Tíminn - 23.12.1939, Blaðsíða 10

10
TÍ MINN
in illa. Sóttist því ferðin fremur seint, því
að leiðin var lengst af í fangið. Stefna þeir
nú vestanhalt við Kiðagilshnjúk og koma
að Kiðagilsá um veginn. Lá hún með ís og
varð ekki til tafar. Komust þeir um kvöld-
ið í svo kölluð Klifberadrög, eftir því sem
þeir héldu, en þar uppi var allt á kafi í
fönn og því erfitt að átta sig á örnefnum.
Gerðu þeir sér nú snjóhús á þann hátt, að
þeir grófu með skóflublaðinu gröf, hæfi-
lega stóra fyrir þá báða, hlóðu síðan veggi,
beggja megin og reftu svo yfir með skíðum
og sleða, en þöktu með snjóhnausum. Fyr-
ir dyrnar hlóðu þeir snjó. Þegar þeir höfðu
matast, lögðust þeir niður þétt saman og
sváfu um 51/2 tíma. Leið þeim sæmilega
þarna í snjóhúsinu, en var þó hrollkalt
nokkuð eftir áreynsluna um daginn. Hund-
ur Sturlu lá ofan á fótum honum, eins og
hann var vanur í fjallferðum. Var honum
því ekki kaldara en það, að hann fór úr
peysu og lánaði Tómasi um nóttina.
Á fimmtudagsmorguninn vöknuði þeir í
býti, eða um kl. 5. Veður var nú orðið hægt
með þoku, og ýrði úr loftinu ísing og snjór.
Þeir félagar fengu sér nú bita í skyndi,
rifu síðan snjóhúsið og héldu af stað, hvor
í sína átt.
Er það fyrst af Tómasi að segja, að hann
fékk vont veður og var lengi á leiðinni, en
náði þó heim um kvöldið. Var hann nokkra
stund að ná sér eftir ferðina og uggði mjög
um afdrif Sturlu, enda gerðu það fleiri
norður þar, og töldu sumir hann af.
Nú víkur sögunni aftur til Sturlu, þar
sem hann skildi við Tómas. Þótti honum
að vonum óhugnanlegt að leggja út í þok-
una, en ekki lét hann það á sig ganga og
hélt hiklaust leiðar sinnar og stefndi eins
og vörður vísa suður á Sprengisand. Fór
hann léttan, enda var færð sæmileg um
sinn. Þegar hann kemur suður um Fjórð-
ungsvatn, sér hann bjarma framundan sér.
Þykir honum nú betur á horfast og herðir
gönguna. Tók nú óðum að létta þokuna, og
þegar komið var alllangt suður fyrir Fjórð-
ungsöldu, var orðið albjart, og sólskin yfir
öræfunum í suðri, eins langt og augað
eygði. Virtust veðraskilin liggja um
Tungnafellsjökul norðanverðan og yfir í
Hofsjökul. En eftir því, sem veðrið batnaði,
gerðist færið þyngra, svo að hann varð öðru
hvoru að taka af sér skíðin og bera þau
til hvíldar, því að svo voru þau stöm af sól-
bráðinni. Ekki gaf hann sér tóm til að hvíla
sig, en hélt áfram með vörðunum, unz hann
heyrir fossanið fram undan. Þykir honum
kynlega við bregða í fyrstu, en áttar sig þó
brátt á því, að niðinn muni að heyra til
Fjórðungskvíslar, og sé hún auð. Hafði
hann áður ætlað, að allar ár á leiðinni væru
á haldi, og hugðist að fara Þjórsá hjá Sól-
eyjarhöfða. En nú verður honum hitt ljóst,
að þessu sé lítt treystanda, og þykir heldur
óvænkast sitt ráð. Tekur hann það til
bragðs, sem vænlegast var, að halda vestur
yfir Þjórsá þegar í stað, ef þess yrði kostur,
og snýr því af leið í áttina til Arnarfells.
Skömmu síðar bar hann að Þjórsá, og féll
hún þar í þrem kvíslum. Sú fyrsta var auð
og tók hún í klyftir. Miðkvíslin var mest
og virtist óvæð með öllu, en svo vel vildi
til, að í henni var stífla úr stórjökum, og
tókst Sturlu að klöngrast þar yfir heilu og
höldnu. Síðasta kvíslin var auð, en vatns-
minnst, og óð hann hana í mitt læri. Við
eina kvíslina tók Sturla sér stutta hvíld
og mataðist. Annars fékk hann sér oft bita,
en jafnan lítið í senn. Þegar á leið daginn,
sótti á hann mikill þorsti, og svalaði hann
sér á snjóbráð og lækjavatni. Krapablár
miklar voru á sandinum vestan Þjórsár.
Réð hann því af, að fara yfir hornið á
Hofsjökli, beint á Arnarfell, og sýndist það
skammt. En vatnsagi mikill var við jökul-
röndina og neðan til á jöklinum, svo að
ferðin sóttist ógreiðlega, og var hann 4
tíma yfir jökulinn og í Arnarfell. Þótti
Sturlu þessi leið æði löng og sótti göng-
una, sem mest hann mátti.
