Helgarpósturinn - 20.12.1984, Blaðsíða 8

„ÞAÐ VAR
JARMAÐ Á MIG“
„Við skulum bara nefna þetta
sömu nöfnum og notuð voru; ég átti
að vera að ríða rollum úti á Nesi.“
Sigurður Johnny segir þetta,
kunnur dægurlagasöngvari frá
gamalli tíð og nýrri og landsliðs-
markvörður í handboita hér áður
fyrr. Hann fékk á sig þann ógeðs-
lega rógburð sem hann lýsir hér að
ofan þegar hann var táningur. Og
enn eru iliar tungur uppi um mann-
inn hvað þetta varðar.
Þetta byrjaði fyrir þrjátíu árum.
Siggi fluttist þá fjórtán ára að aldri til
Islands eftir sjö ára dvöl í Dan-
mörku, en móðir hans er dönsk að
uppruna. Hann byrjaði nám í
Gaggó-Hring, sem svo var kallaður,
en eins og vænta mátti skildi hann
lítið í íslenskunni og var af þeim sök-
um færður aftur um eitt ár í bekkja-
kerfinu.
„Upphafið að þessum rógi má
rekja til fyrsta námsvetrar mins hér
heima," segir Siggi og heldur áfram:
„Eg og nokkrir bekkjarbræður
mínir og þó einkum einn vinur
minn vorum mikið að flækjast úti á
Seltjarnarnesi á þessum tíma, auð-
vitað að elta stelpur, enda komnir á
þann aldur. Það var ekki í mörg hús
að venda þarna útfrá í þessum
erindagjörðum, þó var þarna ágætis
hlaða við bæinn Eiði við Eiðistjörn
og við hana samfastur kindakofi.
Við strákarnir djöfluðumst mikið
þarna í hlöðunni, eins og stráka er
siður. Og stelpurnar, sem voru af
Nesinu, horfðu hugfangnar á, eins
og til var ætlast. Ekki minnkaði
ljóminn af okkur við það, að við,
þessir Reykjavíkurgaurar, áttum
svaka mótorhjól sem við mættum
jafnan á í hlöðuna, og skrensuðum
nokkra hringi. Þetta þoldu jafnaldr-
ar okkar af Nesinu ekki enda töldu
þeir sig sakir búsetu eiga forgangs-
rétt að Nespíkunum sem við vorum
að skjóta okkur í. Þeir byrjuðu því
að bera út nastí sögur um okkur, svo
sem þær að við værum að fitka við
rolluskjáturnar við hliðina á hlöð-
unni. Þessum sögum fylgdu þeir svo
eftir í skólanum með því að byrja að
jarma á okkur í frímínútunum.“
Og börn eiga sér foreldra og for-
eldrar eiga vini og vantar oft um-
ræðuefni þeirra á milli. Áður en
varði, segir Siggi, voru þessar ill-
kvittnu sögur af þeim táningunum
komnar út um allan Vestur-
bæinn . . .
„Manni var nú alveg sama um
þessar sögur fyrst og ekki minnist
ég þess að ég hafi roðnað neitt til-
takanlega þarna í frímínútunum
þegar byrjað var að skríkja á mann,
en sögurnar ágerðust og voru að því
er virtist auknar með hverjum deg-
inum sem leið, þangað til svo alvar-
lega var komið að Árni heitinn
Þórðarson skólastjóri Gaggó-Hring
kallaði okkur tvo til sín og vildi vita
hvernig á þessum ofsalegu sögum
stæði. Eftir að hafa heyrt okkar mál,
sagði hann okkur að þessar lyga-
sögur yrðu þaggaðar niður í eitt
skipti fyrir öll og til þess myndi hann
beita viðeigandi ráðum.“
Og sögurnar hjöðnuðu. En þær
áttu eftir að koma upp aftur og þá
var það Siggi sem einn varð fyrir
barðinu á þeim: „Það var þegar ég
fór út í skemmtibransann skömmu
eftir að ég kláraði gaggann, en um
líkt leyti fór mér líka að ganga vel í
handboita. Ég komst mjög fljótt í
Sigurður: f/Ég er nú brosmildur
maður að eðlisfari, en maður klökkn-
aði oft við að heyra þetta níð..
