Helgarpósturinn - 03.03.1988, Blaðsíða 25

GLERBROT
Upptökum er nú lokið á sjónvarpsleikritinu Glerbrotum
eftir Kristínu Jóhannesdóttur og byggir á leikriti
Matthíasar Johannessen Fjaðrafoki. Kristín leikstýrir
jafnframt verkinu. Aðalhlutverkið er í höndum óreyndr-
ar leikkonu sem þó er alls ekki óþekkt; Bjarkar Guð-
mundsdóttur Sykurmolasöngkonunnar með aðdráttar-
aflið. En um hvað er leikritið.
Ef ég hefdi...
Sveitapiltsins draumur
Litli leikklúbburinn á ísafirði frumsýnir nýtt íslenskt leik-
rit á sunnudaginn, 6. mars, í húsnæði Menntaskólans á
ísafirði. Höfundar eru Páll Ásgeirsson og Guðjón Ólafs-
son og leikstjóri Hörður Torfason.
Kristín Jóhannesdóttir: ,,t>etta er
saga af straumhvörfum í lífi ungrar
stúlku þegar foreldrarnir gefast upp
á hlutverki sínu og senda hana á
skólaheimili. Skólaheimiliö hefur
eflaust í upphafi verið góð stofnun,
en hlutirnir hafa kannski snúist við
í höndunum á fólki. Það er farið að
rugla saman forsjá og vaidbeitingu
og ýmsum meðölum beitt til að
halda uppi aga. Stúlkan ákveður að
láta til skarar skríða og komast und-
an þessu ofurvaldi sem þessi stofn-
un er í hennar augum. Þá fara hlutir
að gerast mjög spennandi.
Glerbrot er um klukkutíma sjón-
varpsmynd, en byggir á heilskvölds
leikhúsverki Matthíasar. Breyting-
arnar við slíka styttingu hljóta að
vera þónokkrar, en ég hef reynt að
vera verkinu og innihaldi þess trú
eftir því sem frekast er kostur. Nafn-
ið er sprottið úr my ndsýn leikritsins.
Það er mikið gler í öllum myndum
þess, is, vatn og rúður. Síðan er
brotasýn mannsins sterkur eigin-
leiki kvikmyndarinnar."
Þú velur ekki atvinnuleikara í
aðalhlutverkid.
Kristín: „Björk er ekki atvinnu-
leikari, en hún hefur mjög mikla
þjálfun í sviðsframkomu sem
söngkona. Strax og ég fór að skrifa
Glerbrot sá ég Björk fyrir mér í aðal-
hlutverkinu og reyni ekkert að
skýra það frekar. Þegar kom svo að
því að velja í hlutverk ákvað ég að
bera þetta fyrst undir hana. Hún
hefur alveg ótrúlega hæfileika, það
er í raun alveg „fenómenalt‘‘.“
Hvaö með aðra leikara í verkinu?
Kristín: „Það er vaiinn maður í
hverju rúmi, Kristbjörg Kjeld,
Margrét Guðmundsdóttir, Pétur Ein-
arsson, Margrét Ákadóttir og Helgi
Skúlason sem leikur afann."
Hvenœr er áœtlað aö frumsýna
Glerbrot?
Kristín: „Ég veit ekki um ná-
kvæman frumsýningardag, en ég
skila myndinni tilbúinni með vor-
inu.“
Þaðer mikið að gera í leikritagerð
hjá ríkissjónvarpinu. Annað leik-
Kristín Jóhannesdóttir leikstjóri.
verk er í upptökum um þessar
mundir, en það er sjónvarpsmynd
Egils Eðvarðssonar byggð á þjóð-
sögunni um Djáknann á Myrká.
Undirbúningur er hafinn að upptök-
um á leikriti Birgis Sigurðssonar
Degi vonar og innlend dagskrár-
deild hefur hlotið úthlutun úr Menn-
ingarsjóði útvarpsstöðva til að taka
upp leikritið Nœturgöngu eftir
Svövu Jakobsdóttur. Við bíðum hins
vegar spennt eftir frumsýningu á
Glerbrotum Kristínar Jóhannesdótt-
ur, þar verður áreiðanlega í engu
slakað á listrænum kröfum. Svo er
ekki síður forvitnilegt að sjá hvernig
Björk Guðmundsdóttir kemst frá
krefjandi leiktúlkun, hún hefur
sannað hæfileika sína á öðrum svið-
um.
