Helgarpósturinn - 07.04.1988, Qupperneq 18

TÖNLIST
Talking Heads —
Naked
Fyrir flestum gömlum Talking
Heads-aödáendum sendi hljóm-
sveitin frá sér sínar bestu plötur á ár-
unum 1979 og ’80, þegar Fear of
Music og Remain in Light litu dags-
ins Ijós. Síðan hefur hljómsveitin
veriö að fást við mun einfaldari tón-
list og þó henni hafi oft tekist ágæt-
lega upp á seinni árum, þá er eins og
eitthvað hafi vantað á, og platan
True Stories, sem kom út árið 1986,
er almennt álitin fremur lítið spenn-
andi plata.
Nú hafa liðsmenn Talking Heads
hrist af sér slenið og sent frá sér
plötu sem kallast Naked. Er
skemmst frá því að segja að hér er
um að ræða eina bestu plötu þeirra
frá því þau sendu frá sér Remain in
Light. Olíkt því sem þá var bera nú
liðsmenn hljómsveitarinnar hitann
og þungann af undirleiknum, en þó
fá þau til liðs við sig nokkra ágæta
hljóðfæraleikara. Ber þar fyrst að
nefna hljómborðsleikarann Wally
Badarou, en einnig eru til staðar
Stevie Wonder, sem blæs í munn-
hörpu, Eric Weisberg, sem plokkar
dobro-strengi, og síðast en ekki síst
gítarleikarinn Johnny Marr, en vera
hans á þessari plötu er að nokkru
talin hafa haft þau áhrif að hljóm-
sveitin The Smiths, sem hann starf-
aði með, hætti störfum á síðasta ári.
Tónlistin á Naked er fjölbreytileg og
yfirleitt lífleg. Víða er leitað fanga.
Það má greina áhrif frá Afríkupoppi
í Blind og (Nothing But) Flowers.
Reggae-áhrif er að finna í Totaly
MYNDLIST
Nýjabrum í
Nýhöfn og Nýló
Hið sínýja málverk virðist einkum
unnið á tvo vegu. Það einfaldast í sí-
fellu, drættirnir verða einfaldir og
tilgerðarlausir en tilgerðin hleypur í
litina. Tilgerðarlegur einfaldleikinn
skýrir myndina af tilurð verkanna.
Annars vegar er um að ræða skissu-
og formleiðina. Þar skissar fólk nið-
ur vitranir sínar á Ijóshraða og
stækkar þær síðan upp á vélrænan
hátt án þess að bæta neinu við hráa
skissuna nema snöggsoðnu og sjálf-
lýsandi olíulagi. Hinsvegar er fín-
gerða glundroðaleiðin. Forsvarsfólk
þeirrar leiðar svífur um í hulduheimi
og er meinilla við allar jarðbundnar
skissur. Það stillir sér upp með
palettuna uppfullt af guðdómlegum
vitrunum, en liggur svo mikið á að
tappa þeim út að allt iendir í einni
og sömu flúorlogalitu sætsúpunni.
Það má vera að listafólkið sé í
grandaleysi að keppa við auglýs-
ingaiðnaðinn um hylli augans. Það
er í raun ekki ólíklegt að útgangur-
inn úr undirvitundarglassúrinu liggi
inní meðvitaðan bakarofn auglýs-
inganna. Þannig eru forsendurnar
frá upphafi á brauðfótum. Forsend-
ur endurnýjunar og uppbyggingar í
fagurlistum byggðar á samkeppni
við benzínstöðvaskilti og hraðbita-
umbúðir en ekki á vísindalegu end-
urmati vitundarinnar sem slíkrar.
„Fjölmiðlalistamaðurinn" Les
Levine hefur ýmislegt til málanna
að leggja í þessu tilliti. Samkvæmt
hans skilgreiningu þá lifum við í fjöl-
miðlaþjóðfélagi en ekki þjóðfélagi
lista. Auglýsingar hafi sannað gildi
sitt sem mun áhrifameiri miðill en
miðaldaskólarnir og listamenn
verði að taka mið af því. Þannig hef-
ur Levine hannað fleka í auglýsinga-
stíl og í vísitöluhlutföllum til notk-
unar í heimahúsum, keypt auglýs-
ingatíma í sjónvarpi o.fl. þar sem
hann hefur flett ofan af tilgerðar-
legri og einfaldri heimsmynd aug-
lýsinganna. Mesta hættan sem e.t.v.
steðjar að ferskum freskum og sínýj-
um listtilbúningi er skipulagsleysi
og óljós tilgangur. í listum nútímans
er allt talið leyfilegt og látið óátalið.
