Helgarpósturinn - 13.02.1986, Blaðsíða 37

Aðeins 26 ára gamall tók
hann við þjálfun eins fræg-
asta félagsliðs Evrópu.
Hann er ekki aðeins þrjósk-
ari en andskotinn, heldur
gífurlegur skaphundur.
Hann tætir menn óhikað nið-
ur, leggur menn i einelti, er
svívirðilegur við suma.
Menn eru orðlausir yfir því
hversu Bogdan hefur komist
langt í kröfugerðinni.
Hann ver pólska kerfið út í
ystu æsar og verður ekki bif-
að þar með nokkru móti.
fær hann því menn upp á móti sér.
Ég þekki enga snillinga sem eru
ekki umdeildir", segir handknatt-
leiksunnandi.
En það sem mönnum hefur
kannski hvað mest sárnað og
gramist í fari Bogdans sem þjálfara
er hvað hann er gjarn að leggja
menn í einelti. Þorgils Ottar
Mathiesen segir það rétt vera að
hann etji strákunum saman hvor-
um gegn öðrum. Hans taktík sé að
gera hverjum landsliðsmanni það
ljóst að þeir séu ekkert sérstaklega
velkomnir í landsliðið og vei þeim
sem telji sig eiga skilið öruggt sæti
þar. Hann krefjist óttablandinnar
virðingar af strákunum. Og Þor-
gils Óttar heldur áfram: „Hvað
stjórnunina varðar er hann geysi-
legur harðstjóri. Hann tætir menn
óhikað niður þannig að ekkert
stendur eftir af persónunni þegar
upp er staðið. Hann lætur menn
jafnvel fá það svo óþvegið að þeim
sárnar verulega. Þetta hikaði
hann ekki við, en því aðeins að
hann sé sannfærður um að við-
komandi verði betri handbolta-
maður fyrir vikið."
Þorgils Óttar segir að auðvitað
sé það svo að einhverjir standist
ekki þessar rosalegu kröfur og þá
sérstaklega þessa geypilegu hörku
mannsins. En Bogdan hugsi líka
með þessari taktík: Ef drengurinn
stenst ekki þessa hörku, þá er
hann heldur ekki maður til að
þola leikálagið úti á velli!
Ingólfur Hannesson íþrótta-
fréttamaður útvarps segist
ætla að Bogdan Kowalczyk sé
einn örfárra handknattleiksþjálf-
ara í heimi sem hafi tekist að nota
niðurrifstaktíkina með góðum ár-
angri. „Það er sjaldgæft að mönn-
um takist að byggja þá einstakl-
inga upp sem þeir eru nýbúnir að
tæta í svaðið. Hann veit hvenær
tími manna er kominn. Hann veit
hvenær menn eiga mestu mögu-
leikana á að blómstra", segir Ing-
ólfur og annar fróður maður í
íþróttaþjálfun segir kosti Bogdans
sem þjálfara einmitt felast í því
hvað hann sé fljótur að sjá hvaða
hæfileika menn hafa og hvað þá
vantar. Ingólfur Hannesson segir
gott dæmi um þessa sálfræði sem
Bogdan beiti leikmenn sína vera
þá frystingu sem hann setti Sigurd
Gunnarsson í fyrir Olympíuleik-
ana í Los Angeles. Hann hafði ver-
ið í töluverðri lægð æfingamánuð-
ina fyrir keppnina og Bogdan gerði
sér grein fyrir að hann gæti miklu
meira en hann sýndi um þær
mundir. Hann tók það því til
bragðs að setja Sigga í B-Iiðið og
láta skammirnar bitna á honum
viðstöðulítið ef eitthvað fór úr-
skeiðis á æfingum. Hann fékk
hann til að hata sig í fáum orðum
sagt. Skömmu fyrir sjálfa keppn-
ina tók Bogdan hann hinsvegar á
eintal, blíðkaði hann og gaf
honum ótakmarkað traust sitt.