aðallið KR og enn auðveldara
reyndist mér að komast í landsliðs-
hópinn. Við þetta komst ég náttúr-
lega líka í sviðsljósið. Ég veit vel
núna, að margir öfunduðu mig gríð-
arlega af þessum skjóta árangri í
handboltanum, og það voru meðal
annars sumir þessara öfundar-
manna sem byrjuðu að blása nýju
lífi í rollusögurnar um mig. Það var
byrjað að jarma á mig af áhorfenda-
pöllunum í landsleikjunum."
„AKAFLEGA HVIMLEITT
MÓRALSKT SÉГ
Árni Bergmann, blaðamaður og
rithöfundur, hefur lengi mátt búa
við þær illkvittnu sögusagnir að
hann sé á mála hjá rússnesku leyni-
þjónustunni KGB. Fullyrðingar þess
efnis og vangaveltur um mikilvægi
hans sem njósnara hafa birst í ís-
lenskum blöðum. Árni segist vera
orðinn langþreyttur á þessum róg-
burði, en láti hann ekki lengur hafa
nein áhrif á sig; þó hafi þetta verið
mjög óþægilegt þegar sögurnar
voru að komast á kreik. Hann var þá
ungur maður við nám í Moskvu.
„Þetta hefur sennilega allt hafist
með líkindareikningnum," segir
Árni og skýrir: „Jú, sjáðu til. Ungur
vinstrimaður giftir sig inn í Sovét og
sest þar jafnframt á skólabekk. Að
loknu námi ræðst hann síðan til
starfa á Þjóðviljanum af ölium blöð-
um. Þar með er ekkert eftir. Dæmið
er gengið upp. Maðurinn uppfyllir
öll skilyrði til njósna, ekki satt?“
Og ég játa, en spyr hvenær hann
hafi fyrst orðið var við þá skoðun að
hann væri farinn að spæja fyrir
Kremlverja.
„Það var í Reykjavíkurbréfi Morg-
unblaðsins í ritstjórnartíð Bjarna
Benediktssonar en þá var ég í miðju
námi eystra. í bréfinu var sagt frá
ferðum íslensks karlakórs til Sovét
og greint frá því að eitthvert póst-
kort frá kórmeðlimunum hafi aldrei
borist heim, líkast til vegna þess að
það átti að hafa borið sovéska kerf-
inu vonda sögu! Nú, strax í næstu
málsgrein var þess svo getið að ung-
ur maður að nafni Árni Bergmann
væri við nám í Moskvu, og ekki
væri loku fyrir það skotið að einmitt
hann hefði þann starfa, til hliðar við
nám sitt, að krukka í bréf sem bær-
ust frá íslendingum í Rússlandi heim
til fslands. Þetta voru svona almenn-
ar vangaveltur.
Mér fundust þetta í einu orði sagt
andstyggileg níðskrif og varð mjög
sár, enda varnarlaus unglingur þá,
víðs fjarri heimaslóðum og gat því
illa borið þessar lygar af mér.
Skepnuskapurinn í þessum skrifum
var þó vitaskuld mestur gagnvart
ættingjum mínum hér heima, sem
lásu þetta í víðlesnasta blaði lands-
ins yfir sunnudagskaffinu. Þetta var
bölvað."
En þetta voru alls ekki síðustu
skrif Mogga í þessa átt. Þegar Árni
kom heim frá námi 1962, var hvorki
meira né minna en leiðari blaðsins
lagður undir hugrenningar um það
hverju heimkoma Árna breytti fyrir
utanríkismál þjóðarinnar! Með
loðnu orðalagi var bent á það að nú
væri komið til landsins upptrekkt
apparat Rússa sem til alls væri lík-
legt. Áframhaldandi vangaveltur
um þetta efni fóru svo fram í Stak-
steinum sama blaðs næstu vikurnar.
