Helgarpósturinn - 12.09.1985, Blaðsíða 19

POPP
Dire Straits karina heimshornin
Núna í haustbyrjun er kannski fullsnemmt
að velta því fyrir sér, hvað hafi borið hæst í
poppmálum á því herrans ári 1985. Enn
getur ýmislegt gerst. Þó á tæpast nokkuð
eftir að varpa skugga á samfellda sigurgöngu
hljómsveitarinnar Dire Straits um heims-
byggðina. Gangan sú hófst þann 1. maí síð-
astliðinn í Póllandi og lýkur formlega 30.
mars á næsta ári í Darwin í Ástralíu. Vonandi
eiga þó einhverjir tónleikar eftir að bætast
aftan við. Annars getum við afskrifað Dire
Straits sem gesti á Listahátíð í Reykjavík í
júní á næsta ári.
Ferð hljómsveitarinnar er vitaskuld farin
til að fylgja eftir fimmtu stúdíóplötunni,
Brothers In Arms. Hún hefur þegar selst í
milljónaupplögum og er þessa dagana í efsta
sæti Billboard vinsældalistans yfir stórar
plötur. Hins vegar ná ekki nema um tvær
milljónir aðdáenda að sjá hljómsveitina á
sviði á þeim tvö hundruð og tuttugu tónleik-
um, sem hún heldur í tuttugu og fimm lönd-
um.
Þessa dagana skipa Dire Straits fjórir hljóð-
færaleikarar, eins og í upphafi. Tveir stofn-
endurnir eru enn eftir: Mark Knopfler og
John lllsley bassaleikari. Alan Clark leikur á
hljómborð og Terry Williams á trommur. —
Hal Lindes gítarleikari er hættur. — Aðeins
þrír aukaspilarar eru með á hljómleikaferð-
inni: gítarleikarinn Jack Sonni, Guy Fletcher,
sem leikur á hljómborð, og saxófónleikarinn
Chris White. „Besta liðsskipan Dire Straits
hingað til,“ segir Mark Knopfler.
Auk þeirra átta, sem voru nefndir hér á
undan, er um fimmtíu manna starfslið með
hópnum í heimsferðinni. Þar á meðal eru
fjórir matsveinar og átta bílstjórar. Átta
manns vinna eingöngu við hljómkerfið og
sjö sjá um sviðslýsinguna. Sextán rótarar
koma öllum tækjum og sviðsbúnaði fyrir og
tveir til viðbótar hafa það starf eitt með
höndum að sjá um að allt sé sett upp sam-
kvæmt kúnstarinnar reglum. Stjórnandi
ferðarinnar hefur síðan þrjá skrifstofumenn
sér til aðstóðar og fararstjóra að auki. Á
hverjum stað, þar sem leikið er, eru síðan
ráðnir rótarar til viðbótar, svo og heill hópur
af öryggisvörðum. Starfsliðið við hvern
konsert er því farið að nálgast hundraðið,
þegar allir eru með taldir.
Vinnudagur hópsins er býsna langur.
Klukkan sjö á morgnana er hafist handa, því
allt þarf að vera tilbúið klukkan fjögur á dag-
inn. Þá er ljósa- og hljóðbúnaðurinn prófaður.
Eftir tónleikana fara svo fjórar klukkustundir
í að rífa allt niður og aka með mannskapinn
og tækin til næsta áfangastaðar. Hörkupúl
sem sagt, eða hvað?
Eintómt gaman
„Þetta er ótrúlega skemmtilegt," segir
Mark Knopfler. „Það er orðið fulllangt síð-
an við fórum síðast í hljómleikaferð og við
eigum örugglega eftir að fara í aðra sams
konar síðar. — Dire Straits lítur ekki á hljóm-
leikaferðir sem eitthvert skylduverk, sem
hljómsveitum beri að inna af hendi. Við hins
"egar njótum ferðarinnar, slöppum af, þegar
við höfum aðstöðu til, og tökum til hendinni,
þegar þörf er á.
Við völdum viljandi að spila í konsertsöl-
um af venjulegri stærð frekar en að leika á
íþróttaleikvöngum. Auðvitað verðum við að
koma oftar fram fyrir vikið, en þá erum við
jafnframt í betri tengslum við fólkið, sem
ómakar sig að koma og hlusta á okkur. Tón-
listin skilar sér líka betur í tónleikasölum en
á íþróttavöllum."
Dire Straits á fjölda aðdáenda hér á landi.
Plötur hljómsveitarinnar seljast stöðugt og
sú nýjasta er nú í eigu milli fjögur og fimm
þúsund íslendinga. Hún er enn í góðri sölu.
Þá seljast CD plötur Dire Straits einnig vel.
Þrír titlarnir eru meira að segja uppseldir hjá
Fálkanum um þessar mundir.
CD hvaö...?
Sjálfsagt ættu flestir að vera farnir að
kannast við CD plötuna, spegilplötu eða
bara laserplötu, eins og margir kalla hana.
