Helgarpósturinn - 13.02.1986, Síða 10

HP
HELGARPÓSTURINN
Ritstjórar:
Ingólfur Margeirsson og
Halldór Halldórsson
Blaöamenn: Friðrik Þór
Guðmundsson, Jóhanna
Sveinsdóttir, Jónlna Leósdóttir
og Sigmundur Ernir Rúnarsson
Útlit: Jón Óskar Hafsteinsson
Ljósmyndir: Jim Smart
Handrit og prófarkir:
Magnea J. Matthíasdóttir
Útgefandi: Goðgá h/f
Framkvæmdastjóri:
Hákon Hákonarson
Auglýsingar:
Steinþór Ólafsson
Dreifing:
Garðar Jensson
(heimasími: 74471)
Afgreiðsla:
Berglind Björk Jónasdóttir
Ritstjórn og auglýsingar eru
að Ármúla 36, Reykjavík, sími
8-15-11. Afgreiðsla og skrifstofa
eru að Ármúla 36.
Sími 8-15-11
Setning og umbrot:
Leturval s/f
Prentun: Blaðaprent h/f
Að bera ábyrgð
Guðmundur Einarsson al-
þingismaður krafðist þess með
bréfi til Alexanders Stefánsson-
ar félagsmálaráðherra, að
brunamálastjóra væri sagt upp
störfum þegar í stað. Þessa
kröfu gerði þingmaðurinn í Ijósi
þess hrikalega ástands, sem
ríkir í brunavarnamálum hér-
lendis. Þá ítrekaði þingmaður-
inn athugasemdir og dæmi um
hagsmunaárekstra, sem Helg-
arpósturinn dró fram í dagsljós-
ið fyrir tveimur vikum.
Stjórn Brunamálastofnunar
hefur nú lýst yfir því, að hún
hafi ekki verið búin að fá bréf
Guðmundar, þegar stjórnin
fjallaði um stöðu brunamála-
stjóra á fundi sínum í vikunni.
Á þessum fundi var ákveðið,
að brunamálastjóri léti af störf-
um 1. apríl eða eftir röska tvo
mánuði. Þrátt fyrir aukaskýr-
ingar stjórnarformanns er Ijóst,
að stjórn Brunamálastofnunar
er sammála bæði þingmannin-
um og Helgarpóstinum.
í forystugrein HP í síðustu
viku gerðum við þá kröfu, að
brunamálastjóri viki úr starfi þá
þegar.
i þessu samhengi er rétt að
leggja ríka áherslu á það, að allir
misbrestir, sem eru í bruna-
varnamálum á íslandi, eru ekki
einum manni að kenna. Hins
vegar hlýtur brunamálastjóri að
vera dreginn til ábyrgðar vegna
þessara mála, því hann er bú-
inn að sýna og sanna, að hann
hefur ekki staðið í stykkinu. Um
það vitna allar þær brunagildr-
ur, sem vitað er um hérlendis. Á
verksviði brunamálastjóra og
valdi er að knýja fram nauðsyn-
legar úrbætur. Á því hefur orðið
misbrestur.
Þá hefur brunamálastjóri fall-
ið í þá gildru opinbera embætt-
ismannsins að afla sér umtals-
verðra aukatekna í vinnutíma
sínum með kennslu og auk
þess með því að vera upphafs-
maður að rekstri einkafyrirtæk-
is, sem börn hans reka nú. Og
í þokkabót sérhæfði fyrirtækið
sig í innflutningi á brunavarna-
tækjum.
Rétter að minna á, að Sverrir
Hermannsson hikaði ekki við
að losa sig við framkvæmda-
stjóra Lánasjóðs íslenskra
námsmanna. Þeirri athöfn verð-
ur ekki mælt bót hér.
Á hinn bóginn er mál bruna-
málastjóra skólabókardæmi
um réttmæta ástæðu fyrir
brottrekstri. En þá er hikað.
Þrátt fyrir það hefur sú um-
ræða, sem HPopnaði um þetta
mál orðið til þess, að þessi
embættismaður mun hverfa úr
starfi fljótlega.
