Helgarpósturinn - 17.06.1987, Síða 8

Samkvœmt lögum um
loftferðir er hámark á
ábyrgð flytjenda
vegna hvers einstaks
farþega ekki hœrra en
832 þúsund krónur.
Hœrri verða bæturnar
ekki nema sannist að
flytjandinn hafi við
framkvœmd starfs
síns valdið tjóninu,
annaðhvort af ásetn-
ingi eða stórfelldu gá-
leysi samfara
vitneskju um að tjón
myndi sennilega hljót-
ast af. Eins og gefur
að skilja hefur slíkt
aldrei sannast á
*
Islandi. Flugmenn
bera jafnt ábyrgð á
sínu lífi sem og far-
þeganna.
En hvernig stendur
á því að mannslífið er
svona lágt metið í lög-
um? Ástœðan er að
stœrstum hluta sú, að
lögin hafa ekki verið
endurskoðuð frá því
að þau voru sett árið
1964?
BÆTURNAR HAFA
BRUNNIÐ UPP
I kaflanum um ábyrgð flytjenda
stendur að hámark hennar skuli
vera 36.500 krónur. Ef sú upphæð er
eftir
Gunnar Smára Egilsson
framreiknuð með framfærsluvísi-
tölu samsvarar hún rúmlega 12,4
milljónum króna. í lögunum stend-
ur hins vegar að skaðabæturnar
skuli reikna eftir gullgildi. Hámark
skaðabótanna í lögum fylgir breyt-
ingum á skráningu gullgildis ís-
lensku krónunnar hjá Alþjóðagjald-
eyrissjóðnum. Samkvæmt upplýs-
ingum frá Seðlabankanum er há-
markið því í dag 832 þúsund krónur.
Það eru tæplega 7% af þeirri upp-
hæð, sem sett var í lögin á sínum
tíma. Ef ákvæði laganna hefðu hald-
ið verðgildi sínu fengju ættingjar
þeirra sem farast í flugi og þeir sem
slasast í flugslysum fimmtánfalda
þá upphæð sem þeir fá greidda í
dag.
Islensku loftferðalögin eru mjög
lík samskonar lögum á hinum Norð-
urlöndunum. Kaflinn um ábyrgð
flytjenda er síðan byggður á alþjóð-
legum samningum. Að stofni til er
hann samkvæmt Varsjásamþykkt-
inni frá 1929 og með viðauka er
samþykktur var í Haag árið 1955. í
þessum samþykktum er ábyrgð
flugfélaga bundin gulli.
_ Samkvæmt upplýsingum frá Ólafi
Isleifssyni, hagfræðingi hjá alþjóða-
deild Sedlabankans, eru útreikning-
ar á gengi gullkrónunnar nú bundn-
ir gengi SDR, eða sérstakrar yfir-
dráttarheimildar. Þegar lögin voru
sett var gullgildi miðað við fast verð
á gullúnsunni í Bandaríkjadölum.
Því var breytt þegar dalurinn fór að
sveiflast meira en góðu hófu gegndi.
SDR er stöðugra gengi. Hvorug að-
ferðin hefur hins vegar haldið verð-
gildi miðað við til dæmis fram-
færsluvísitölu.
Það mun vera töluvert mismun-
andi eftir löndum hvernig gjald-
miðlar hafa staðist viðmiðunina við
gullið. Samkvæmt upplýsingum frá
Birgi Gudjónssyni, yfirlögfræðingi
samgönguráduneytisins, hafa sum-
ar þjóðir breytt sínum loftferðalög-
um til að hækka þessa ábyrgð og
aðrar eru tilbúnar með frumvörp
þess efnis.
„Við höfum breytt þessu í sjónum
og nýju umferðarlögunum. Loft-
ferðalögin eru hins vegar eftir,"
sagði Birgir í samtali við Helgar-
póstinn.
ERLEND FLUGFÉLÖG
AUKA BÆTUR
Samkvæmt umferðarlögunum,
sem tóku gildi í mars síðastliðnum,
er hámark ábyrgðar eigenda minni
bíla á líkamstjóni eða dauða farþega
19,4 milljónir króna. Ef um bifreiðir
er taka fleiri farþega en tíu er að
ræða eru hámarksbætur helmjngi
hærri, eða 38,8 milljónir króna. Þeir
sem hljóta örkuml eftir slys í rútu á
milli Reykjavíkur og Akureyrar eiga
því rétt á fjörutíu og sjö sinnum
hærri bótum en þeir sem slasast á
sömu leið í flugvél.
