Helgarpósturinn - 31.07.1986, Page 31

LISTAPÖSTU
Gabriel García Marquez
Guðbergur
þýðir
Marquez
Nýjasta skáldsaga Nóbelsverð-
launahöfundarins Gabriel García
Marquez, kom út í Kolumbíu,
heiinalandi skáldsins, í byrjun þessa
árs. Gudbergur Bergsson hefur þeg-
ar þýtt hana á íslensku, en enn sem
komið er hefur henni ekki verið
snarað á aðrar þjóðtungur. Þetta
snarræði er að þakka — auk Guð-
bergs — bókaforlaginu Mál og
menningu, sem gefur verkið út á
haustmánuðum.
Það heitir Ástin á tímum kóler-
unnar, hátt í fimmhundruð síður í
spænsku útgáfunni og fjallar óvana-
lega mikið um ástina af Marquez að
vera. Nú segir af ástum gamals
fólks; Gabriel rekur örlög aldraðs
karls sem bíður eftir elskunni sinni
í fimmtíu ár. Mörgum þykir fyrir-
myndin vera sótt í foreldra hans
sjálfs. Eins og vænta mátti þáttar
hann svo ótal hliðarsögur og auka-
persónum inn í meginfléttu verks-
ins.
El amor en los tiempos del colera,
er eitthvað um tíunda skáldsaga
Marquezar. Henni hefur verið mjög
vel tekið af þeim gagnrýnendum
sem þegar hafa lesið hana — og
meðal annars hefur verið á það bent
að hér með afsanni Marquez þá
kenningu að rithöfundar hætti að
geta skrifað af viti, þá Nóbelinn er í
höfn. -SER
J
að horfa á borgina með þeim aug-
um sem ég horfði á hana þegar ég
var að safna efni í bókina. En ég finn
það núna að það hefði verið gaman
að halda áfram — endalaust. Það er
nóg til af myndefni í Reykjavík til að
gefa út svona bók á hverju ári.
Þetta verk hefur hjálpað mér til að
sjá borgina á annan hátt en áður. Mér
þykir miklu vænna um hana núna.
Ég sé nú mörg ný horn á borginni og
ég er miklu meira vakandi fyrir
henni en áður. Þetta er svipað og
þegar fólk lítur upp á Laugavegin-
um, upp fyrir fyrstu hæð, og segir
við sjálft sig: „Er Laugavegurinn
virkilega svona?"
Það slær mann þegar maður vinn-
ur að verkefni eins og þessari bók
hvað Reykjavík er ofsalega litrík,
það eru fleiri litir í borginni en bara
máluð húsþök. Og litirnir eru líka til
staðar á veturna bara á annan hátt.
Vetrarbirtan getur verið ótrúlega
falleg.
En þessi bók er fyrst og fremst
myndabók og maður þarf ekki að
tala neitt tungumál til að skilja
myndirnar í henni. Textinn er til
stuðnings. Bókin er fyrst og fremst
myndaportett af Reykjavík — þar
sem borgin okkar er glöð — eins og
í dag,“ sagði Páll að iokum og horfði
út um gluggann á sólina sleikja hús-
in, malbikið og bílana. GPM
Kjartan Ragnarsson og Atli Heimir Sveinsson:
Söngleikur um Skúla fógeta
Á hátíðardagskránni við Arnar-
hól sem hefst kl. 21 á sjálfan afmæl-
isdag Reykjavíkur 18. ágúst verður
m.a. á dagskrá nýr söngleikur eftir
Kjartan Ragnarsson og Atla Heimi
Sveinsson um Skúla Magnússon
fógeta, sem oft hefur verið kallaður
„faðir Reykjavíkur.“
Söngleikurinn sem tekur um hálfa
klukkustund í flutningni er hluti af
framlagi Leikfélags Reykjavíkur til
200 ára afmælisins. „Borgin styrkir
Leikfélagið og er að byggja Borgar-
leikhús með okkur og því er þessi
söngleikur eins konar gjöf okkar til
hennar. Borgarsjóður greiðir að vísu
kostnaðinn við sýninguna en leikar-
arnir taka ekkert fyrir vinnu sína,“
sagði Kjartan Ragnarsson í samtali
við HP.