Þetta er smáskífa, spegiigljáandi og aðeins
tólf sentimetrar í þvermál. Hún rúmar um
það bil klukkustund af hljóðrituðu efni, sem
allt er pressað öðrum megin á plötuna. í stað
venjulegra ráka, eins og hingað til hafa verið
á hljómplötum, hefur CD platan stafræn
merki, sem lasergeisli plötuspilarans les og
„Þar á meðal eru fjórir
matsveinar og átta bfl-
stjórar. Átta manns
vinna eingöngu við
hljómkerfið og sjö sjá
um sviðslýsinguna.
Starfsliðið.. .nálgast
hundraðið, þegar allir
eru með taldir/' segir
Ásgeir Tómasson um
starfsmannaskarann I
kringum Dire Straits.
breytir í tal eða tóna. Því þarf vitaskuld nýja
gerð plötuspilara til að leika þessar nýju plöt-
ur.
En hví er verið að fjalla um CD plötur í
grein um Dire Straits? Jú, hljómsveitin ákvað
að leggja sitt lóð á vogarskálarnar til kynn-
ingar þessari nýju tækni með því að leyfa
laserdeild hollenska rafeindarisans Philips
að greiða niður hluta tapsins á hljómleika-
ferðinni! Það er að segja: Philips er svo-
nefndur „sponsor" ferðarinnar, styrktarað-
ili, og er í staðinn getið á plötum hljómsveit-
arinnar, á aðgöngumiðum og þess háttar.
„Við veltum því lengi fyrir okkur að fá eitt-
hvert fyrirtæki til þess að styrkja ferðina
gegn augfýsingum," segir Mark Knopfler.
„Okkur var ekki alveg sama, hvert fyrir-
tækið yrði, því að okkur langar ekkert til að
leggja nafn hljómsveitarinnar Dire Straits
við snyrtivörur, gosdrykki eða neitt í þeim
dúr. Við gátum hins vegar vel sætt okkur við
Philips. Við höfum trú á CD plötunni. — Ég er
reyndar með öllu hættur að kaupa kassettur
og venjulegar vinylplötur. Tóngæðin standa
öllu öðru svo langt um framar. Það má eigin-
lega líkja gömlu plötunum og kassettunum
við það að fá sér svarthvíta eftirprentun af
frægu málverki og telja sjálfum sér svo trú
um, að eftirlíkingin sé ekta.
Auk tóngæðanna eru yfirburðir CD plöt-
unnar þeir, að hún rúmar miklu meira en
venjuleg LP plata,“ heldur Mark Knopfler
áfram. „LP platan rúmar ekki með góðu
móti nema um tuttugu mínútur á hvorri hlið
eða samtals fjörutíu mínútur. Við plötuupp-
tökur verður maður því alla jafna að stytta
lögin og sleppa jafnvel sumum. Slíks er ekki
þörf, þegar CD plata er tekin upp. Auk þess
þarf maður ekki að snúa plötunni við!
Það er mikill munur á að hlusta á LP plötu
og kassettu. En munurinn á gæðum LP plötu
og CD plötu er enn meiri... Það er svipað að
bera þetta tvennt saman og barnavagn og
skriðdreka."
MYNDLIST
Lófóten í Norræna húsinu
Sœnska stofnunin lét Olle Granath gera bók,
Une autre Lumiere (í nýju ljósi), um sænska
list frá 1945, þegar nýrri birtu brá yfir, og hún
er sambland af sýningarskrá og sögu. Þetta
er afar þörf bók sem fylgir sænskum listsýn-
ingum um heiminn. Áðrar norrænar þjóðir
mættu fylgja fordæminu og hafa á þrem
tungumálum. Ég þekki ekki norska hlið-
stæðu og veit því fátt um þá Norðmenn sem
sýna í Norræna húsinu: Knut Skinnarland og
Kaare Espolin Johnson sem málaði mynd af
„Bænum hans langa-langafa á íslandi".
„Minning“ hans um bæinn hefur orðið fyrir
ríkum áhrifum frá ákveðnu málverki eftir
Kjarval, svo og reynsla hans sjálfs af eigin
umhverfi, sem er norskt. Að öðru leyti fjalla
grafísk verk hans að mestu um Lófóten.
Þann stað þekkja ýmsir af verkum Hjörleifs
Sigurðssonar, hin ævintýralíku fjöll sem ég
hef alltaf haft á tilfinningunni að hafi verið
flutt inn frá Kína. En ég veit að þau mótuðust
af náttúrunnar hendi í Lófóten og hvergi
annars staðar, þótt listin og ímyndunaraflið
geti fært þau úr stað. Ég veit þetta vegna
„minningar" sem er þessi:
Þegar nýrri birtu brá yfir heiminn, árið
1945, sendu íslensk skólabörn börnum í
Noregi föt og gráfíkjukex í pappakassa sem
stóð á eldhúskolli og vaki mikla umhugsun
um þarfir mannsins. Ég sendi dreng sem hét
Konrad Myrnes og átti heima í Rekvík og
bréfið fór um Tromsö. Við skrifuðumst á
lengi. Hugur okkar var líkur. Við áttum báðir
kassamyndavéi. Hann sendi mér mynd af sér
í páskapeysunni sinni, en ég sendi honum
mynd af mér með kaskeiti, með sólgleraugu
og í fötum sem voru áður af einhverju gáfað-
asta barni í Reykjavik og höfðu verið keypt
af farandsölukonu. Af myndasendingum dró
ég þessa ályktun: Það er miklu oftar slydda
í Rekvík en í Grindavík og þar vorar seinna.
