrum mínum maðkað kom svo öldum
skipti og tóku af oss forðum með tölu hvert
einasta skinn gerandi oss skó- og menn-
ingarlausa; mér vclt eins og öðrum viti-
bomum illa við Dani og alla kúgun og smán.
Svo hafði mér verið tjáð af mörgum vel-
mígandi að borgin við sundin sem áður
hafði verið upplýst með íslenskum grút
væri uppfull af klámbúllum, fyllibyttum og
dópistum.
Eg Vcirð því býsna undrandi þegcir við
þangaðkomuna blasti við: hrein torg-fögur
borg, „beboet af smilende gale“ (söng Povl
inn í hjarta mitt), og mun ætilegri réttir til
að renna niður með bjómum en fríkadedlur
með rauðkáli, sultu og vart hnígandi brúnni
sósu (eina framlagi Dana til íslenskrar mat-
argerðar, að sögn), eins og ferska, hráa kjöt-
ið á Bpf & Ost við Grábræðratorg, sem er
að öðru jöfnu enn ferskara en það franska.
Reynslunni ríkari svíf ég inn á meðal skýja-
bólstra borgarinnar fögm og mæli um og
legg á eftirfarandi gúmmulaði...
Hrátt kjöt - boeuf tartare
— hakkeboff er tatare
Hrátt kjöt er auðmeltara en steikt/soðið
kjöt, minni orka fer í að melta það. Þess
vegna er hrátt kjöt hollara! Því vil ég minna
á fransk-dönsku útgáfuna af hráu nauta-
kjöti: boeuf tartare versus hakkeböffer
tatcire. Málið er að kjötið sé ferskt og kræsi-
Iegt. Ef þið flettið upp í dönskum kokka-
bókum stendur þar mjög sennilega: „Tag en
nyslagtet okse... os.v.“ Þeim kræsnustu
dugar ekkert nema lundir, þeim svæsnari
dugcU' venjulegt hakk. Snjallt er að hcikka
kjötið sjálfur rétt áður en á að bera það
fram, beint á framreiðsludiskana. Þá heldur
það sínum guðdómlega hakkavélarstrúktúr
í stað þess að líta út eins og heysáta í rign-
ingu. Meðlætið getur verið ýmiss konar, t.d.
eins og hér segir. Uppskrift fyrir tvo, marg-
faldist eftir þörfum.
300^100 g hakkað nautakjöt
2egg
1 stór laukur
1 steinseljuvöndur
2 tsk kapers
4 sardínur
2 sýrðar gúrkur
2 msk matarolía
salt, pipar, paprikuduft
e.t.v. Worchestersósa
1 epli
1. Hcikkið kjötið beint á framreiðsludisk-
ana, ef því verður við komið; þeir mega
gjaman vera úr tré eða postulíni.Ellegar
komið kjötinu snyrtilega fyrir á diskun-
um miðjum (hafi það verið hakkað ann-
ars staðar),
2. Myndið dálítið gaphús í miðjar kjöt-
dyngjumar og komið þar fyrir hráum
eggjarauðunum, sinni í hvorri dyngju.
3. Saxið smátt steinselju, kapers, sardínur,
lauk, sýrðar gúrkur og epli og raðið í
nettar hrúgur í kringum kjötdyngjuna.
4. Berið fram ásamt kryddi og olíu og t.d.
ristuðu brauði og smjöri. Svo skapar
hver og einn sinn hráa kokteil að geð-
þótta, munnbita fyrir munnbita - líðandi
um sjöt Sjafnar ...
Ský í buxum
Þessi eftirréttur er eftir því sem bestu
fáanlegar heimildir herma (les livres de
cuisine et mon experience propre) af
frönskum uppmna og heitir í þvísa landi
„oeufs á la neige" sem útleggst snævcirregg,
en í eðli sínu og ásýnd surnpart (eða ófrýnd,
ef það rignir ...) minnir hann á buxnaský,
og læt ég það standa. Uppskrift fyrir sex.
1 vanillustöng
11 mjólk
6 egg
salt á hnífsoddi
2 dlsykur
nokkrar msk af rifnu núggati, ef vilji
er fyrir hendi
1. Brjótið vanillustöngina í tvennt. Hitið
mjólkina ásamt vanillustönginni í stór-
um potti. Takið pottinn af hellunni um
leið og suðtm kemur upp.
2. Brjótið eggin, skiljið að hvítur og rauð-
ur, stíffrauðið hvítumar og setjið salt á
hnífsoddi saman við þær, blandið helm-
ingi sykursins hægt og sígandi saman
við eggjahvítumar þegar þær em orðn-
ar að einum samlókuðum stífum massa.
3. Veiðið vanillustöngina upp úr mjólk-
inni, setjið pottinn aftur á helluna við
vægan hita. Setjið eggjahvítuhnoðra út í
heita mjólkina með matskeið og látið
fljóta í 2 mín. Snúið þá hnoðrunum við
og bfðið í 2 mín. Veiðið hnoðrana upp úr
og leggið á eldhúspappír. (Ekki er víst að
þið komið cfllri eggjahvítunni fyrir í pott-
inum Scimtí'mis og því getur reynst
nauðsynlegt að endurtaka jætta ferli 2-3
sinnum.)
4. Síið mjólkina til að fjarlægja hugsanlegt
eggjahvítufrauð. Þeytið vel saman
eggjarauður og það sem eftir er af sykr-
inum.Hellið heitri mjólkinni hægt saman
við rauðumar og hrærið vel í á meðan.
5. Setjið blönduna aftur út í pottinn og
látið hana þykkna við mjög vægan hita.
Hrærið jafnt og þétt í á meðan og gætið
þess að suðan komi ekki upp, svo ekki
verði blandan gallsprengd gjörð.
6. Þegcir blandan er orðin það þykk að hún
toilir aftan á trésleifarbossa, takið þá
pottinn af hellunni og skiptið blöndunni
niður í 6 skálar og deilið eggjahvítu-
hnoðmnum sömuleiðis jcflnt yfir ,)iquid
sky“. Berið fram vel kælt, stráið yfir rifnu
núggati ef vill. Og þar með svífa skýin í
buxum...

Frískur og
fjörugur...
Dreifing
1

> m aaSr tBtmEwr gmm

mr
.. Wxr ■ Pjf -4 • •:?ár
æL. y 40*;
12 HELGARPÓSTURINN