Helgarpósturinn - 03.09.1987, Page 18

HÖNNUN
Helgi Þorgils Fridjónsson
Myndrænt eintal
Helgi Þorgils Fridjónsson uerdur í
sviösljósinu í íslenskum myndlistar-
heimi um nœstu helgi. Þá opnar
hann sýningu á olíumálverkum á
Kjarvalsstödum, kl. 14.00 á laugar-
daginn, en kvöldið áöur, föstudags-
kvöldið, opnar hann sýningu í
Gallerí Svörtu á hvítu v/Oðinstorg.
Þar sýnir Helgi grafik og vatnslita-
myndir. Hann er hér í stuttu spjalli
við HP um lífið og listina.
,,Eg var búinn að panta Kjarvais-
staði þegar þeir báðu mig um sýn-
ingu í Svörtu á hvítu, þannig stendur
nú á því að ég er með tvær sýningar
í gangi í einu. Annars hefur það svo-
sem komið fyrir áður, ég hef oft verið
með sýningar hér heima um leið og
erlendis. Eg býst við að verk mín séu
öll svipuð, að vísu eru þetta ólíkir
miðlar, allt frá akrýlmálverkum til
skúlptúra, en kjarninn er sá sami.
Hver kjarninn er? Það er erfitt að
svara svona beinum spurningum.
Við getum byrjað á því að segja að
stór hluti er bara myndin, form og
litir, en það er reyndar oft aukaatriði
hjá mér. Ég er er meira að reyna að
fjalla um manninn og umhverfi
hans. Um mannleg samskipti og
ýmis vandkvæði sem á þeim eru. Ég
hef átt mínar myndir með sjálfum
mér gegnum tíðina og það kemur til
með að vera þannig áfram, umtal
um þær og mig, sem ég hef reyndar
ekki sjálfur heyrt, skiptir mig ekki
máli. Það er gott að fólk viti af
manni og ég held að það sé komin
sæmileg vitneskja í Evrópu, ég hef
verið þar óvenju mikið í vetur og
þetta gengur sæmilega, salan er að
aukast jafnt og þétt og hún er svo-
sem að glæðast hér heima líka,
lengst af hefur hún ekki verið nein.
Nei, nei, það er ekki slæm tilfinning
að vera að mála og selja ekki neitt.
Ég lít á myndirnar mínar, reyndar
þarf ekki að kalla þetta myndir held-
ur eitt myndverk, sem samræmda
heild og það er verið að rjúfa þessa
heild með því að taka eina mynd úr.
Myndirnar hafa altaf verið sam-
tengdar — innihaldslega séð — allt
aftur á unglingsár. Eg gæli að
minnsta kosti við þá hugmynd.
Jú, það er rétt, ég er reglusamur
við mína vinnu, ég er kominn á
vinnustofu utan heimilis kl. 7 á
morgnana og er þar framyfir hádegi
öllu jöfnu. Þá tek ég mér hlé en svo
vinn ég síðdegis á vinnustofu sem
ég er með heima. Þar dunda ég mér
við bóklestur og skissugerð en það
er ekki síður mikil vinna. Ég hef
alltaf bók mér við hönd, sem ég
skrifa í þegar ég er að vinna. Hugs-
anirnar festast frekar þannig heldur
en ef maður leyfir þeim að fjúka út
um gluggann án þess að festa þær á
blað. Ég skrifaði ekki minna en ég
teiknaði þegar ég var yngri og hef
reyndar haldið því áfram. Ég hef
stundum sagt fólki að lesa skrifin til
að skilja myndirnar betur og öfugt,
en það hefur ekki alltaf hjálpað.
Hvort þetta er svona torvelt, ég held
ekki, það fer bara eftir þeim sem er
að skoða hverju sinni. Annars hafa
sumir sagt að þetta sé svo einfaldt
að það sé ekkert í það spunnið.
Þegar ég er að skrifa lít ég svo á að
ég sitji á eintali við sjálfan mig og
kannski má segja aö myndirnar séu
af svipuðum meiði. Þetta eru sam-
ræður sem ganga út frá umhverfi og
þjóðfélaginu sem við lifum í með allri
sinni sögu. Ég er þátttakandi í þessu
samfélagi, hvort sem ég er að skrifa
eða mála, og þegar ég vinn er ég
með það sem gerst hefur í því á bak
við eyrað.