Og mikill er munur á menningarbyltingu
bandaríska hersins og þess þýska.
Ég var strax farinn að hugsa, en það var
Konrad ekki. Og þess vegna fór hann á sjó í
Lófóten en ég neitaði að hlíta örlögum ætt-
leysisins og fara á bát eins og hann. Konrad
gat að sjálfsögðu ekki haldið áfram að skrifa
þannig manni. Og þá tók minning mín við
honum og lét hann vera drukknaðan í Ló-
fóten. ímyndun mín styrktist þegar ég kynnt-
ist ljóði Milosz, lítið þekkts fransks ljóð-
skálds. Lofoten hét það. Hvað eftir annað
reyndi ég að þýða það í minningu um Kon-
rad, þótt skáldið fæddist víst á 19. öld. Ég
ímyndaði mér að ef mér tækist að þýða
kvæðið væri Konrad dáinn. Þetta stafaði af
því að ljóðið hefst þannig: Tous les morts
sont ivres de pluie vieille et sale / au
cimitiere etrange de Lofoten.. . Ég reyndi og
reyndi og komst næst þessu: Öll lík eru
drukkin af gömlu drullugu regni / í dular-
fulla kirkjugarðinum í Lófóten. Ekki varð ég
ánægður og hafði lúmskan grun um að
Konrad væri á lífi vegna þeirrar dularfullu
ástæðu „að ég var lélegur þýðandi“. Eins og
líf og dauði taki eitthvert mark á ljóðaþýð-
ingu.
Um þetta gæti ég skrifað heila bók, eins og
skáldin segja. Hins vegar segi ég, vegna
plássleysis en ekki andleysis:
f París þekkti ég norska flugfreyju sem vildi
endilega kynna mig fyrir miklum Norð-
mönnum. Við hittum þá á Dome í hörku-
samræðum um franska snillinga sem Norð-
menn þekktu ekki. Ég hlustaði um stund en
spurði svo: Þekkið þið Konrad Myrnes? Þeir
steinþögnuðu og fóru eflaust með hugann
inn í Minningabók Ehrenburgs sem þá hafði
.. en ég sendi
honum mynd af mér
meö kaskeiti, með
sólgleraugu og f fötum
sem voru áður af ein-
hverju gáfaðasta barni
f Reykjavfk og höfðu
verið keypt af farand-
sölukonu," segir Guð-
bergur (hugleiðingu
sinni um sýningu
Kaare Espolin John-
son og Knut Skinnar-
land, norskra myndlist-
armanna, f Norræna
húsinu.
eftir Guðberg Bergsson
komið út og minnst á einn Norðmann. Nei.
Þeir könnuðust ekki við Konrad en samt...
Er hann ekki hinn ungi glæsilegi... sem
býr...? í Rekvík om Tromsö, svaraði ég. Þeir
urðu svo hneykslaðir að þeir ráku mig ekki
einu sinni frá borðinu heldur létu eins og ég
væri ekki til, að heimsborgarasið, og héldu
áfram að ræða um þarfir Norðmanna fyrir
franska snilld (hún var þá enn við íýði). En
hví segi ég frá þessu?
Þegar ég sá verk Kaare og hina luralegu
sjómenn, þá þekkti ég svipinn. Konrad hlaut
að verða luri, eftir „páskamyndinni" að
dæma. Og þess vegna var hann á lífi; vegna
þess að Kaare hafði gefið honum líf á litlu
skipi, í fölum bláma innan um hin einkenni-
Iegu fjöll sem höfðu svo oft vaxið í huga mér
eins og tré. Ég gleypti þau græðgislega með
augunum í verkum Hjörleifs. Eg fæ mig
aldrei fullsaddan á fjöllunum í Lófóten, sem
mig langar ekkert til að sjá með berum aug-
um, því ímyndunaraflið er allt, umhverfið er
svo snautt.
Um Knut Skinnarland get ég ekki rætt: um
hans göfugu höfuð af málurum með inn-
hverfan svip. Ég verð að grípa til orða Einars
Kárasonar, þar sem hann segir, í bók sinni
Þetta eru asnar, Guöjón: „Konan hafði ofsa-
lega stíft og hornótt andlit, eins og illa gerð
myndastytta." Verk Knut Skinnarland eru
með engin horn, nema eitt þeirra sem er
óhlutbundið. Það hlýtur þá að vera slæmt en
hin góð: af hinum fríðu málurum. Það er að
segja, ef hægt er að líta á orð Einars Kára-
sonar eins og þau væru komin úr munni
Michelangelo.
Hvað sem þessu líður sá ég sýninguna frá
sjónarhorni sem maður má víst ekki skoða
sýningar frá, af því að kannski er ekki í því
neitt myndrænt vit... og þó... að mínu viti
skín minning um Myrnes út úr sýningunni.
HELGARPÓSTURINN 19