BRÉF TIL RITSTJORNAR
Athugasemdir
Sambandsins
viö skrif
Helgarpóstsins
Fimmtudaginn 30. f.m. birtist í
Helgarpóstinum óvanalega rætin
grein í garð Sambandsins og sam-
vinnuhreyfingarinnar, en blaðið
virðist oft velja sér stóryrði frekar
en staðreyndir um starfsemi kaup-
félaganna, Sambandsins og bænda.
1 áminnstri blaðagrein er víða stað-
reyndum snúið við eða hallað réttu
máli og hefði blaðamanni þó verið
innan handar að kanna réttmæti
fullyrðinga sinna með viðtölum við
hlutaðeigandi væri honum — eða
ritstjórninni — annt um að skrifa
undir siðareglum sinnar eigin at-
vinnugreinar. Sökum þessa ann-
marka óskar Sambandið eftir því að
Helgarpósturinn birti eftirfarandi
athugasemdir og freista þess þar
með að leiðrétta verstu agnúana á
ranghermum blaðsins:
1. Sú ásökun Helgarpóstsins að
Sambandið og kaupfélögin kostuðu
skattborgara yfir einn milljarð
króna á ári vegna niðurgreiðslna og
útflutningsbóta er alröng og stafar
annað hvort af vanþekkingu á tilurð
og eðli þessara greiðslna eða
hreinni meinfýsi, nema hvoru-
tveggja komi til. Niðurgreiðslurnar
voru ákveðnar með lögum frá 1940
og hafa allar ríkisstjórnir á íslandi
framfylgt þeim lögum síðan hvort
heldur svokallaðar hægri eða
vinstri ríkisstjórnir. En megintil-
gangur þessara niðurgreiðslna er sá
að tryggja tekjuminni stéttum þjóð-
félagsins aðgang að ódýrari land-
búnaðarvörum en ella, svo og að
hamla gegn neikvæðum áhrifum
hækkandi vísitölu matvöru. Sam-
bandið þiggur ekki eyri, hvorki af
bændum né öðrum, vegna þessarar
stjórnvaldaráðstöfunar.
2. Um útflutningsbætur á dilka-
kjöt er það að segja að lög þar að lút-
andi voru sett að tilhlutan Ingólfs
Jónssonar, þáverandi landbúnaðar-
ráðherra í ríkisstjórn Sjálfstæðis- og
Alþýðuflokks, árið 1960, og hafði
Sambandið engin afskipti af þeirri
lagasetningu. Meginástæða lag-
anna var sú að tryggja bændum
eðlilegt afurðaverð af því dilkakjöti
sem flytja varð út vegna umfram-
framleiðslu innanlands og því um
hreina tekjujöfnunarleið að ræða
sem stjórnvöldum bar að ábyrgjast
framleiðendum.
3. Að sjálfsögðu hafa ýmiskonr
aðilar reynt í tímans rás að höfuð-
setja bændur vegna þessarar tekju-
tryggingar og þá í leiðinni að koma
höggi á samvinnuhreyfinguna, þótt
hún hafi aðeins framfylgt ofan-
greindum lögum og ekki haft neinar
sérstakar tekjur af þessum bótum.
Þeim sem velkjast í einhverjum
vafa um þetta atriði má benda á það
að „Viðreisnarstjórnin" var aldrei
talin beint höll undir samvinnu-
hreyfinguna og ólíklegt að hún hlut-
aðist til um einhverjar ,,aukatekjur“
fyrir Sambandið vegna afurðasöl-
unnar. Asakanirnar eru því hreint
rugl.
4. Varðandi umboðslaun Sam-
bandsins af afurðasölunni, þá hafa
þau oftast numið á milli 1,5—2% af
því grundvallarverði, sem stjórn-
skipaðir aðilar ákveða haust hvert,
en þessi eftirtekja er ein sú lægsta
29. 1. Hg3! er skemmtilegur leik-
ur sem setur svart í leikþröng,
hann verður að leika sig í mát:
1. - Bxg3 (eða Rxg3+) 2. hg3 mát
1. - R~2. Hgl mát
1. - B~Rf2 mát
sem þekkist við verslun eða í kjöt-
sölu. Það er rétt að útflutnings-
magnið hefir lotið sömu reglum og
önnur kjötsala, en ekkert er því til
fyrirstöðu að innheimta umboðs-
eða sölulaun af útflutningsverðinu
sjálfu, ef stjórnvöld eða bændur
telja hag sínum betur borgið með
því fyrirkomulagi. Það er aðeins til-
kostnaðinn sem verið er að greiða
fyrir og ekkert annað.