Nei, ég breyti ekki mínu vinnu-
fyrirkomulagi þó svo ég sé með sýn-
ingar. Jöfn vinna endurnýjar hug-
ann jafnt og þétt, það er meiri hætta
á að staðna ef maður vinnur í skorp-
um, en auðvitað eru til undantekn-
ingar á þessu. Samt held ég að vinn-
an sé stór hluti af þróun hvers mynd-
listarmanns og ég lít svo á að ég sé
í stöðugri þróun, það má örugglega
sjá blæbrigðamun á elstu verkunum
og svo þeim yngstu sem ég verð
með á þessari sýningu. Verkin eru
unnin á tveimur síðustu árum, mest-
megnis, og svo er ein ný mynd,
venjulega sýni ég ekki splunkunýjar
myndir en þessi tók svo á mig þegar
ég var að vinna hana að ég varð að
klára hana."
Sýningar Helga Þorgils standa til
20. sept. á báðum stöðum, Kjarvals-
stöðum og Gallerí Svörtu á hvítu.
-kk
Nýtt tímarit um hús-
gögn og innréttingar
Hönnun, húsgögn og innréttingar
heitir nýtt tímarit sem hefur hafið
göngu sína á íslenskum tímarita-
markaði. Eins og nafnið ber með sér
fjallar blaðið um hönnun hás-
gagna, innréttinga og einnig list-
muna. Ritstjóri og útgefandi er
Kjartan Jónsson innanhússarkitekt,
en hann er einnig annar af helstu
greinahöfundum blaðsins, hinn er
Trausti Valsson arkitekt. Kjartan er
hér í stuttu viðtali við HP.
Um tilgang blaðsins sagði Kjartan
að meiningin væri að efla og ræða
um islenska hönnun og nota blaðið
sem vettvang til að standa fyrir um-
ræðu, uppákomum og jafnvel sam-
keppni þegar fram í sækti. Að
efla tengslin milli hönnuða og al-
mennings, en hann lagði einnig
mikla áherslu á að blaðið ætti að
höfða til almennings, ekki að verða
innanhússvettvangur hönnuða, þó
svo að fagmenn skrifuðu efni blaðs-
ins. Kjartan sagði að íslensk hönnun
væri vissulega í sókn á ákveðnum
vígstöðvum, en hinsvegar þyrfti
ærlegt átak ef fara ætti að selja og
kynna íslenska hönnun erlendis.
Kjartan sagði ennfremur að í kring-
um blaðið vonaðist hann til að tak-
ast mætti að virkja hóp manna, eins
konar fastan kjarna sem léti sig
þessi málefni varða, bæði hönnuði
og framleiðendur sem sæju sér hag
í að efla íslenska hönnun.
Fyrsta tölublaðið er þegar komið
út og í því er m.a. viðtal við hjónin
Magnús Kjartansson listmálara og
Koggu leirlistakonu, en þau reka
saman gallerí á Vesturgötu 5, þar
sem þau selja eigin verk. Grein er
um nýja línu í húsgagnahönnun,
svokallaða Memphis-línu, sem er
upphaflega ítölsk, en í henni kemur
fram ákveðin tilhneiging til að nota
sterka liti og líta á húsögnin sem
listaverk og skraut og hugmynda-
flug látið njóta sín. Að auki má
nefna greinar um íslensk húsgögn.
lýsingu, fjallað er um nýafstaðna
hönnunarsýningu á Kjarvalsstöðum
og margt fleira má nefna.
Blaðið er 84 síður að stærð og
kostar í lausasölu 195 kr.
DJASS
Meistaraverk
Um daginn var umræðuefni í út-
varpsþætti llluga Jökulssonar,
Sinnu, hvaða tónlist myndi lifa eft-
ir tvö hundruð ár. Skoðanir voru
skiptar. Margir töldu lög Bítlanna
lifa, aðrir eitthvað af skrifum tón-
skálda er nefnd eru „alvarleg" —
hvað sem það nú þýðir. Sumir
héldu að ekkert myndi lifa. Tækn-
in yrði slík að allt frá okkar tímum
yrði úrelt. Skoðanir voru skiptar.
Það má vera að bestu ballöður
Bítlanna lifi eftir tvö hundruð ár —
en þá ekki í flutningi þeirra heldur
eins og hver önnur þjóðlög. Sumt
af ,,alvarlegra“ efni verður vafa-
laust flutt á hátíðlegum stundum.