„Sýningin gengur út á baráttu
Skúla við einokunarverslunina og
hvernig hann eyddi síðustu 40 árum
ævi sinnar, þegar hann var landfó-
geti, í að brjóta niður einokunar-
valdið. Honum varð að ætlun sinni
og það hafði m.a. í för með sér að
Reykjavík fékk kaupstaðarréttindi
18. ágúst 1786 en leikar urðu jafnir
því Skúli brotnaði sjálfur niður að
lokum og var rekinn úr embætti
sínu, sem hann fékk að vísu aftur.
En hann missti allar eigur sínar og
allt og endaði ævi sína sem hornkarl
í Viðeyjarstofu, sem hann sjálfur
reisti."
Kjartan sagði að það væri allt ann-
ar bragur á þessum söngleik en á
Land míns föður. Móðuharðindin
koma við sögu og afar ströng refsi-
löggjöf, „þegar menn voru háls-
höggnir fyrir ekki neitt. Það er sko
enginn ,,elsku-mamma-tónn“ í þess-
um söngleik."
Allir fastráðnir leikarar Leikfé-
lagsins, sem eru 15 að tölu, taka þátt
í sýningunni en aðeins verður sýnt
þetta eina kvöld afmælishátíðar-
innar.
-Mrún
aði ég að reyna að raða myndunum
saman í eina heild en þá fannst mér
ég ekkert eiga af myndum. En um
áramótin síðustu fór að koma lag á
þetta. En næstum allar myndirnar
eru teknar í fyrra og í vetur. Ég fékk
þetta verk alveg á heilann. Og þar
er það kannski enn. Ég má ekki sjá
neitt án þess að segja við sjálfan
mig: „Þetta verð ég að hafa í bók-
inni". Þannig að ég er ekki enn laus
frá bókinni. En það er bara gaman
Reyndi að gera
glaða og hressa
bók um Reykjavík
— segir Páll Stefánsson Ijósmyndari um bók
sína Reykjavík — A Fresh Portrait of Iceland’s
Capital
Það hefur varla farið fram hjá
nokkrum að um þessar mundir er
Reykjavík 200 ára gömul. í tilefni
þessa hefur Iceland Review gefið út
Ijósmyndabók eftir Pál Stefánsson
sem nefnist Reykjavík — A Fresh
Portrait of Iceland’s Capital. Bók-
in inniheldur 80 litmyndir og skiptist
í fjóra kafla hvern með sitt þema.
Bókin er eins og annað sem út kem-
ur hjá Iceland Review á ensku.
Ætluð fyrir gesti og gangandi, en
eins og Páll segir sjálfur þá þarfekki
texta til að lesa myndir. Það geta all-
ir lesið þessa bók.
„Tilefnið var að gera nýja bók um
Reykjavík sem birti nýjar hliðar á
borginni," sagði Páll Stefánsson í
viðtali við HP. „Ég reyndi að gera
glaða, hressa bók. Sjálfur er ég ekki
dómbær á hvort það hefur tekist. En
ég vona það. Þetta eru stemmnings-
myndir og mikið af fólki, einmitt til
að gera bókina líflega — Reykjavík
er mjög hress borg“, bætir Páll við
eftir smá þögn. „Ég skipti bókinni
niður í fjóra kafla. Mér þótti erfiðast
að raða myndunum þannig saman
að úr kæmi einhver heild, þannig að
úr yrði saga um Reykjavík. Hún seg-
ir sögu.
Óvenjulegast við bókina er
hversu mikið er af vetrarmyndum í
henni. Það er reyndar ekki nema
eðlilegt því Reykjavík er nyrsta höf-
uðborg í heimi og hér ræður vetur
ríkjum í níu mánuði á ári. Það er
mikil stemmning í vetrinum en fólki
finnst gott að kúra inni í hlýjunni og
fer því ekki út að taka myndir. Ég
segi að maður eigi bara að fá sér
góða úlpu. Ferðamenn eru flestir
hér á sumrin og þess vegna tilvalið
að sýna þeim borgina öðruvísi en
þeir flestir sjá hana. Sýna hina hlið-
ina á Reykjavík. Sýna veturinn.
