Tíminn - 23.12.1939, Page 11

T í M I N N
11
eftir því sem sunnar dró. Kom þar brátt,
að sleðinn var til trafala, og tók hann því
það ráð, að skilja hann eftir, en binda far-
angurinn í byrði. Nokkru siðar bar hann
að Miklalæk innri. Gekk honum vel yfir
lækinn og hélt áfram. Sturla var ekki
kunnugur á Sprengisandsvegi, og mundi
því ekki eftir nema einum Miklalæk. En
þeir eru raunar tveir. Bar nú ekki til tíð-
inda fyrr en hann kom að fremri læknum,
og hugðist hann þá vera kominn að Dalsá.
Lækurinn fellur 1 gili, og var nú mikill.
Sturlu gekk þó vel að komast yfir hann og
hrósaði happi yfir því, að vera sloppinn
við Dalsá, því að henni hafði hann kviðið
mest. Að vísu fannst honum landslagið vera
nokkuð öðru vísi en hann átti von á, en
ekki gerði hann sér angur yfir slíku og
hélt áfram glaður í huga, enda gerðist nú
færðin öllu betri en verið hafði um hríð,
svo að hann gat notað skíðin meira með
því að þræða lægðir. Ekki hafði hann
gengið lengi, er hann heyrir vatnaglaum
fram undan. Ætlar hann, að þar léti Þjórsá
til sín heyra, og hugsar með sér, að heldur
sé nú gangur í henni. Litlu síðar sér hann,
hvar Dalsá liggur um leiðina þvera og er
æði ófrýn. Sturla heldur nú niður hæðirnar
norðan árinnar. Snjór var þar orðinn
vatnsétinn, og veit hann ekki fyrri til en
hann rennur í gjótu og brýtur annað
skíðið. Þótti honum þetta illt og hugði að
eitthvað miður gott mundi á eftir fara.
Skilur hann nú skíðin eftir við vörðu
skammt frá. Áin valt fram með miklum
hávaða, kolmórauð með hvitum streng,
og hafði varpað upp mannhæðarháum
jakahrönnum á báða vegu. Reynir Sturla
nú fyrst að komast yfir á vaðinu, en finnur
brátt, að þess er enginn kostur. Snýr hann
þar frá og reynir aftur neðar, en þar fór
allt á sömu leið. Nú hagar svo til, að kipp-
korn niður frá vaðinu, fellur árin í gljúfur,
en upp frá gljúfrinu varpar hún sér á brot-
um og er þó alstaðar ströng. Sturla fylgir
nú ánni niður að þessum brotum og sér,
að þar muni hún vera grynnst. Aftur var
þar undanfæri ekkert, ef eitthvað kynni
út af að bera, því að þá tók gljúfrið við.
Leggur hann nú út í og reynir að þræða
brotin, en brátt gerist áin svo djúp og
ströng, að hann verður að hafa sig allan
við. Snýr hann sér þá í strauminn, reynir
fyrir sér með stafnum og fikar sig þannig
áfram fet fyrir fet. Þar sem dýpst var, tók
áin í buxnastreng, og mátti þá ekki dýpri
vera, til að Sturla gæti staðið. En yfir komst
hann, þó að hart væri sótt. En nú sér hann,
að hundurinn hefir orðið eftir hinum meg-
in árinnar. Hafði hann ekki gætt þess, að
láta seppa fylgja sér, enda er óvíst, að það
hefði komið að haldi. Hundurinn lagði út
í ána, en straumurinn kastaði honum aftur
til sama lands. Sturla hugsar nú með sér,
að bezt sé að láta eitt yfir báða ganga, og
snýr við til að sækja hundinn. En brátt
finnur hann, að áin er miklu verri norður
yfir. Dugði nú stafurinn verr en áður, því
að broddurinn hafði týnzt í ána hið fyrra
sinnið. Verður hann nú frá að hverfa við
svo búið, og tekur til að kalla á hundinn
og skipa honum að koma, en allt kom það
fyrir ekki. Seppi þorði ekki. Klukkan var
nú orðin hálf sex, og hafði Sturla tafizt
við Dalsá í þrjár stundir, mest vegna
hundsins. Þykir honum mikið fyrir að
skilja svo við rakkann, en vonar þó, að
hann muni koma á eftir sér. Heldur hann
nú fram Gljúfurleit, og gerðist færðin ill
með miklum aur og krapavaðli. Innarlega
við svonefndan Langás stanzaði hann um
fjórðung stundar og fékk sér bita. Hund-
urinn var þá ókominn, og er það skemmst
að segja, að til hans spurðist aldrei síðan.
