Helgarpósturinn - 27.09.1984, Page 20

Hvaö gerðist? Hvers
vegna fékk tilveran
skyndilega á sig
rósrauöan bjarma og
hvers vegna varö allt í
einu malbikiðfallegt?
Fjórir landskunnir
íslendingarsegja frá
fyrstu kynnum sínum af
ástinni. Hinni raun-
verulegu ást.
eftir Hallgrím Thorsteinsson
Ég gleymi þessu aldrei, ekkert
frekar en fólkið sem ég ræddi við
um þennan stórfurðulega tíma í iífi
okkar alira.
Ég var algjörlega í öðrum heimi
og reyndar í útlöndum þegar þetta
dundi yfir með hvað mestu offorsi,
í Englandi og þar uppi í sveit aðal-
lega, alveg að verða 16 ára.
Eg var heppinn: Hún var þarna
með mér, sennilega 15 ára og falleg
með ólíkindum. Og það besta var að
þetta var á hreinu á milli okkar, hún
vissi að ég var hrifinn af henni og ég
vissi að hún vissi það og öfugt. Ég
hafði verið ástfanginn af henni
j nokkuð lengi, þannig að það varð
skiljanlega himneskt að lifa þessa
fáu daga sem við vorum saman í
Vatnahéruðum Norður-Englands.
Ég var ekki klár á neinu þá nema
því að þetta var ást, þetta var málið,
aðalbingóið. En svo held ég að það
hafi farið með sambandið að ég
tjáði henni aldrei stærðargráðuna á
tilfinningum mínum til hennar —
sagðist bara vera ofsalega hrifinn af
henni. Kannski fannst mér hallæris-
legt að vera ástfanginn og segja við
hana ,,ég elska þig“ og kannski vildi
ég ekki binda mig fast svona ungur
— ég var alvarlegur unglingur. Og
svo var ég lengi að ná mér.
Einhverri tíma verður allt fyrst og
þetta var fyrsta ást undirritaðs. Við
ákváðum á Helgarpóstinum að
fjalla um þetta fyrirbæri, þessi tíma-
mót sem verða alltaf einhvern tíma
á lífsleið sérhvers manns og sér-
hverrar konu. Við gefum okkur það
alla vega að allir verði fyrir þessari
reynslu, verði skyndilega ástfangn-
ir og viti ekki almennilega hvaðan á
þá stendur veðrið.
Það er kannski svipað með ástina
og rússíbanann, fyrsta skiptið er
stórkostlegasta reynslan. En hvað
gerist þegar fólk verður ástfangið,
hver er mekaníkin í fyrirbærinu?
Hvernig líður fólki; fylgir t.d. ástar-
sælunni ávallt þessi umtalaða kvöl,
hin hliðin á sama túkaliinum?
Hvernig líður ástföngnu fólki, er
það t.d. með réttu ráði? Heppnasta
fólk í heimi?
Ég hafði samband við nokkra
þjóðkunna landa mína til að fá þá til
að deila fyrstu reynslu sinni af ást-
inni með mér og lesendum. Það var
auðsótt mál, þrátt fyrir að fólki sé
minningin um fyrstu ástina yfirleitt
mjög persónuiegt hjartans mál. En
þessi minning er fólki líka kær, flest-
ir geyma hana með sér í gegnum líf-
ið og halda upp á hana. Eftir smá
umhugsun stóð þessi minning líka
Ijóslifandi fyrir hugskotssjónum við-
mælendanna.
Fyrstur þeirra var Sigurður A.
Magnússon rithöfundur. „Guð minn
góður, ætlarðu að láta mig fara að
bulla eitthvað um þetta?“ spurði
hann. Hann tók sér sólarhring í að
hugsa málið, en svo kom sagan.
„Hún hét Carmelíta. Ég var tvítugur
þegar ég sá hana. Þetta var á kristi-
legu stúdentamóti, norrænu, í Slag-
else í Danmörku sumarið ’48 og ég
féll fyrir henni undir eins. Það var
eitthvað við hana sem höfðaði svo
sterkt til mín. Hún átti heima í Finn-
landi, foreldrar hennar voru flótta-
menn frá Rússlandi, en hún var af
fransk-rússnesk-þýsk-sænsku bergi
brotin. Yfirbragð hennar var suð-
rænt, hún var smágerð og fínleg,
dökkklædd, með silkimjúka rödd
og tindrandi dökk augu. Hún spilaði
og söng á þessu móti og var alveg
ótrúlega sjarmerandi, að mér
fannst, og svo blíð. Hún var tveimur
árum eldri en ég.
Ég hitti hana þarna og gat svo
ekki gleymt henni. Hún fór ekki úr
huga mér allan næsta vetur. Ég var
í guðfræði í Háskólanum og vann
svo eins og brjálaður maður með
náminu, kenndi við Stýrimanna-
skólann, þá um veturinn til að eiga
fyrir fari út aftur til að hitta hana.