Samt sem áður er það núinu Ijósara
að í flestum tilvikum hafa sköpunar-
verkin ekki gengið í gegnum þá eld-
skírn sem á öllum tímum hefur þótt
nauðsynleg til þess að fá hlutdeild í
sólinni. Sólin á jú hug okkar allan og
það er kalt háð fólgið í þeirri stað-
reynd að því fleiri verk sem sýnd
eru á opinberum vettvangi, þeim
mun færri greypast í hugann sem
NÝ LIST. Þrátt fyrir ævintýragirni
og flúorlitar álfamyndir þá virðist
nýlistin á ytra borði fremur vera að
gera tilkall til hlutdeildar í næstu
benzínstöð heldur en sólinni. Esso
og Shell hanna sín skilti gagn-
gert til þess að þau grípi athygli fólks
þó það sé á 200 kílómetra hraða.
Þeir fáu gestir sem heimsækja sýn-
ingarsali borgarinnar eru sem betur
fer ekki svo hraðskreiðir og þess-
vegna ætti listamönnum alveg að
vera óhætt að leggja fleiri en eitt
augnablik í verk sín. Auðvitað vill
oft teygjast úr meðvitundinni á
augnabliki, en einungis fáir virðast
megna að storka hringiðu eigin vana
og annarra. Hin „meðvitaða" fagur-
árangri en málurum. Ég saknaði þess
t.a.m. að sjá engar skissur á hljóð-
skúlptúrasýningu Finnboga Péturs-
sonar, sem var á undan sýningu
Einars í Nýló. Þó hugmyndin væri
góð, þá var einsog vantaði einhvern
snertipunkt gestsins við tilurð og til-
gang verksins; skissur, Ijósmyndir,
frásögn o.þ.h. í þessu sambandi
minnist ég sýningar Jonathans
Borofsky í Nútímalistasafninu í Los
Angeles fyrir tveimur árum. Þar
sýndi Borofsky m.a. hljóðskúlptúra
sem sögðu sjálfir sögu sína með að-
stoð segulbandstækis. Einnig sýndi
Borofsky feiknin öll af skissum sem
gerðu ekki tilkall til þess að vera
neitt annað en skissur, en greyptust
engu síður í minni fyrir því.
Hér skal að lokum getið eins full-
trúa hinnar myndrænu líkamsrækt-
ar, Sigrúnar Harðardóttur, sem
sýndi litaorgíur í hinni nýopnuðu
Nýhöfn í kringum páska. Olia Sig-
rúnar flýtur frjáls og óheft um flöt-
inn. Það er helst i landgrunni þurr-
pastelsins að vinnubrögð eru mark-
viss og minna á frumstæða grímu-
gerð. Olíumyndir einsog „Kvartett",
„Flugfiskar" og „Blá kona" eru að
því leyti í svipuðum dúr og myndir
Einars Garibalda í Nýló að mynd-
byggingin er óvenjuleg og dýnam-
ísk og litirnir einsog á hraðbrautar-
merki. Þetta eru fokheld skrauthýsi
sem virðist vanta innréttingar. Má
vera að sýningarsalur Nýhafnar hafi
sin áhrif, hvað verkum Sigrúnar
viðvíkur, því stofnanalegt marmara-
gólfið gæti ugglaust sett blæ banka-
skreytingar á einföldustu barna-
teikningu. Sigrúnu tókst ívið betur
upp með sýningarsvæði þegar hún
„nam land" í Öskjuhlíð fyrir tæpum
tveimur árum. En Öskjuhlíðin verð-
ur að líkindum lögð undir hraðbraut
innan tíðar svo það er örugglega
engin vanþörf á endurskinsmerkj-
um og götuvitum.
Ólafur Engilbertsson
list er því sjaldnast meiri vitundar-
breikkun en sú óútskýranlega til-
hneiging íslendinga að eyða allri
sinni orku í benzínknúin reðurtákn.
Ýmist leggja listamennirnir orku
sína í að kópíera andartakshugdett-
ur á öðru andartaki eða að þeir
ástunda einskonar þerapíska lík-
amsrækt í litaorgíum.
Einar Garibaldi Eiríksson, sem ný-
verið sýndi í Nýlistasafninu, er um
margt dæmigerður fulltrúi skissu-
kópíunnar. Hann lét sig ekki muna
um það að taka heilan sal undir
skissur á sýningu sinni, þrátt fyrir
það að skissurnar væru lítið annað
en smækkuð útgáfa af öðru verki.