FÞ
Sveitapiltsins draumur fjallar um
drauminn um frægðina. Kjarni
leiksins er sá draumur sem blundar
í okkur öllum að vera eitthvað ann-
að og meira en við erum. Leikurinn
gerist á tveimur plönum, annars
vegar i raunveruleika nútimamanns
og hins vegar í draumi, eilífum og
tímalausum. Tíminn er sterkur þátt-
ur i verkinu og hvernig hann endur-
tekur sig. Rokkið, hippatíminn og
pönkið virðast til dæmis hafa sömu
formerki, aðeins í mismunandi um-
gjörð og á mismunandi tímum.
Sextán leikarar fara með hlutverk í
leikritinu og sumir hafa fleira en
eitt. Hér er því á feröinni stórt verk-
efni þegar tekið er til þess að um
áhugamennsku er að ræða. Nafnið
gefur tilefni til vangaveltna um
hvort hér sé ekki aðeins á ferðinni
draumur lítils einstaklings, að eftir
honurn sé tekið, heldur líka draum-
ur lítils staðar um að verða stór og
marktækur. Er hér á ferðinni lands-
byggðarkomplex eða jafnvel minni-
máttarkennd smárrar þjóðar?
Páll Ásgeirsson, annar höfunda:
,,Ég veit það ekki, en söguhetjan í
leikritinu, Lúðvík Rögnvaldsson,
flýr frá Hornströndum til ísafjarðar,
því Isafjörður er í hans augum stór-
borgin. Þar ætlar hann að slá i gegn.
Landsbyggðin hefur sáralítið með
þetta að gera. Við höfundarnir er-
um hvorugur af landsbyggðinni svo
verkið hefur miklu sterkari skírskot-
un en þetta. Einhver sagði að ein-
kunnarorð leikritsins væru „ef ég
hefði“, ef ég hefði, þá hefði þetta eða
hitt farið öðruvísi. Þannig er svolítil
nostalgía í verkinu. Tónlist er líka
stór þáttur í stemmningunni og þá
notuð meira eins og í kvikmynd,
spiluð úr boxi í bæjarsjoppunni.
Nafn leikritsins, Sveitapiltsins
draumur, er fengið að láni frá
Hljómum, en Sveitapiltsins draum-
ur var einmitt stólpavinsælt lag hér
á árum áður."
Þetta er ekki í fyrsta skipti sem
Litli leikklúbburinn á Isafirði sýnir
frumsamið verk. Hann hefur áður
frumsýnt Aldaannál eftir Böðvar
Guðmundsson, Hjálparsveitina eftir
Jón Steinar Ragnarsson og árið
1985 sýndi klúbburinn frumsamda
reviu i tilefni af tuttugu ára afmæli
sínu. Það verður því sagt um leiklist-
ina á ísafirði líkt og tónlistar- og
myndlistarmenninguna þar að hún
standi með miklum blóma. FÞ
Glerbrot. Björk Guðmundsdóttir söngkona í aðalhlutverki.
Sveitapiltsins draumur: Aðalleikararnir Guðmundur Matthíasson, Björn Garðarsson, Rósa Jónsdóttir, Gísli Gunnarsson
og Jakob Falur Garðarsson. Hörður Torfason leikstjóri situr á syllunni
TÍMANNA TÁKN
Orkufrekja
Þegar ég kom til íslands var
fiskur 75% af verðmæti heildar-
útflutnings. Allir flokkar voru
sammála um nauðsyn þess að
þróa orkufrekan iðnað í landinu,
þótt þeir væru ekki einhuga um
hvernig semja ætti við erlend
fyrirtæki. Framtíðarhorfur í orku-
framleiðslu virtust ótakmarkað-
ar og maður hafði á tilfinning-
unni að erlend fyrirtæki slægjust
um að fjárfesta hér. íslendingar
þyrftu bara að velja og hafna.
Hugmyndin var að minnka
hlut fisksins en auka um leið
verðgildi hans með því að selja
unnar vörur. í landbúnaði átti að
auka fjölbreytni með því að fara
út í nýjar búgreinar.