„Það verður að segjast eins og er
að þetta eru afskaplega lágar bæt-
ur," sagði Björn Jensson, skrifstofu-
stjóri hjá Tryggingu hf., í samtali við
Helgarpóstinn. Aðspurður um
hvernig útreikningi á bótum væri
háttað sagði Björn að hann færi eftir
flóknum tryggingafræðilegum for-
sendum. Þar væru vinnutap, líkams-
lýti og örorkumat reiknuð inn í. Nið-
urstaðan úr því dæmi væri síðan
borguð út, en þó ekki hærri en sem
næmi ábyrgð flugfélaganna sam-
kvæmt lögum. Ákvæðið í lögunum
virkaði sem þak á bæturnar. Þær
væru ekki reiknaðar sem hlutfall,
sem síðan væri deilt í hámarkið á
ábyrgðinni samkvæmt lögunum.
„Bætur frá flugfélögunum geta
ekki farið yfir þessa upphæð. Það er
það eina sem hún táknar," sagði
Björn.
Eins og fram kom hjá Birgi Guð-
jónssyni hér að ofan hafa nokkrar
þjóðir breytt þessum ákvæðum í
lögum sínum. Gefist upp á því að
bíða eftir samkomulagi á alþjóða-
grundvelli. Þannig eiga farþegar,
sem fljúga með þeim erlendu flug-
félögum sem hafa umboðsmenn
hérlendis, rétt á hærri bótum.
SAS tekur á sig sexfalda ábyrgð
gagnvart þeim farþegum sem fljúga
á leiðarenda með flugfélaginu. Þýsk
stjórnvöld hafa rýmkað löggjöfina
þannig, að réttur þýskra flugfélaga,
þar með talið Lufthansa, hefur verið
skertur. Farþegum hefur verið gert
auðveldara að höfða skaðabótamál
á hendur flugfélaginu. Farþegar
með bandarískum flugfélögum eiga
rétt á mun hærri bótum, enda hafa
Bandaríkjamenn aldrei samþykkt
Varsjársamþykktina að fullu þar
sem hún stangast á við almennar
reglur í skaðabótarétti þarlendis.
ÁBYRGÐ ÞINGMANNA
Helgarpósturinn leitaði til Erlends
Lárussonar, forstöðumanns Trygg-
ingaeftirlitsins, og innti hann eftir
því hvort hann kynni skýringar á
því, hvers vegna svo mikið misræmi
væri á milli ábyrgðar flytjenda á
landi og í lofti.
„Þetta er bara eitt af því sem þing-
menn þurfa að taka upp," svaraði
Erlendur.
Nú stendur til aö auka frelsi í
tryggingamálum. Getur veriö aö
skyldutrygging flugfélaganna hafi
setiö á hakanum vegna endurskoö-
unar á tryggingum almennt?
„Mér þykir líklegt að menn haldi
því áfram að hafa skyldutryggingu,
bæði í sambandi við loftferðir og
bifreiðaakstur. Ég veit satt að segja
ekki hvar vinna þeirrar nefndar
stendur, sem skipuð var til að gera
tiilögur um aukið frelsi í trygginga-
málum. Ég hef ekki séð álit frá
henni."
Frá því að lög um loftferðir voru
sett hafa 275 manns farist með ís-
lenskum loftförum í 38 flugslysum.
Mestu munar um slys er varð á Sri
Lanka árið 1978 er 183 létu lífið. Hér
innanlands hafa 77 manns látið lífið
í 34 flugslysum frá því lögin voru
sett. Fjöldi alvarlegra slysa er svip-
aður og dauðsfalla.
Sú spurning kann því að vakna
hvort ekki sé eðlilegt að breyta lög-
unum þannig að ábyrgð flugfélag-
anna hækki í innanlandsflugi, ef við
erum bundnir af erlendum sam-
þykktum varðandi millilandaflug.
„Það væri í „prinsipi" auðveldara
að breyta þessu í innanlandsflugi,"
svaraði Birgir Guðjónsson, yfirlög-
fræðingur hjá samgönguráðuneyt-
inu. „En ég held að ekki verði reynt
að sundurgreina þarna á milli. Held-
ur að þetta verði látið ganga yfir
flugstarfsemina sem slíka."
En hvar er þetta mál statt í ráöu-
neytinu?