„Það spaugilega við þetta kjaft-
æði allt var að eftir að ég var búinn
að koma mér sæmilega fyrir hér
heima fór ég að verða var við
óvenjulega virðingu í minn garð hjá
ýmsum hægrigaurum og íhalds-
seggjum. Þegar ég var á tali við
þessa menn, var ekki laust við að
þeir sýndu mér pínulítið smjaðurs-
lega tilburði. Ég veit það ekki, en
þeir hafa kannski borið svona mikla
virðingu fyrir því ofurvaldi sem
njósnarar hafa. Þeim mun sniðugri
fundust mér þessir tilburðir fyrir
þær sakir að ég var bara venjuleg
blaðamannsblók á þessum tíma.“
Eftir því sem leið á blaða-
mennskuferil Árna fór að bæra æ
meira á gagnrýniskrifum hans í
garð sovéska kerfisins. Ýmsir hægri-
pennar þóttust sjá við þessu í sínum
skrifum. Hér væru einfaldlega
slóttugheit á ferðinni. Maðurinn
væri aðeins að gera sig líklegan,
verða sér úti um alibí en í raun og
veru væri hann allt annar en hann
gæfi sig út fyrir að vera: „Nefnilega
djöfuls njósnari og föðurlandssvik-
ari,“ segir Árni.
„Síðast bar á svona skrifum úr
penna Svarthöfða í Vísi, ég held árið
1978,“ heldur Árni áfram. „Þar var
ekkert verið að fara í kringum hlut-
ina, heldur var því hreinlega slegið
fram sem Stóra sannleika að ég væri
starfsmaður KGB númer eitt á ís-
landi. Það væri í rauninni svo aug-
ljóst að ekki þyrfti að færa fyrir því
rök af neinu tagi. Ég hringdi af
gamni mínu í Indriða til að spyrja
hann af hverju hann léti nú svona
barnalega, en hann sagðist ekki
hafa skrifað þennan pistil, væri nú
ekki svona djöfullegur. Innanhúss-
maður á Vísi sagði mér síðar að
þessi dagskammtur af Svarthöfða
hefði verið skrifaður af Herði Ein-
arssyni og enn veit ég ekki betur en
að það hafi verið hann, blessaður.
Já, já, láttu nafn hans bara flakka."
— Hefuröu aldrei brugdist reidur
uid suorta nídskrifum og rógi?
„Nei, í sjálfu sér er aðeins um
tvenn viðbrögð að ræða við svona
rugli. Annaðhvort ypptir maður bara
öxlum eða þá fer í mál til að stríða
viðkomandi rógbera. En mér finnst
bara svo leiðinlegt að standa í mála-
ferlum að ég myndi aldrei leggja út
í slíkt, enda held ég að málaferli séu
aðeins fyrir lögfræðinga."
— En er stjórnmálablaöamennska
ekki suona illkuittin í eðli sínu?
„Jú, auðvitað er stór þáttur henn-
ar tengdur þessum mjög svo frjáls-
legu túlkunum og/eða beinum
rangfærslum. En þessar pólitísku
fantasíur líta siðlaust út á prenti
ef menn nenna ekki að merkja sér
þær. Menn verða að vera siðferði-
lega ábyrgir fyrir svona löguðu;
annað er móralskt séð ákaflega
hvimleitt ef ekki kríminelt."
— Hafa þessi nídskrif um þig
aldrei ualdid þér beinum uandrœd-
um?
„Ekki tiltakanlega. Seinni árin
hafa þau ekki haft nein áhrif á mig,
sem betur fer vil ég segja, því það
getur örugglega haft stórháskalegar
afleiðingar ef maður bregst alvar-
lega við þessu. En ég gæti til dæmis
vel ímyndað mér að einhver vand-
kvæði hefðu orðið á því, ef ég hefði
þurft að skipta um vinnu. Það þykir
líklega ekki heppilegt að hafa
meintan KGB-mann á launaskrá hjá
sér!“
8 HELGARPÓSTURINN