Hvernig er ástandið svo í dag,
tólf árum síðar?
Fiskútflutningur nemur ennþá
75% af heildarútflutningi.
Stjórnmálaflokkar rífast ekki
lengur um samningsskilyrði við
erlenda aðila. Nefndir eru ennþá
jafnferðafrekar en eitt er víst;
orkufrek erlend fyrirtæki slást
ekki um að fjárfesta hér á íslandi.
Hlutur fisksins hefur ekki
minnkað. Það er bara hlutur fisk-
vinnslunnar sem hefur dregist
saman. íslendingar flytja út hrá-
efni í ríkari mæli, í andstöðu við
fyrri spár. Landbúnaður er fjöl-
breyttari en nýju búgreinarnar
standa fæstar undir sér.
Hefur ekkert breyst? Þjóðfé-
lagið hefur jú talsvert breyst.
Bænda- og veiðimannaþjóðfé-
lagið hefur vikið fyrir skrifstofu-
mannaþjóðfélagi sem lifir á fiski.
Landið hefur auðgast mjög hratt
og það erfiskinum að þakka. All-
ar ræðurnar og greinarnar sem
skrifaðar voru um nauðsyn þess
að — auka, efla, breyta, bæta,
stækka, þróa, tölvuvæða,
mennta — hafa litlu breytt. Það
er orðalagið sem er öðruvísi í
dag. Tímanna tákn: Nefndin sem
iðnaðarráðuneytið ætlar að setja
á fót í samvinnu við Landsvirkj-
un heitir ekki þróunarnefnd eða
stóriðjunefnd, heldur markaðs-
skrifstofa. Fyrir tíu árum töluðu
allir um þróa en nú eru þeir sömu
sáttir með að markaðssetja.
Mín grein getur ekki verið
nema smánasasjón en sagn-
fræðingur gæti gert ítarlega
grein fyrir hvernig ímynd stóriðj-
unnar hefur smám saman
breyst. Fyrir tólf árum var tónn-
inn: „Vantar ykkur orku? Við eig-
um nóg af henni. Komiði bara
með peningana og þið fáið
49%." Núna hljómar það svona:
„Eruð þið alveg vissir um að ykk-
ur vanti enga orku? Við getum
lagt til einhverja peninga." Gald-
ur 51% prósentsins er horfinn
og hugmyndafræði vinstri
manna að lítið sé fallegt.
Stundum heyrir maður um
samningaviðræður milli Nordals
og Rio Tinto Sinc. Þetta er fallegt
nafn sem minnir á Ríó Tríó og
endar á orði sem klingir í eins og
symbölum.
Markaðshorfur fyrir ál eru
slæmar. Maður undrast að
nefndarmenn skuli ekki missa
ferðagleðina. Smálönd við
Persaflóa (Sameinuðu arabísku
furstadæmin, Bahrain og Quat-
ar) eru að byggja risastórar
májmbræðslur; þau hugsa eins
og íslendingargerðu. Þareródýr
orka, olía og þjóðirnar vilja meiri
fjölbreytni í atvinnumálum. Verð
á áli kemur til með að hrynja á
næsta ári vegna offramleiðslu.
Hlutverk markaðsskrifstof-
unnar verður að afla markaðs
fyrir raforku til stóriðju eða út-
flutnings á orku. Flytja út orku...
Hugmyndin er m jög skemmtileg
og sýnir að skriffinnar hafa auð-
ugra ímyndunarafl og betri
kímnigáfu en maður ætlar. En
hvers vegna nota þeir ekki
ímyndunaraflið til fulls. Við gæt-
um til dæmis byggt brú á milli
íslands og Hollands. Þá yrði lítið
mál að flytja út ferskan fisk og
raforku. Þar að auki yrði auðveld-
ara að versla í Glasgow, þrátt
fyrir nýju umferðarlögin Við
undirbúnínginn gæfist tækifæri
til að bjóða hingað fullt af Skot-
um á vegum íslenska ríkisins.
Við getum verið viss um að þeir
myndu sýna þessu mikinn
áhuga. Það er aldrei nóg gert af
því að brúa bilið milli landa.
Gérard Lemarquis
HELGARPÓSTURINN 25