Ég byrjaði í fyrravor, tók myndir
þá og um sumarið. Um haustið byrj-
BÓKMENNTIR
Þungvopnaöir dagar
Gyrðir Elíasson:
BLINDFUGL/SVARTFLUG
(mósaík)
Norðan° niður 1986.
Mynd framan á kápu: Elías B. Halldórsson
Þetta er lítið kver, einn samfelldur texti á
16 ótölusettum síðum og þó örlítið kafla-
skiptur, samtals rúmlega 400 línur, eins og
glögglega er sýnt á spássíu, en fyrirsagnir
eru engar. Heiti kversins er þó býsna lýsandi
fyrir innihaldið: blindfugl á svartflugi um
þungvopnaða daga, kvíði við stjórnvölinn.
Myndmál er einfaldara í sniðum en í fyrri
bókum Gyrðis, mest einfaldar viðlíkingar og
beinar myndir; orðaleikir að mestu lagðir
fyrir róða, enda ærið oft ofnotaðir nú um
stundir, svo jaðrar við sjálfvirkni rétt eins og
vanarímið forðum (ást/brást o.s.frv.). Og
með hliðsjón af fyrri bókum Gyrðis finnst
mér hann stefna óðfluga að sagnagerð; hann
hefur raunar sagt í viðtölum, að sú hafi verið
ætlunin, en sögurnar viljað hlaupa í þvotti.
Ljóðmælandinn eða sögumaður, hvorn
sem menn nú kjósa sér, talar við lesendur
sína ýmist í þriðju persónu eða fyrstu, einatt
fullur óþols og uggs, sbr. upphafslínur:
Forsíða nýjustu Ijóðabókar Gyrðis. „Skref
fram ó vio, agaðri efnistök" segir Sölvi
Sveinsson m.a. um efniðinn f bókinni.
Rósemi get ég ekki miðlað
af henni á ég ekkert,flugþol
órólegra hugmynda virðist án
takmarka.þær hefja sig á loft
í hvelfingunni og sveima nótt
eftir nótt í húðvængjulíki milli
súlna.ég ligg og fylgist með
þeim undir glerinu.ekki vonlaus
um að þær tylli sér andartak
á limborna veggina
Veröldin sveiflast milli staðbundins veru-
leika þar sem fjallseggjarnar eru „skornar
handahófskennt með steinskera":
þorp umlukt svart —
hvítum oddhvössum steinbáknum,
timburkofar og þröngar götur
sneyddar lýsingu,héla þekur
glugga.skuggaverur bærast undir
augnlokum
— og ímyndunar, þar sem heimurinn er ann-
ars eðlis:
Kopargræn turnþök lýsa í fölnandi
skini frá gasluktinni stóru,
hér er ég ókunnugur.tek fáein
hikandi útreiknuð skref yfir
dúfnatorgið einsog ég búist við
jarðsprengjum eða fallgryfjum
lögðum fyrir tvíhyrninga
Sögumaður er einn á ferð, einungis er
óljóst getið um skuggaverur, en þær eru líka
ímyndun hans, „og ekkert slítur þögnina". En:
skriðan á eftir
að falla, hún á eftir að falla
þegar haustnóttin er hálfnuð
og allir í fasta svefni
BLINDFUGL/SVARTFLUG er að því leyti
framhald af bak við maríuglerið, að þar er
sami uggur á ferð, óþol og kvíði í draumi og
veruleika. Jafnframt er blindfuglinn skref
fram á við; agaðri efnistök og betra vald á
máli — naumast nokkur sjálfvirkni (sjá þó
línur 363—370). Og blindfuglinn er líka síð-
asti áfanginn á leiðinni frá ljóði til sögu.
Kápumynd er vel valin: Maðurinn einn og
umkomulaus með krosslagðar hendur á
brjósti, óljós veröldin fjær, hvítir rimlar í sort-
anum. 55
HELGARPÓSTURINN 31