„Við höfum reynt að fylgjast með
umræðum um þessi mál á alþjóðleg-
um vettvangi og það hafa verið stig-
in nokkur undirbúningsskref hér í
ráðuneytinu," svaraði Birgir.
„Mönnum er ljóst að þessi níundi
kafli loftferðalaganna þarfnast end-
urskoðunar. Ekki vegna bóta-
ábyrgðarinnar sem slíkrar, heldur
vegna bótafjárhæðarinnar.
FLÓRINN MOKAÐUR
Er von á breytingu?
„Einu sinni var það sett hér innan-
húss í ráðuneytinu sem metnaðar-
mál að reyna að koma frumvarpi
fram á næsta þingi. En það er nú
eins og það er og verður að segjast
hreint út, að á svona starfvettvangi,
eins og stjórnarráðið er, þar sem
menn eru yfirleitt að moka flórinn
frá því í gær, vill yfirlegu- og fræði-
vinna dragast. Það er ekki þar fyrir.
Áhuginn er fyrir hendi og mönnum
er ljóst að það þarf þarna umbætur.
En það er þetta tvennt, þyngsli á al-
þjóðavettvangi og svo mannfæð
hér.
Jafnvel þó ég hefði hér fyrir fram-
an mig fullbúið lagafrumvarp til
breytinga veit ég ekki hvort því yrði
dembt fram. Þar er ekki svo á
hreinu að réttarstaða flugfarþega
mundi í sjálfu sér breytast alfarið til
hins betra. Hún mundi lagast mikið.
En það fer eftir því hvar slysin
verða. Ef íslenskri vél hlekktist á og
það yrðu slys er líklegast að varn-
arþingið yrði hér vegna þess að
flugfélögin eru hér með starfsstöð
sína.
Flugið og réttarreglur tengdar því
verða að hanga saman við reglur í
öðrum löndum vegna þess að þetta
er hraður flutningamáti sem ber
menn í einni flugferð í gegnum
mörg réttarríki," sagði Birgir Guð-
jónsson, yfirlögfræðingur hjá sam-
gönguráðuneytinu.
Hér á opnunni gerir Matthías
Bjarnason samgönguráðherra
grein fyrir afstöðu sinni til þessa
máls. Þar er einnig viðtal við Krist-
ján Jón Guömundsson, sjómann frá
Bolungarvík, er komst mikið slasað-
ur lífs af er TF-ORM fórst í Ljósufjöll-
um á Snæfellsnesi í marsmánuði í
fyrra.
En hver er afstaöa flugfélaganna?
„Það er þarft verk að benda fólki
á hversu illa það er tryggt í flugi,"
sagði Ólafur Briem, deildarstjóri í
viðskipta- og þjónustudeild Flug-
leiöa og helsti tryggingasérfræðing-
ur þeirra. „Við erum bundnir af
lögunum og getum lítið annað gert
en ráðlagt fólki að kaupa sér auka-
tryggingu. Hún rýrir ekki ábyrgð
okkar."
KRISTJÁN JÓN GUÐMUNDSSON, SJÓMAÐUR FRÁ BOLUNGARVÍK,
SEM SLASAÐIST ILLA í FLUGSLYSINU í LJÓSUFJÖLLUM:
MISSTI ANDUIW
„ÞAÐ FÓR ALLT í ÞÚSUND MOLA FYRIR NEÐAN ENNIÐ/7 SEGIR
KRISTJAN í ÁHRIFAMIKLU VIÐTALI. HANN HEFUR ENN ENGAR BÆTUR
FENGIÐ FRÁ TRYGGINGAFÉLAGI FLUGFÉLAGSINS. KRISTJÁN HEFUR
ÞURFT AÐ FRAMFLEYTA FJÖGURRA MANNA FJÖLSKYLDU Á SAUTJÁN
ÞÚSUND KRÓNA SJÚKRADAGPENINGUM Á MÁNUÐI
„Ég hef enn ekkert fengiö frá
tryggingafélaginu, en mér er sagt aö
þaö veröi í mesta lagi rúmar 800
þúsund krónurj' sagöi Kristján Jón
Guðmundsson, sjómaöur frá Bol-
ungarvík, er komst lífs afúr flugslys-
inu í Ljósufjöllum, í samtali viö
Helgarpóstinn.