Djassinn fór fyrir ofan garð og
neðan í þessari umræðu en ég er
sannfærður um að það besta sem
Armstrong, Ellington og Parker
hljóðrituðu verður leikið um
langa framtíð. Upptökurnar voru
ekki alltaf upp á það besta, en
kannski verður tækni framtíðar-
innar slík að hægt verður að end-
urskapa gamlar hljóðritanir í upp-
runalegri mynd. Framfarir hafa
verið ótrúlegar á þessari öld og
verða ábyggilega ekki minni á
þeim næstu.
Einhver mögnuðustu snilldar-
verk djassins voru hljóðritanir
stórsveitar Dukes Ellington á ár-
unum 1940-1942. Þrjátíu og fjórar
þessara hljóðritana hafa nú verið
endurútgefnar á fjórum breiðskíf-
um er bera nafnið: Duke Ellington
— The Blanton-Webster Band —
(RCA/Skífan) og eru herlegheitin
„digital remastered". Ellington-
aðdáendur eiga marga þessa
ópusa á eldri breiðskífum s.s. At
His Very Best, In A Mellowtone og
Jumpin Punkins eða á frönsku
RCA-útgáfunni The Indispensable
Duke Ellington, en hljómgæði eru
miklu meiri á þessari útgáfu en áð-
ur þekkist. Því er hún fengur bæði
þeim sem lítið eiga með Ellington
og mikið. Bassi Blantons er vold-
ugri og tenór Websters mýkri en
áður hefur heyrst, altó Hodges
léttari og trompet Cooties sterk-
ari.
Þegar Duke Ellington réð
Jimmy Blanton til sín var bassa-
leikarinn aðeins átján ára, en
hann kveikti nýjan eld hjá drengj-
unum í bandinu með bassaleik sín-
um. Blanton skóp sér frelsi innan
rýþmasveitarinnar og hann var
fyrsti raunverulegi bassaeinleikari
djassins. Það var því hörmulegt að
hann skyldi falla frá í blóma lífsins
— aðeins tuttugu og eins árs.
Eins og fyrr segir geyma þessar
skífur þrjátíu og fjórar hljóðritanir
með stórsveit Dukes Ellington frá
árunum 1940 til 1942 — semsagt
allar „mastertökur" sveitarinnar
utan Chelsea Bridge frá 2. des.
1941. Takan frá 26. september það
sama ár var valin, enda var það í
síðasta skipti er Blanton hljóðrit-
aði með Ellington-bandinu. Píanó-
sólóar Ellingtons, dúettar með
Jimmy Blanton svo og smásveita-
upptökur undir nöfnum Rex
Stewart, Barneys Bigard og
Johnnys Hodges eru heldur ekki á
þessum skífum.
Öllum sem eitthvað þekkja til
djasssögunnar má vera ljóst hvílík-
an fjársjóð þessar skífur geyma.
Tæpum aðeins á perlunum: Jack
the Bear með bassasólo Blantons,
Ko-Ko, þar sem 12 takta blúsinn er
gerður að tónaljóði — einhverju
því áhrifamesta í tónlistarsögunni.
Svo eru það öll meistaraverkin þar
sem einleikararnir fá að njóta sín.
Rex Stewart í Morning Glory,
Cootie Williams í Concerto for
Cootie, Ben Webster í Cotton Tail,
Johnny Hodges í Warm Valley og
Barney Bigard í Are You Sticking?
Samban svellur í Conga Brava og
sveiflan í Harlem Air Shaft þar
sem styrkleikabreytingar eru not-
aðar betur en nokkrir vatnslitir til
að mála óviðjafnanlegt listaverk.
Það má halda endalaust áfram að
telja snilldarverkin og snilld
þeirra. Flest hafa verið hluti af lífi
mínu í áratugi og því ómetanlegt
að heyra þau auka enn við sig með
bættum tóngæðum. Djassplötu-
safn án þeirra er harla fátæklegt.