Liklegast er, að þegar hann var orðinn
einn, hafi hann lagt út í ána, en straum-
urinn fært hann niður í gljúfrið og drekkt
honum þar. Sturla fann nú fyrst til ein-
verunnar, eftir að hann missti hundinn,
en áður hafði hann aldrei fundið til slíks,
og þegar mest reyndi á, þótti honum jafn-
an, sem einhver dulinn máttur stæði sér
að baki.
Klukkan var um 10, þegar Sturla hélt
aftur á stað. Sótti hann nú gönguna sem
fastast og fann lítið til þreytu. Fylgdi hann
veginum og urðu víða fyrir vondar blár,
með jafna þæfingi af snjó og krapi upp í
hné, en á milli melarindar með miklum aur.
Um lágnættið kom hann í Starkaðsver og
fór fram hjá steininum. Mundi hann vel
til Starkaðs og hugsar með sér, að ekki
mætti fara fyrir sér eins og honum. Óhreint
hefir þótt í kringum Starkaðsstein,-og var
nú ekki laust við að nokkurn óhug setti
að Sturlu, með því að dimmt var af nótt
og loft skuggalegt. Annars var hann aldrei
hræddur, en nú settist að honum einvera
meira en áður, og fannst honum alltaf
öðru hvoru hundurinn vera að koma á eftir
sér.
Niður frá Starkaðsveri heita Skúmstung-
ur. Falla þar þverár tvær niður í Þjórsá
og heita Skúmstungnaár, innri og fremri.
Vegurinn sveigir niður að Þjórsá á þessum
slóðum og liggur síðan upp á Sandafell,
en svo nefnist hæðahryggur einn, sem
verður þvert fyrir, þar sem Þjórsá kemur
fram úr hálendinu og sameinast Tungnaá.
En niður frá Sandafelli er sléttlendi, og
heitir þar Hólaskógur. Sturla hélt nú niður
yfir Skúmstungur ofanverðar og fylgdi
ekki veginum vegna ánna, sem virtust
vaxnar. Fékk hann þar vondan veg vegna
gilja og skorninga, sem stóðu fullir af
krapi. Kom hann ekki á veginn aftur fyrri
en á framanverðu Sandafelli. Þar var hann
í birtingu um morguninn. Hélt hann nú
sem leið liggur fram Hólaskóg, og óð aur-
inn jafnt og þétt í skóvarp eða meira. —
Gerðist hann nú syfjaður, en fætur tóku
að sárna af sandi og vaðli. Gekk hann
stundum hálfsofandi og vaknaði við það,
að hann rak tærnar í. Ekki hægði hann þó
gönguna, og fannst honum fæturnir hreyf-
ast af sjálfu sér, líkt og vél. Hélt hann
þannig áfram niður í Þjórsárdal, og var
kominn að Gjánni klukkan að ganga sex.
Stanzaði hann þar við vörðu ofan við
Gjána, fékk sér bita og tók upp síðustu
sokkana, sem hann átti eftir þurra. Eftir
nokkra stund hélt hann aftur á stað, og
vantaði þá klukkuna 20 mínútur í sex. Veð-
ur var enn hið blíðasta. Þrammar nú Sturla
út vikrana í Þjórsárdal og fór mikinn, þó
að svefn sækti nú á hann enn meira en
fyrr. Kom hann nú að Fossá og óð hana
í mitti á brotum skammt ofan við vaðið á
veginum. Síöan heldur hann áfram út
sandana í dalnum, og er þar færð betri
en áður var. Þó þykir honum leiðin furðu
togandi, enda tekur hann nú að þreytast
nokkuð, en ekki linar hann gönguna fyrir
því. Heldur hann þannig áfram, viðstöðu-
laust að kalla, út yfir Rauðá, en síðan
skemmstu leið að Skriðufelli, og kom þar
í hlað klukkan tæplega 8 um morguninn.