Sumarið eftir var annað kristilegt
stúdentamót, þá í Austurbotni í
Finnlandi, og þar hittumt við í ann-
að skipti; ég fór þangað bara til að
hitta hana. Og þá náðum við saman,
en ég þurfti að fara aftur heim, því
að ég var mjög illa staddur peninga-
lega. Hún kom svo til íslands með
skipi sumarið eftir og var hjá mér í
mánuð. Við ferðuðumst saman um
landið. En svo fór hún í byrjun sept-
ember, hún kunni ekki almennilega
við sig hér.
Ég varð eftir, viðþolslaus af sökn-
uði. Ég vissi ekki mitt rjúkandi ráð
og hljóp að lokum frá öllu og fór á
sjóinn. Ég lifði fyrir það eitt að fá að
sjá hana aftur. Tilveran hafði verið
svo dýrðleg þegar allt lék í lyndi, þá
sá ég tilveruna alla í björtu ljósi, lífið
var sveipað rósrauðum bjarma. Ég
man að ég varð næmari á allt um-
hverfið. Það greip mig eitthvert of-
urnæmi á alla tilveruna.
Ég held að þessi tilfinning sé ná-
skyld þeirri reynslu sem mjög trúað
fólk lýsir. Hún er þrungin fegurð og
dýrð. Þetta er máttugasta aflið í ver-
öldinni.
En aðstæðurnar höguðu því
þannig að þessi sæla hjá mér var
samofin mikilli kvöl. Ég sveiflaðist á
milli alsælu og svakalegrar kvalar.
Við fjarlægðumst hvort annað en ég
var áreiðanlega fjögur-fimm ár að
ná mér af þessu. Ég hafði verið heit-
trúaður áður en það kom upp í mér
eitthvert ergelsi út í almættið og
þetta leiddi til bess að ég sneri baki
við trúnni. Þessi fyrsta stóra ást ger-
breytti þannig lífi mínu.“
Sigurður er náttúrlega ekki einn
um að hafa séð tilveruna í rósrauð-
um bjarma í þessu ástandi.Rósa Ing-
ólfsdóttir, teiknari hjá Sjónvarpinu,
líkir sálarástandi sínu undir þessum
kringumstæðum við hugljómun.
„Ég titraði og skalf, heyrði ekkert
sem sagt var við mig og í kringum
mig, ég var í leiðslu, alveg gjörsam-
lega utan við mig. Mér fannst allt
fallegt, fuglarnir sungu, steinarnir
voru fallegir og mér fannst meira að
segja malbikið í borginni vera orðið
fallegt.
Ég gleymi aldrei þessari fyrstu
ást,“ segir Rósa. „Hún situr svo
sterkt og fagurlega í manni, þessi
hugljómun fylgir manni út allt lífið
og maður flassar alltaf af og til til
baka á hana. Hún gefur manni kraft
til að halda áfram.
Þetta er svipmesta minning sem
ég á. Ég var 15 ára. Þessi ást var
óspillt og svo falleg, ekki útötuð,
ekki bitur — það var ekki þessi Ijót-
leiki sem kemur til sögunnar síðar í
lífinu. Þetta var þessi ómengaða
byrjunarhrifning, þessi blossi sem
er hin raunverulega ást.
Ég held að manneskjunni sé
áskapað að leita í það jákvæða. Það
besta í tilverunni, eins og guð, er
baðað þessari hugljómun, þessum
hreinleika sem við dáum. Við þrá-
um þetta ástand síðar í lífinu, þegar
andleg föt manns hafa atast út og
við erum kannski farin að vaða aur
upp að höku. Við eigum að hlúa að
þessu fallega og hugsa okkur vel um
áður en við förum að ata það út.
Þessi væntumþykja sem kemur
með árunum er líka heilbrigðari
heldur en þessi ástarblossi sem eng-
inn ræður við, en samt er það þessi
blossi sem er hin eiginlega ást.“
Fyrsta ást Helgu Bachman leik-
konu kom snemma og er lítillega
frábrugðin reynslu þeirra Rósu og
Sigurðar. Látum Helgu segja frá:
„Eg var í sveit árum saman sem
krakki hjá góðu fólki. Þetta var
myndarbú — 30—40 manns í heim-
ili. Þegar ég var átta ára gerðist það
svo að ég varð allt í einu haldin
þessari heimsfrægu tilfinningu. Það
hefur trúlega haft sín áhrif að ég hef
alla tíð hrifist af þroskuðu fólki, en
þannig vildi til að ég varð yfir mig
hrifin af bóndanum á bænum, sem
var u.þ.b. 50 árum eldri en ég. Þetta
var sérstaklega hlýr og merkilegur
maður að mörgu leyti. Ég man til
dæmis eftir því að ég hreifst ofboðs-
lega af því hvernig hann borðaði,
hvernig hann skar fiskinn^ hvernig
hann saug beinmerginn. Ég horfði
hugfangin á hann borða — dáleidd.
Þarna voru 40 kýr í fjósi og ég fór
með honum í fjósið — þóttist þá
vera ein af mjaltakonunum. Ég man
að hann klappaði kúnum alltaf á
hausinn og gældi þannig við þær,
og ég man hvernig það hríslaðist
um mig unaður þegar hann klapp-
aði mér svo á sama hátt á kollinn.
32 HELGARPÓSTURINN