GALDRA-LOFTUR, eitt hið
þekktasta verk íslenskra leikhús-
bókmennta, verður sett upp í París í
nóvember af tveimur ungum ís-
lenskum konum. Verk Jóhanns Sig-
urjónssonar, sem hlotið hefur
marga og misjafna meðferð í gegn-
um tíðina, mun semsagt berja á dyr
Parísarbúa í haust í franskri þýðingu
Gérard Lemarquis en að uppfærsl-
unni standa þær stöllur Ragnheiður
Ásgeirsdóttir og Sigríður Gunnars-
dóttir. Sú fyrrnefnda leikstýrir verk-
inu. Hún er leikhúsfræðingur að
mennt, hefur stundað nám í leikhús-
fræðum við 1‘Université de la
Sorbonne Nouvelle i París frá haust-
inu 1979 til 1986 en þá lauk hún þar
prófi sem samsvarar fyrri hluta
doktorsgráðu. Sigríður, sem fer með
hlutverk Steinunnar í sýningunni,
hefur numið leikhúsfræði og leiklist
í París undanfarin ár. Báðar hafa
þær tekið þátt í starfsemi franskra
leikhúsa á þessum tíma, Ragnheið-
ur m.a. sem aðstoðarleikstjóri við
uppsetningu Glerdýranna eftir
Tennessee Williams í Théatre de la
Plaine-leikhúsinu í París og Sigríður
hefur leikið í verki eftir Arthur
Adamow sem sýnt var í leikhúsinu
Chateau Rouge í júní síðastliðnum.
Galdra-Loftur, hinn íslenski Fást,
eins og hann hefur stundum verið
nefndur, hefur þó áður til Parísar
komið, því hann var þar settur á
svið árið 1920 í leikhúsinu Comedíe
des Champs-Elysées. Þýðing verks-
ins var þá unnin úr dönsku en á
þeirri þýðingu reyndust ýmsir ann-
markar svo ákveðið var að ráðast í
að þýða það á nýjan leik. Ragnheið-
ur ætlar sem leikstjóri að fara nýja
leið að verkinu og í því verða aðeins
fjórir leikarar — í hlutverkum Lofts,
Steinunnar, Dísu og Ólafs — en allir
aukaleikarar og þar með stór atriði
í upprunalegri gerð verksins verða
niður felld. Auk Sigríðar fara þrír
ungir franskir leikarar með hlutverk
í sýningunni. Lárus Grímsson tón-
skáld og fyrrum liðsmaður margra
þekktra íslenskra poppsveita, svo
sem Eikarinnar og Þursaflokksins,
mun gera tónlist við verkið og Sig-
rún Ulfarsdóttir gerir leikmynd og
búninga. Fleiri Islendingar koma
við sögu og m.a. má nefna að Hall-
dór Ásgeirsson mun halda sýningu
á nokkrum verka sinna í anddyri
leikhússins meðan á sýningum
stendur. Verkin verða unnin að
miklu leyti út frá leikritinu og einnig
mun Halldór gera plakat fyrir sýn-
inguna. Til stendur að íslenskir tón-
listarmenn verði með tónleika þar
sem þeir leika íslenskar tónsmíðar
og að haldið verði kynningarkvöld
á íslenskum bókmenntum í tengsl-
um við leiksýninguna, þar sem lesið
yrði úr íslenskum bókmenntum á
frönsku. Þær stöllur sem standa fyr-
ir þessari miklu uppákomu og Is-
landskynningu hafa einnig hugsað
sér að gefa út með þessu veglega
sýningarskrá þar sem m.a. verða
greinar um skáldskap Jóhanns Sig-
urjónssonar og um þá sem að sýn-
ingunni standa. Fyrir þá sem verða
á ferðinni verður verkið sýnt dag-
ana 13.-26. nóvember í Théatre
Arcane, 168 rue St. Maur, 75011
París alla dagana nema fimmtudag-
inn 19. nóvember, en það kvöld er
búist við að áðurnefnd bókmennta-
kynning fari fram.
OKKUR varð smávegis á í mess-
unni þegar við sögðum i síðasta HP
að Halldór Pálsson myndi blása í
Heita pottinurn sl. sunnudagskvöld.
Hið rétta er að Halldór Pálsson blæs
í Hollywood í kvöld á einu miklu
tónlistarkvöldi þar sem framúr-
stefnuhljómsveitin gamla; Óðmenn,
skipuð Jóhanni G„ Finni Torfa og
Ólafi Garðarssyni, leikur að nýju
svo og framúrstefnumenn af nýrri
skóla; Sykurmolarnir. Sjón kemur
og fram.
Halldór hefur verið á landinu
þessa viku og æft stíft með Birni
Thoroddsen og félögum. Það verður
gaman að heyra hvað Halldór hefur
fram að færa, það er óratími síðan
hann hefur blásið á íslandi.
18 HELGARPÓSTURINN