5. Þau rök hafa heyrst að útflutn-
ingsbæturnar á kjötsölu væru síður
en svo hvetjandi á söluaðila við að
ná fram sem bestri afurðasölu, þar
sem mismunurinn bættist hvort eð
er úr ríkissjóði. Þetta kann að vera
rétt ef um óábyrga söluaðila væri að
ræða, en í alla þá tugi ára sem Sam-
bandið hefir staðið í kjötsölu á er-
lendum vettvangi hefir það lagt sig
í líma við að ná fram hæsta verði. I
Bretlandi, sem var aðalsölumarkað-
ur Islendinga fram til 1970, var
verðið ávallt sambærilegt við nýsjá-
lenska kjötið, jafnvel ívið betra þeg-
ar flutningskostnaður var meðtal-
inn. Sömu vinnubrögð hafa verið
ástunduð gagnvart Norðurlöndum,
en í þeim tilvikum er selt fyrirfram
skv. sérstökum samningum. Aldrei
hefir verið kvartað við Sambandið
um að það hafi ekki náð viðunandi
verði hvorki af ríkisvaldi né öðrum
aðilum, enda markaðsverðssaman-
burður nærtækur.
Á hinn bóginn hefir það þrásinnis
komið fyrir að Sambandið hefir orð-
ið að hlaupa undir bagga með að-
stoð við sölu á sendingum, sem
nokkrir „framúrstefnuseljendur"
hafa lent uppi á skeri með — og það
aðilar sem ekki hafa farið dult með
eigið ágæti í fjölmiðlum. Sumir
þeirra hafa því miður skilið eftir sig
drjúga skuldaslóð, en að því kann að
verða vikið síðar.
6. Fyrir u.þ.b. 15 árum stofnsetti
Sambandið kjötiðnaðarstöð í
Reykjavík til þess að auka fjöl-
breytni kjötvara og þá í leiðinni
sölumagnið innanlands. En það
hefði þýtt minni þörf á útflutnings-
uppbótum. Þegar erfiðleikar urðu
aimennt í rekstri kjötiðnaðarstöðva
ákvað Sambandið — í kjölfar skipu-
lagsbreytinga hjá sér um mitt árið
1984 — að yfirtaka reksturinn þann-
ig að sá halli sem á stöðinni varð eft-
ir það og árið 1985 er alfarið greidd-
ur af því. Það er því rangt hjá Helg-
arpóstinum að bændur séu látnir
bera uppi rekstrartap kjötiðnaðar-
stöðvarinnar.
7. Það veit hver maður að dilka-
kjöt er geymt í frystigeymslum frá
sláturtíð og fram á söludag, en það
þýðir að birgðahald minnkar eftir
því sem á innanlandssöluna gengur.
1 engum tilvikum eru birgðir
geymdar vegna meintra óeðlilegra
tekna af geymslu- eða frystigjöld-
um, enda lagt kapp á að afskipa
allri mögulegri utanlandssölu sem
allra fyrst.
Áður fyrr voru skip leigð jafnóð-
um í sláturtíð vegna útflutnings á
dilkakjöti til Bretlands, en síðan sá
markaður lokaðist og aðalmarkaðs-
svæðið fluttist til Norðurlanda, hefir
orðið að afskipa kjötinu í samræmi
við óskir og þarfir þessara nýju
markaða. í því efni er aðeins verið
að uppfylla kröfur kaupenda, en ef
Helgarpósturinn kann önnur dæmi
væri Sambandinu þökk í að þau
yrðu tilfærð. Um að Sambandið
leggist á kjötið vegna geymslutekna
eru því hrein ósannindi.
8. Sambandið hvorki á né rekur
1. - gf3 2. Bxf3 mát
30. Hér á svartur aðeins einn leik
sem ekki leiðir til máts: g5.