Siggi Gunnars blómstraði svo í Los
Angeles eins og menn muna, enda
þykjast félagar hans hafa greint
hvíslið á vellinum þegar hann
þrumaði: „Ég skal sýna þessu
helvíti hvers ég er raunverulega
megnugur!“ Þeir sem fylgst hafa
með æfingum íslenska landsliðs-
ins fyrir heimsmeistarakeppnina í
Sviss, segja að núna sé það Bjarni
Gudmundsson sem sé í frystingu
Bogdans. Bjarni fái á sig allar
skammirnar á æfingum og gildi
þar einu hvort hann hafi unnið til
þeirra eða ekki. Hann sé eineltur.
Margir játa að þessi takt-
ík Bogdans hafi gefið
árangur, en þeir eru
líka margir sem meina að þetta
einelti gangi oft út í öfgar hjá
Bogdan. Mörgum hefur til dæmis
gramist það hvað þjálfarinn kem-
ur oftast illa fram við Steinar Birg-
isson. Hann hafi nánast verið með
Steinar í einelti frá því þeir sáust
fyrst á æfingu með Víkingi fyrir
bráðum átta árum. Það sé í raun-
inni sama hvað Steinar geri, Bogd-
an snúi því alltaf upp í hastarlega
stríðni gagnvart honum eða bein-
línis svívirðingar. Bogdan hafi til
dæmis oftar en ekki sagt við Stein-
ar á æfingum: Fáðu þér skamm-
byssu og skjóttu þig! Eða: Farðu
héðan út fyrir og hengdu þig!
„Það versta er finnst mér, að
Bogdan er ekkert að grínast þegar
hann segir þetta við vesalings
Steinar. Framkoma hans við hann
hefur oft verið með þeim hætti að
hinir landsliðsstrákarnir hafa verið
komnir á fremsta hlunn með það
að labba út.“ Þetta segir maður úr
innsta hring handknattleikshreyf-
ingarinnar.
Og heldur áfram: „Þegar við
komum til Los Angeles eftir langa
og erfiða flugferð á Olympíuleik-
ana, voru auðvitað flestir strák-
anna sársvangir. Það var komið að
miðnætti þegar við komum loks-
ins á hótelið. Þar tók við okkur
þessi líka æðislegi matarilmur.
Steinar talaði við Bogdan fyrir
hópinn og spurði hvort ekki væri
nú í lagi að þeir fengju sér smábita
fyrir svefninn. Bogdan svaraði
Steinari að bragði: Halt þú nú bara
kjafti. Þakkaðu fyrir að fá að vera
hérna með okkur. Ef þú ætlar að
fara að haga þér svona í ferðinni
er réttast að senda þig bara strax
heim með næstu vél! Við hinir
stóðum stjarfir og horfðum á
Steinar kikna undan þessum sví-
virðingum. Þorgils Óttar ætlaði í
Bogdan en við gátum haldið aftur
af honum. Ég held að Bogdan
þurfi alltaf að hafa einhvern svona
mann til þess að berja á“, segir
þessi viðmælandi HP og mælir
loks: „En það er agalegt hvað
hann ætlar að hafa Steinar lengi í
þessu hlutverki blóraböggulsins."