Téðar skissur höfðu þó flestar í sér
neista frumhugmyndar sem stærri
útgáfurnar síðan vantaði. Einar
leikur sér með táknmyndir og lit og
tekst oft að ná dýnamískri spennu í
verk sín. Undirritaður er samt sem
áður þeirrar skoðunar að skissur
Einars búi yfir meiri galdri. Það er
einsog vinnubrögðin þynnist út í
akrýlnum og olíunni og það sem átti
að verða aðalverkið verði því ekk-
ert annað en vélræn stæling skiss-
unnar. Skúlptúristum hættir til að
skissa mikið og oft með betri
SJONVARP
Turnar Guðjóns og torg
UTVARP
Djöflaeyjan
Fyrir einhverjum dögum heyrði
undirritaður slitrur úr samtali Ein-
ars Kárasonar á rás 2 við Þórarin
Óskar Þórarinsson. Ekki er mér
kunnugt um af hverju þeir voru að
tala saman. Það skiptir kannski
minnstu. Ekki nema það hafi verið
af því að kvöldið áður hafði Þórar-
inn verið í sjónvarpinu og leikið í
bíómynd sem hefur fengið verðlaun
um alla heima og þykir par fín kvik-
mynd á íslenskan mælikvarða.
Nema að þeir Einar og Þórarinn
ræddu um alla heima og geima.
þetta var hálfgert ævisögulegt við-
tal og manni datt heist í hug að eitt-
hvað hefði dottið niður í fyrirhug-
aðri dagskrá, svo langt var samtalið
eða viðtalið, eftir behag. Það sem
var hins vegar undarlegt, þess utan,
var að Einar þessi Kárason skrifaði
sjálfur handritið að kvikmyndinni
sem hér var nefnd, benti sjálfur leik-
stjóranum, Friðriki Þór, á viðkom-
andi mann í hlutverkið og það sem
var enn undarlegra þegar Þórarinn
sagði sögu sína; þá kom í ljós að hún
hafði ótrúlega sterka samsvörun við
bók Einars, Þar sem Djöflaeyjan rís.
Gott ef ég hef ekki heyrt það ein-
hvers staðar að sú bók sé hreinlega
skrifuð samkvæmt frásögn Þórarins
af móðurbræðrum hans og ömmu.
Það má þó auðvitað vera lygi. Von-
andi er það lygi vegna þess að ef svo
er ekki finnst mér slappt af Einari og
starfsmönnum Dægurmáladeildar-
innar, sem hafa haft hönd í bagga,
að viðkomandi rithöfundur ræði við
góðkunningja sinn í útvarpinu —
mig minnir nefnilega líka að Einar
hafi sagt marga söguna af kunnings-
skap þeirra Þórarins (er það ekki
annars Aggi) í viðtölum gegnum tíð-
ina. Eru menn ekki farnir að líta sér
óþarflega nærri við val á viðtalsefn-
um þegar svona gerist? Þórarinn
var að vísu skemmtilegur og Einar
er það líka. En það er of langt geng-
ið að láta þá ræða hvorn við annan
um eitthvað sem þeir standa báðir
að.
Kristján Kristjánsson
I dag er reyklaus dagur. Sjón-
varpsstöðvarnar sýndu okkur
hvor með sínum hætti hryllings-
myndir úr heimi reykinganna.
Fólk með ónýt lungu og súrefnis-
kúta —■ og áferðarfallega lækna
sem lýstu hörmungum og afleið-
ingum reykinga. Hvort tveggja
áhrifaríkt og til þess fallið að
hræða fólk frá sígarettunni. Nú
renna menn ekki mílu eftir Camel
öðruvísi en koma lafmóðir í mark.
Annars var áhugaverðasti þátt-
ur sjónvarpsstöðvanna um Guðjón
Samúelsson, húsameistara ríkis-
ins, sem sýndur var í tveimur hlut-
um í Ríkissjónvarpinu á bænadög-
um. Stórhug Guðjóns og glæsi-
verkum í arkitektúr voru gerð góð
skil í þessum þætti, sem var öðru-
vísi en aðrir fyrir þær sakir að
umsjónarmennirnir voru ekki
haldnir þeirri áráttu að þurfa að
trana sjálfum sér fram á skerminn
sí og æ. Turnar Guðjóns og hring-
laga torg með fagurri byggingu í
miðju — gjarnan í anda Grikkja —
voru jafneftirtektarverð og um-
mæli dóttur Jónasar frá Hriflu,
sem sagði Guðjón hafa verið hlýj-
an mann og góðan. Mann sem
hafði einstakan skilning á konum,
eins og sagt var. Þetta var ánægju-
legt framtak hjá Sjónvarpinu og
innlendri dagskrárgerð til mikils
sóma.
Á sama tíma sýndi Stöð 2 nær-
mynd af Pétri Sigurgeirssyni bisk-
upi. Nærmyndin var slétt og felld.
Hnökralaus, en flöt. Hvort biskupi
er um að kenna eða stjórnanda
þáttarins skal ósagt látið, en þeir
félagarnir Pétur og Jón fóru
hvorki á flug né köfuðu þeir djúpt
í kristindóminn. 1 samanburði við
turna Guðjóns Samúelssonar og
torg var þetta vondur þáttur og
fljótunninn.
Helgi Már Arthursson
18 HELGARPÓSTUFSINN