Eins og kunnugt er, liggur Arnarfell hið
mikla í suðausturbrún Hofsjökuls. Stórir
skriðjöklar ganga fram á flatlendið austan
þess og vestan, en niður frá fellinu breiðast
gróðurlausir aurar að Þjórsá. Sturla hélt
A uppdrætti þessum sést
leiff sú, er Sturla Jónsson
bóndi í Fljótshólum fór,
norffan úr Bárffardal og
s u ð u r í Ámessýslu, til
fundar viff unnustu sína
voriff 1916. Er leiffin milli
Norffurlands og Suffur-
lands mörkuð með brota-
línu.
y/t':
As&Fs
síaðirj
HeMa
nú vestur yfir aura þessa og upp á vestari
jökulinn, því að þar ætlaði hann að láta
fyrir berast um nóttina. Þegar hann var
kominn upp þangað, var klukkan orðin
10y2 og sól runnin á fjöll. Hafði hann nú
verið 15 stundir úr síðasta náttstað, og
taldi því mál til hvíldar. Byggði hann sér
snjóhús, eins og áður, en nú var það erf-
iðara, því að grunnt var á ís, og varð hann
því að hlaða það upp úr hnausum að mestu.
Blíðu veður var um kvöldið, með nokkru
frosti eftir sólarfall, og var ægifagurt um
að litast. Framan í Arnarfelli hafði Sturla
séð auða jörð á litlum kafla. Annars voru
öll öræfin undir fönn og krapi, sem lýsti
með grænleitum blæ í vorhúminu. Sturla
býr sig nú til náða, sem bezt hann kunni,
hefir sokkaskipti, borðar og fer í olíufötin.
Síðan stingur hann niður staf sínum úti
fyrir húsinu, svo að þess væri fremur von,
að hann finndist, ef svo skyldi fara, að
hann vaknaði ekki. Eftir það hlóð hann
snjó í dyrnar á húsinu, breiddi gæruskinn-
ið undir sig, en föt ofan á. Fótunum stakk
hann niður í strigapoka mikinn, og lagðist
hundurinn þar ofan á. Síðan sofnaði hann,
enda var hann tekinn að þreytast, svo sem
vænta má, því að vegalengd sú, sem hann
hafði gengið um daginn, mundi talin löng
dagleið á hestum, á sumardag. Færð hafði
víðast verið slæm, stamur snjór, elgur og
krap, svo að skíðum var ekki við komið, og
varð þá að bera þau og farangurinn. Þann-
ig var á Arnarfellsaurum og víðar.
Eftir 1 y2 stundar svefn, vaknaði Sturla
og var þá hrollkalt. Rís hann nú upp og
skyggnist til veðurs. Var þá enn dimmt,
en heiðskírt loft með allmiklu frosti, og
hægur andvari af suðri. Þykir honum nú
ráð, að nota skíðafærið, meðan frostið
haldist, og býst til ferðar. Tekur hann
stefnu suður af jöklinum, eftir því sem
hann ætlaði, og heldur af stað. Jökullinn
var ósléttur mjög, og sóttist því ferðin
seint, því að víða varð að beygja af leið
og gæta varúðar. En eftir stutta ferð,
kemst Sturla af jöklinum, skammt fyrir
austan Nauthaga. Var þá orðið albjart, og
tók hann nú stefnu á Norðlingaöldu, ein-
stakt fell, sem stendur á Fjórðungssandi
við Spréngisandsveg. Snjór var mikill suð-
ur frá jöklinum og skíðafæri allgott fyrst.
Skammt fyrir sunnan Nauthaga fellur
Miklakvísl til austurs og í Þjórsá. Er hún
allmikið vatn. Þegar Sturla kom að kvísl-
inni, hafði hún nýlega rutt sig. Var þvl
líkast sem hefði snjórinn verið skorinn
með hníf við báða bakka og djúpt niður að
vatninu. Sturla renndi sér niður að vatn-
inu, tók pjönkur sínar á bakið og óð yfir.
Áin var í buxnastreng, en allt gekk þó vel.
Hélt hann nú áfram sömu stefnu og áður,
unz hann kom að á þeirri, er Hnífá nefn-
ist, litlu ofar en vegurinn liggur. Klukkan
var nú um 10, og komið gott veður. Tók
hann sér nú nokkra hvíld norðan við ána
og blundaði litla stund. Allt í einu vaknar
hann við það, að honum heyrist vera kallað
til sín með nafni. Litaðist hann um, en
ekkert kvikt var neinstaðar að sjá, eins og
vænta mátti. Heldur hann nú áfram yfir
ána, og var hún lítil. Fyrir sunnan Hnífa,
tekur við Fjórðungssandur, og var þar
versta færð. Melar voru víða upp úr, en
á milli þeirra vaðall og krap. Gerðist nú
þungt að draga sleðann, og varð Sturla oft
að taka af sér skíðin og bera þau. Fjórð-
ungssandur nær suður að á, sem heitir
Kisa, og kemur frá Kerlingarfjöllum. Þegar
þangað kom, var klukkan 11 y2. Stanzaði
Sturla norðan við ána, snæddi og drakk
það síðasta af kaffinu. Hundinum gaf hann
vel að éta til að búa hann undir ána, því
að hún var mikil. Síðan óð hann ána, og
tók hún í mitti, þó að brot væru þrædd.
Veður var enn hið bezta: sólskin og sunn-
anþeyr, og rann snjórinn ört. Þrammaði
hann nú áfram, og fór færðin sízt batnandi,