Þorgils Óttar segir: „Það hafa
ábyggilega allir strákarnir hatað
Bogdan eitt augnablik. En mönn-
um rennur reiðin jafnóðum. Við
gerum okkur fyllilega grein fyrir
að þarna njótum við hæfileika
eins besta handknattleiksþjálfara
heims og menn verða bara að
sætta sig við það þó hann noti svo-
lítið harkalegar aðfarir við þjálf-
unina, svo lengi sem hún skilar
góðum árangri. Svo fáum við nú
líka útrás á manninum öðru
hverju. Hann þolir það alveg þó
við öskrum á hann. Hann vill hafa
skapmenn í sínu liði, svo framar-
lega sem skapið vinni með þeim
en ekki gegn þeim á æfingum og
í leik." Kunnur íþróttafréttamaður
bætir við þessi orð: „Bogdan setur
sér ákveðið markmið og svífst
einskis til að ná því. Blessaður
vertu, strákarnir eru bara tæki í
höndum hans. Tilfinningar þeirra
skipta hann ekki minnsta máli.“
essi sami maður bætir
hinsvegar við: „Bogdan
hefur vitaskuld náð góð-
um árangri, en mér finnst hann
samt ekki hafa gert neina byltingu
hér á landi. Það voru aðrir sem
lögðu grunninn að þeim góða
kjarna sem við eigum í handknatt-
leik í dag. Ég nefni til dæmis Jó-
hann Inga Gunnarsson sem vann
geysiöflugt starf upp í gegnum
unglingaflokkana. Þeir strákar
sem skara fram úr núna eiga hon-
um miklu meira að þakka árangur
sinn en nokkurntíma Bogdan, þó
þar fari mjög hæfur þjálfari."
Bogdan hefur einmitt verið
gagnrýndur mikið fyrir að ein-
blína um of á A-landsliðið. „Það er
hrikalegt hvað hann sinnir illa
yngri liðunum, þar sem hann ætti
þó að verja mestum tíma sínum ef
vel væri.“ En hann hefur engu að
síður komist upp með það að láta
A-landsIiðið sitja fyrir öllu öðru.
Reyndar segja menn að allt frá því
að Bogdan kom hingað til starfa
hafi hann gert kröfur sem engir ís-
lenskir handboltaþjálfarar höföu
látið sér detta í hug að setja fram.
Þannig krafðist hann ekki aðeins
meira af leikmönnum hvað varðar
æfingasókn og æfingatíðni, held-
ur heimtaði hann fyrsta flokks
þjónustu hjá viðkomandi hand-
boltadeild, þá Víkingi, og fékk
hana. Og þegar Bogdan tók síðan
við landsliðinu, segja menn að
kröfurnar hafi ekki minnkað. Fyrri
landsliðsþjálfarar og forsvars-
menn hjá HSÍ hafi bókstaflega
orðið orðlausir hversu Bogdan
hafi komist langt í kröfugerðinni;
ekki aðeins varðandi eigin hag og
kjör, heldur einnig varðandi skip-
an mála á íslandsmóti, fjölda vin-
áttulandsleikja og æfingatíma fyr-
ir landsliðið.
En Bogdan fer eins langt og
hann kemst. Hann sættir sig ekki
við annað en að ná því markmiði
sem hann setur sér upprunalega.
„Og býsna langt kemst hann á ýtn-
inni og þeirri taktík einnig að
hann ræðir málin ekki öðruvísi en
á þýsku“, segir landsliðsnefndar-
maður. „Ekki eru allir forsvars-
menn handboltamála góðir í þýsk-
unni, þannig að í umræðum og
deilum hefur Bogdan betur þegar
litið er á hið talaða mál, enda þótt
það líti dálítið ankannalega út
þegar á það er litið að Bogdan er
á útivelli en íslendingar á heima-
velli, en sem sagt; sökum tungu-
málsins snúast hlutirnir þarna
við."
Margir hafa undrast það mjög
hvernig á því standi að Bogdan tali
ekki íslensku eftir nærri átta ára
dvöl hérlendis. Fróðir menn telja
þetta taktík af hans hálfu. Með því
að nota þýskuna haldi hann
mönnum dálítið frá sér — og það
vilji hann. Hann skýtur þó einu og
einu íslensku orði inn í þýskuna og
því verður hún dálítið sérkennileg
stundum. Strákarnir í landsliðinu
kalla i raun tungumálið sem hann
talar „bogdönsku".