„Eg hef heldur ekkert fengiö frá
Almannatryggingum nema sjúkra-
dagpeningana, sem eru um 17 þús-
und á mánuöi. Þaö er náttúrulega
ekki hœgt fyrir fjögurra manna fjöl-
skyldu aö lifa af því. Konan mín hef-
ur ekki getaö unniö úti því ég hef
ekki getaö litiö eftir börnunum. Ég
get ekki hugsaö til þess hvar viö
vœrum efekki heföi komiö til hjálp
fólksins í þorpinu."
, Kristján ér annar tveggja manna
er komust lífs af er flugvélin TF-
ORM hrapaði í Ljósufjöllum á Snæ-
fellsnesi þann 4. apríl 1986. Fjórir
aðrir farþegar og flugmaður véiar-
innar fórust í þessu hörmulega slysi.
Eins og fram kemur í ummælum
Kristjáns hefur hann enn ekki feng-
ið greiddar bætur frá Tryggingu hí,
sem er tryggingafélag eiganda vél-
arinnar sem fórst, Flugfélagsins
Ernis hf. á ísafirði. Samkvæmt lög-
um um loftferðir er hámark á
ábyrgð flytjenda á farþegum sínum
rétt rúmlega 832 þúsund krónur.
Kristján á því ekki rétt á hærri bót-
um frá flugfélaginu.
Þrátt fyrir hina hræðilegu reynslu
sem Kristján hefur gegnið í gegnum
er hann einstaklega hughraustur.
Hann hefur tekið á mótlæti sínu
með bjartsýni og trú á bata. Helgar-
pósturinn fór þess á leit við Kristján
að hann lýsti reynslu sinni fyrir les-
endum blaðsins.
„...ANDLITIÐ EINS OG
KORNFLEX..."
„Ég man ekkert eftir mér fyrr en
viku til tíu dögum eftir slysið. Maður
er svo lengi að vakna eftir svona
lagað.
Leggbeinið á hægri fætinum var
alveg í sundur. Hann hékk bara sam-
an á einhverju dóti. Læknarnir segja
að hann hafi brotnað mjög illa. Ég
fór úr mjaðmarliðnum vinstra meg-
in. Andlitið fór allt í mcisk. Ennið
brotnaði frá og það komu sprungur
í það. En aðalhöggið kom fyrir neð-
an ennið. Það fór allt í þúsund mola
sem var fyrir neðan ennið. Andlitið
gekk allt inn. Þeir náðu í augun aft-
ur í heila. Þeir segjast hafa plokkað
þau út. Þeir tjösluðu andlitinu á
mér saman alveg upp á nýtt. Það er
verst að þeir vissu ekki hvernig ég
hafði litið út. En þetta gekk nú
svona og svona. Það vantaði svo
mikið af beinum. Þau brotnuðu svo
smátt. Læknirinn sagði að þetta
hefði verið eins og kornflexpakki.
Beinin voru víruð saman. Á röntg-
enmynd er andlitið eins og þakið
hringormum. Svo settu þeir gervi-
efni undir augað til að halda því
uppi. Ég er blindur á því auga.
Síðan þetta var gert hafa þeir ekk-
ert gert við andlitið á mér. Ef ég ætla
að verða eins og ég var þyrfti ég að
fara í margar aðgerðir. Það er að
segja, ef mér endist aldur til og ef ég
vil. Ég er búinn að fá nóg af aðgerð-
um í bili. Ég ætla að sjá til.
Fyrst var ég um tvo mánuði á
spítalanum. Ég var búinn að heita
mér því að vera kominn heim áður
en heimsmeistarakeppnin byrjaði.
Það tókst. Ég kom heim daginn sem
hún byrjaði.
Svo fór ég í júlí aftur suður. Þá var
ég aftur skorinn í fótinn, því beinið
greri ekki. Beinendarnir voru dauð-
ir. Þá var tekið úr mjöðminni og það
flutt niður. Þá fór þetta að gróa á
fullu. Ég þurfti reyndar að leggjast
inn aftur þegar skurðurinn opnaðist
og flattist út. Ég var þá í eina viku
inni.
„...FOTURINN
BOGNAÐI ALLTAF MEIR
OG MEIR..."
Ég fékk göngugips í október. Það
var svo tekið af mér 19. nóvember.
Ég fór suður á afmælisdaginn upp á
von og óvon. Vildi athuga hvort
maður fengi ekki almennilega af-
mælisgjöf. Það gekk eftir.
Þegar gipsið var farið og ég tók að
stíga í fótinn fór hann að bogna. Mér
fannst þetta ekki eiga að vera
8 HELGARPÓSTURINN