1. Ral! g5 2. Dbl mát,
1. - ab4 2. Ha7 mát,
1. - ba4 2. Hb7 mát.
neitt sláturhús. En þau eru ýmist
rekin af kaupfélögunum, afurða-
sölufélögum, Sláturfélagi Suður-
Iands, einkaaðilum eða öðrum. Hús
þessi eru á öllum aldri og í misjöfnu
ástandi. Sum eru nýleg og bera mik-
inn fjármagnskostnað, þar sem önn-
ur eru gömul og nær fullafskrifuð en
gætu samt verið óhentug vegna
vinnufyrirkomulags og úrelts tækja-
búnaðar. Við samanburð á rekstri
ættu þessir þættir m.a. að koma til
skoðunar þegar Helgarpósturinn
leggur dóm á kostnað einstakra
staða. Forystumenn landbúnaðar-
ins munu hafa fyrir allnokkru fengið
löggiltan endurskoðanda til að
skoða rekstur margra húsanna og
mun ítarleg skýrsla hans liggja fyrir
hjá viðkomandi aðilum. Sambandið
hefir fregnað að rekstur sláturhúsa
innan samvinnuhreyfingarinnar
standi fyllilega fyrir sínu, í saman-
burði við rekstur húsa utan vébanda
hreyfingarinnar, þrátt fyrir ávæning
Helgarpóstsins um hið gagnstæða.
9. Ástæðulaust er að fara mörgum
orðum um Félag sláturleyfishafa,
sem starfar í samráði við búvöru-
deild Sambandsins, en tilgangur
með stofnun félagsins var fyrst og
fremst sá að þessir aðilar hefðu bet-
ur yfirumsjón með stefnunni í af-
urðasölumálunum í samráði við
framkvæmdastjóra búvörudeildar.
Með þeim hætti, svo og t.d. með sér-
stökum fundum sláturleyfishafa þar
sem hagsmunamál þeirra eru ítar-
lega rædd, næst fram meiri skilning-
ur á þeim vanda sem allir hlutaðeig-
endur búa við. Þá var markmiðið
með félagsstofnuninni einnig það
að ná fram meiri jöfnuði á milli
framleiðenda varðandi sölu afurð-
anna, en áður var nokkur misbrest-
ur á þessu atriði, þegar mislangt var
á markaðinn. Um ok er ekki að
ræða heldur samvinnu, — orð sem
vandfest er í minni og skilningi
þeirra Helgarpóstsmanna.
10. Varðandi vísun blaðsins í fund
Landssamtaka sauðfjárbænda á sl.
sumri um tekjuskerðingu bænda
vegna rýrnunar á kjöti í kjötiðnað-
arstöðinni, þá skal vísað í lið nr. 6
hér að framan til að staðfesta að
rangt er með farið, — og eins þarf að
leiðrétta þá ímyndun Helgarpósts-
ins að alls konar fullyrðingar verði
að staðreyndum, ef þeim er ekki
mótmælt við öll tækifæri. Undir það
jarðarmen Helgarpóstsins vill Sam-
bandið ekki gangast og oaunar frá-
biður sér slíkt í framtíðinni.
Upphlaupsgreinar af því tagi sem
Helgarpósturinn hefir tamið sér
kunna að vera tímabundin söluvara,
en ekki eru þær álitsauki fyrir ís-
lenska blaðamennsku. Því er það
von Sambandsins að blaðið fækki
stóryrðum sínum og auki traust-
leika fréttaefnis síns, svo að það ríði
í hærri söðli en hingað til.
Jóhann Steinsson,
stadgengill framkvœmdastjóra
búvörudeildar
Okkur á Helgarpóstinum
þykir leitt til þess ad vita, ad
Magnús Friðgeirsson fram-
kvæmdastjóri búvörudeildar
Sambandsins skuli ekki hafa ró-
legri og yfirvegadri staðgengil
en Jóhann Steinsson, sem er
skrifaður fyrir þessum athuga-
semdum. Raunar spurði ritstjóri
HP Magnús að gefnu tilefni hvort
hann hefði ekki staðgengil, sem
blaðið gæti leitað til vegna
skrifa okkar um Sambandið og
landbúnaðarmálin. Magnús
kvað nei við.
Hér verður athugasemdum
Jóhanns ekki svarað, en það
verður gert síðar.
Við viljum aðeins benda „stað-
gengli“ Magnúsar Friðgeirs-
sonar á, aö yfirveguð skrif HP
um landbúnaðarmál og ýmsan
vanda á þeim vettvangi flokkast
ekki undir rætin skrif og stað-
hæfingar Jóhanns um HP, til-
vísun í siðareglur blaðamanna,
„upphlaupsgreinar", tíma-
bundna söluvöru, stóryrði,
o.s.frv., o.s.frv. eru hvorki hon-
um né Sambandinu til sóma.