Þá skilur Bogdan orðið talsvert í
íslensku, og reyndar segja menn
sem standa honum nærri að hann
skilji nánast allt og langtum meira
en hann þykist. Guðjón Guð-
mundsson segir að það stafi ekki
endilega af því að Bogdan vilji
halda mönnum í hæfilegri fjar-
lægð frá sér að hann tali aðeins
þýsku. Hitt komi ekki síður til, að
vegna þýskunnar þurfi menn að
einbeita sér betur að því sem hann
segi. Það sé hlustað á hann af at-
hygli fyrir vikið, enda nauðsyn til,
vilji menn skilja.
Bogdan hefur ævinlega
fengið greitt fyrir sína
þjónustu í dollurum,
þannig að laun hans hafa ævin-
lega fylgt verðþróun og gott betur.
Sú saga gekk til dæmis varðandi
kjör Bogdans að fyrsta árið sem
hann var hér, þá hafi Víkingar
samið þannig við hann, að hann
gæti verið í matarreikningi hjá
stórverslun í borginni sem liðið
síðan greiddi. En Víkingar höfðu
ekki áttað sig á því, að Bogdan
kom frá Póllandi þar sem gífurleg-
ur kjötskortur hafði verið um
margra ára skeið. Því fannst Bogd-
an sem hann hefði himin hönd-
um tekið, enda mun það hafa ver-
ið með ólíkindum sem hann gat
torgað af kjötinu. Matarreikning-
arnir voru himinháir og héldu
menn helst að hann sendi kjötiö út
til ættmenna í Póllandi sem þráðu
vitaskuld kjötmeti. Allt að einu
var þetta atriði ekki endurtekið í
þeim samningum sem gerðir voru
við Bogdan eftir þetta!
„Mér finnst Bogdan vera nánast
snillingur á sínu sviði", segir Jón
H. Karlsson sem er í landsliðs-
nefndinni í handbolta. „Hann er
vissulega þver og getur verið mjög
óvæginn í gagnrýni, en hinu má
alls ekki gleyma að Bogdan hefði
aldrei komist upp með helminginn
af því sem hann hefur náð hérna
fram, nema fyrir það, að hann er
toppþjálfari. Hann kann sína list —
handboltaþjálfun, út í ystu æsar,
tekur hana háalvarlega og er svo
samviskusamur að ég hef aldrei
þekkt annað eins.“
Svo skilar hann árangri. Og í
íþróttum er fyrst og síðast spurt
um árangur — úrslit leikja. Þegar
frá líður man fólk úrslit leikjanna,
ekki hvernig æfingum var háttað
eða hvort liðið hafi verið heppið
eða óheppið. Sagan greinir aðeins
frá lokatölunum
Bogdan er besti kosturinn
sem íslendingar hafa
um þessar mundir hvað
undirbúning handboltalandsliðs-
ins varðar. Um þetta eru lang-
samlega flestir sammála, sem eitt-
hvað þekkja til þessara mála. Guð-
jón Guðmundsson segir: „Hann
hefur breytt íslenskum handbolta
til betri vegar. Við spilum núna
miklu taktískari leiki en áður, horna-
spilið og hraðaupphlaupin eru allt
önnur en áður. Og umfram allt
hefur hann skapað miklu betri ein-
staklinga en við höfum átt fyrr. Ég
vil ekki sætta mig við þessa gagn-
rýni á Bogdan að hann níði menn
niður af því að hann hafi bara
gaman af því. Hann leggur metn-
að sinn í það að hjálpa mönnum,
gerir allt til þess að sýna þeim sem
skýrast fram á það hvað þá vantar
til að verða góðir og ieggur jafn-
framt rækt við það sem þeir hafa.
Hans þjálfunarmottó felst í sem
fæstum orðum í þvi að þá fyrst
blómstri einstaklingarnir ef liðs-
heildin er nógu góð.“
Guðjón bendir jafnframt á þann
árangur sem Bogdan hefur skilað
í tölum. Frá haustinu 1983 hefur
hann stjórnað landsliðinu í 77
leikjum, þar af aðeins þremur
gegn C-þjóðum, en mjög mörgum
gegn A-þjóðum. Jafntefli hefur
orðið í tíu þessara leikja, 31 hefur
tapast, en 36 unnist. Einu liðin
sem Islendingar hafa ekki lagt að
velli á þessum tima eru Sovétríkin,
Austur-Þýskaland, Rúmenía og
Tékkóslóvakía. „Það getur enginn
annar landsliðsþjálfari státað af
eins góðri statistík á aðeins
tveggja og hálfs árs tímabili.”