Ólafur bóndi Bergsson var úti staddur, og
varð honum þetta fyrst að orði: „Er sem
mér sýnist, að þetta sért þú, Sturla?“ Ól-
afur er greiðamaður mikill, og tók hann
Sturlu tveim höndum, leiddi hann til stofu
og lét bera honum heita mjólk og lítið eitt
af víni. Annað vildi hann ekki veita honum,
áður en hann færi að sofa. Var honum nú
vísað til sængur og sofnaði hann fljótt. Þá
var klukkan um 8 y2. Svaf hann nú af
til klukkan 1, að hann vaknar við það, að
einhver kom inn í stofuna, þar sem hann
svaf. Reis hann nú upp og talaði við komu-
mann, og var honum þá borið kaffi. Er
hann hafði drukkið það, sofnaði hann að
nýju og svaf til kl. 4 um daginn. Klæddi
hann sig þá og kom út á hlað. Ólafur var
þar fyrir og varð hann hissa á því að sjá
Sturlu svo snemma á ferli. Sturla kveðst
vilja komast út að Hæli fyrir háttatímann,
og segir að Gestur eigi sín von. Ólafur vill
ekki með neinu móti sleppa honum við svo
búið. Kveðst hann skyldi lána honum Blesa
sinn, ágætan hest, ef hann bíði til morg-
uns, en í dag fái hann engan hest hjá
sér. Sturla var nú ekki vel fær til gangs
lengur, fæturnir sárir og bólgnir, en and-
litið skemmt af sólbruna og kali. Verður
hann því að þekkjast boð Ólafs og vera
kyrr á Skriðufelli um nóttina.
Næsta morgun, sem var á sunnudegl,
var veður enn hið fegursta. Lét nú Ólafur
söðla Blesa, eins og hann hafði heitið, og
reið Sturla síðan niður að Hæli. Urðu menn
komu hans fegnir, eins og vænta má, því
að hann hafði gert ráð fyrir að koma suð-
ur á föstudagskvöld að öllu forfallalausu.
Var Gestur orðinn uggandi um ferð hans
og farinn að undirbúa leit. Var hann kom-
inn upp að Fossnesi í þeim erindagerðum,
er honum bárust boð um það, að Sturla
væri kominn heill á húfi.
Þeir, sem farið hafa Sprengisandsveg
byggða á milli, geta bezt dæmt um það,
hvert þrekvirki þessi ferð Sturlu var. Hin-
um öðrum til glöggvunar skal þess getið,
að leiðin öll frá Mýri að Skriðufelli, er að
gömlu lagi talin 36 stunda reið að sumri
til, ef hvergi er gist, og mun hún vera ná-
lægt 270 km. Þykir full vel áfram haldið,
ef farið er byggða á milli á 3 dögum, og
þarf þá að meðaltali að hafa 12 tíma ferð
á dag. Þessa leið fór Sturla á þremur sólar-
hringum réttum og hafði sleða í eftirdragi
eða burð, þar sem sleðanum varð ekki við
komið. Þegar hann fór að heiman, gerði
hann ráð fyrir því, að geta komið skíðum
við á allri leiðinni, og ef færi hefði verið
gott, mundi ferðin hafa orðið stórum mun
auðveldari en hún var. En á allri leiðinni
var hin versta færð: krapavaðall, aur og
snjóstemma, svo að hann varð víða að bera
allt saman, farangurinn, skíðin og sleðann,
en ár allar auðar og í vexti.
Þegar Sturla kom að Skriðufelli.voru liðn-
ar 30 stundir frá því að hann lagði upp
úr áfangastað á jöklinum vestan við Arn-
arfell, og mun hann hafa gengið um 100
km. á þeim tíma. Tvo síðari sólarhringana,
frá því að hann skildi við Tómas á Klif-
beradrögum, hafði hann sofið aðeins hálf-
an annan tíma og verið á ferð um 45 stund-
ir, ef með eru taldar smáhvíldir og töfin við
Dalsá. Segja má, að ferð þessi hafi verið
gerð af allmiklu kappi, og að ekki hefði
mátt mjög mikið út af bera, til þess að
Sturla hefði átt sinn síðasta næturstað á
fjöllunum í þetta sinn. En allt um það
sýnir þó þessi för, að tefla má framarlega
á hlunn, ef einbeittni og karlmennska fara
saman og gæfa er í verki með.
Sturla Jónsson er gildur meðal-
maður á hæð, þrekinn um herðar,
karlmannlegur svipurinn og þó góð-
legur. Fyrir 12 árum síðan áttum við
eitt sinn leið saman, og sagði hann mér þá
nokkuð frá ferð þessari, og þó heldur fátt.
Spurði ég hann, hver nauður hefði rekið
hann til að ráðast í svo tvísýna för. Svar-
aði hann því, að hann hefði átt kærustu
fyrir sunnan. Mér varð það eitt að orði,
að þó að 30 unnustur hefðu beðið mín,
hefði ég ekki árætt að leggja á Sprengisand
einn míns liðs svo snemma vors. Hygg ég,