Annars má fræða lesendur HP
á því, að ofangreint svar Jóhanns
er nánast stöðluð útgáfa af svip-
uðum athugasemdum Sam-
bandsins í gegnum árin, þar sem
reynt er að finna blóraböggla í
stað þess að einbeita sér að
gagnrýnisefnum.
Kjarni greinar okkar 30. janú-
ar fjallaði um þá staðreynd, að
Sambandið gætti ekki hags-
muna bænda, heldur eigin hags-
muna, sem færu ekki lengur
saman við hagsmuni félags-
manna í sveitum landsins.
En Jóhann Steinsson fær svar
síðar. -Ritstj.
Brunavarnir
Guðbrandur Frímannsson,
slökkviliðsstjóri á Sauðárkróki,
hafði samband við ritstjórn HP
vegna athugasemdar um ástand
brunavarna á sjúkrahúsi Skagfirð-
inga, sem birtist í grein um bruna-
mál í síðasta tölublaði. Þar segir, að
í skýrslu eftirlitsmanns Brunamála-
stofnunar ríkisins hafi verið bent á
16 atriði, sem lagfæra þyrfti svo
fyllsta öryggis væri gætt í eldvörn-
um sjúkrahússins.
Guðbrandur sagði öll þessi atriði
hafa verið lagfærð, utan eitt. Enn
væru reykskynjarar ókomnir í
gömlu bygginguna, en þeir myndu
þó að öllum líkindum verða settir
upp á þessu ári.
Þessari leiðréttingu slökkviliðs-
stjórans er hér með komið á fram-
færi og hlýtur að bera að fagna
þeirri staðreynd að sjúkrahúsið á
Sauðárkróki sé ekki lengur í sama
hættuástandi og þegar eftirlitsmað-
ur Brunamálastofnunar gerði þar
úttekt á sínum tíma.
Brauöiö að
Hólum
Frá Hjálmari Jónssyni, prófasti á
Sauðárkróki, hefur borist eftirfar-
andi athugasemd vegna skrifa
blaðsins um biskupastólana og hið
óauglýsta brauð að Hólum:
Ástæða þess að biskup Islands
auglýsti ekki Hólaprestakall laust til
umsóknar á síðastliðnu sumri var
sú, að áhugi er mikill á því hér fyrir
norðan að vígslubiskup Hólastiftis
setjist að á Hólum og hefur vígslu-
'biskup sjálfur lýst þeim áhuga sín-
um. Þá var vitað að frumvarp til
laga um starfsmenn þjóðkirkjunnar
var tilbúið af hálfu prestastefnu og
kirkjuþings og sent áleiðis til Al-
þingis, en í frumvarpinu er gert ráð
fyrir því að biskup hafi aðsetur að
Hólum. Sóknarnefndir Hólapresta-
kalls og prófastur óskuðu því eftir
því að kallinu yrði ekki slegið upp
meðan á það yrði reynt hvort laga:
breyting fengist gerð í því skyni. í
sömu átt hnigu samþykktir presta í
Skagafirði og þessar óskir flutti ég
biskupi. Varð að ráði að fresta fram
til áramóta að slá upp kallinu.
Á fundi sem biskup, Kirkjuráð og
sínódusnefnd áttu með ráðherra og
ráðuneytismönnum hinn 15. janúar
sl. til þess að fylgja eftir starfs-
mannafrumvarpi kirkjunnar þótti
sýnt að bið yrði á því að það næði
fram að ganga og þá að sjálfsögðu
einstakir liðir þess. Lýsti biskup því
þá yfir að hann myndi auglýsa
prestakallið í febrúar ásamt öðrum
embættum kirkjunnar sem þá yrðu
laus til umsóknar.
í máli þessu er ekkert að fela og
"engum brögðum er þar beitt. En
það hlýtur að valda prestastéttinni
hryggð að innan hennar skuli vera
einstaklingar sem bera vilja róg og
vega úr launsátri að ágætustu
mönnum kirkjunnar.
Hjálmar Jónsson, prófastur á
Sauöárkróki.
LAUSN Á SKÁKÞRAUT
10 HELGARPÓSTURINN