„Það sem mest um varðar er
hvað Bogdan hefur mikið vit á
handbolta", segir Þorgils Ottar
Mathiesen. „Ég held að sá maður sé
mjög vandfundinn sem veit meira
um þessa íþróttagrein. Æfingarn-
ar bera merki þess. Hann kemur
rosalega vel undirbúinn á allar æf-
ingar og er með þær allar vand-
lega niðurskrifaðar. Hann víkur
heldur aldrei út af þessum plönum
sínum, hvað svo sem kann að ger-
ast á þessum æfingum. Hann held-
ur sínu striki", segir Þorgils Óttar.
Fróðir menn bæta við þetta og
segja að Bogdan eigi vafalaust all-
ar þær æfingar sem hann hefur
stjórnað hér á landi þessi rúmlega
sjö ár sem hann hefur dvalið hér,
niðurskrifaðar og í möppum í
númeraröð. „Hann er ofboðslega
vel skipulagður maður og á stund-
um alveg óeðlilega „systematísk-
ur“. Hann er í mínum huga eitt-
hvert gleggsta dæmi um fagidjót
sem hægt er að ímynda sér“, segir
góður kunningi hans við HP.
Að áliti þeirra sem gerst
þekkja manninn Bogdan
Kowalczyk er hann mjög
góður fjölskyldufaðir. Hann reynir
ávallt að verja miklum tíma í
faðmi fjölskyldunnar, sinnir strák-
unum sínum af kostgæfni og er
umfram allt ástríkur heimilismað-
ur. Honum líður óvíða betur en
með fjölskyldunni í laugunum þar
sem hann gantast glannalega með
pöttunum sínu. í þröngum vina-
hópi er hann hvað glaðastur, og
fer þá gjarnan með hæpna gyð-
ingabrandara sem hann kann fullt
af. Hann er að mörgu leyti and-
stæða flestra þjálfara sem hingað
hafa komið til lands. Hann hefur
alla tíð borist lítið á, er fráleitt fjöl-
miðlaglaður og verður seint talinn
til samkvæmisglöðustu manna.
„Þetta er maður sem er fyrst og
fremst kominn hingað til að vinna
sitt verk.“
Að endingu er þess svo að geta
að Bogdan Kowalczyk er mikill
þjóðernissinni. Hann ann þjóð
sinni og landi mikið. „Hann er
maður kerfisins", segir góður vin-
ur hans. „Hann ver það út í ystu
æsar. Hann heldur því til dæmis
stíft fram að það sé nóg að éta í
landinu og fólk lifi þar mjög góðu
lífi. Þetta sé að mestu leyti della í
fjölmiðlum að halda því fram að
matarskortur ríki í Póllandi.
Walesa sé nú ekki neitt neitt nema
lítill kall sem stillt sé fram til að
ögra ríkinu. Honum verður ekki
bifað, og þó hellt sé í hann miklu
brennivíni, þá ver hann stjórnina
austurfrá eins og hún sé eitt
hans mesta yndi", segir þessi
félagi Kowalczyk. „Ég held nú
hinsvegar að hann sé hörku kapí-
talisti inn við beinið“, heldur Þor-
gils Óttar fram. „Hann er maður
samkeppninnar, að minnsta kosti
hvað æfingarnar snertir, er
hlynntur „bónus" og vill að þeir
sem skari fram úr fái mest. Þetta
segir nú svolítið um „félagann", er
það ekki“, hnykkir Þorgils Óttar á
í lok þessarar Nærmyndar.
HELGARPÓSTURINN 37