Morgunblaðið - 22.05.1968, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 22. MAÍ 1968.
Rauðmaginn roðnaði þeg-
ar grásleppan kom í búrið
— i Náttúrugripasafni Vestmannaeyja
Náttúrugripasafn Vestmannaeyja
var stofnsett 1964 og kom Guðlaug-
ur Gíslason, alþingismaður og þá-
verandi bæjarstjóri þeirri hugmynd
í framkvæmd. Það hafði lengi
verið uppi hugmynd um það, að
setja á stofn náttúrugripasafn í
Eyjum og m.a. hafði Friðrik Jes-
son leikfimiskennari gert mikið
að því að setja upp dýr. Þegar
Friðrik hætti kennslustörfum þótti
tækifæri gott til þess, að hrinda
málinu í framkvæmd og var svo
gert I hæjarstjórn og Friðrik Jes- :
laugur með þá hugmynd, að koma
um leið upp lifandi fiskasafni og
könnuðu þeir Friðrik möguleika á
því. Friðrik kannaði rekstur slíkra
safna í Bergen, Kaupmannahöfn
og víðar. .
Margir voru mjög hlynntir fram
kvæmd málsins og m.a. lét dr.
Árni Friðriksson í ljós mikinn á-
huga fyrir því að koma upp safn-
inu og veitti í því sambandi mjög
góða fyrirgreiðslu, Ame Shut,
forstjóri fiskasafnsins í Höfn, veitti
einnig mjög góða fyrirgreiðslu og
Sigurður hefur unnið hér í Eyjum
s.l. tvö sumur við rannsóknir á
neðansjávargróðri við Vestmanna-
eyjar og þar með við samanburð-
arrannsóknir á myndun sjávar-
gróðurs við Surtsey. Þann tima
sem dr. Sigurður hefur dvalið hér
hefur hann haft aðsetur á safninu
við rannsóknir sínar. Nú er verið
að ganga frá rannsóknarstofu, sem
Surtseyjarfélagið hefur tekið á
leiigu og þar er mjög fulHkoaniinn
útbúnaður fyrir náttúrufræðirann-
sóknir, ýmiss konar tæki, rennandi
sjór, heitt og kalt vatn og aðbún-
aður að öllu leyti hinn bezti. Sig-
Friðrik Jesson safnvörður er þarna að setja upp íiskiönd
Gull íslands, þorskur fyrir neðan og ýsa fyrir ofan, synda knálega í einu búrinu
son ráðinn forstöðumaður safns-
ins. Mjög skiptar skoðanir voru
um mál þetta í Eyjum, og gerðu
vinstri flokkarnir safnmálið að
pólitízku baráttumáli og voru ein-
dregið á móti stofnun safnsins,
og þá sérstaklega stofnun lifandi
fiskasafns. Ekki er þó lengur á-
greiningur um gildi safnsins og
reyna nú allir að gera veg þess
sem beztan. Þegar framkvæmd
málsins var í deiglunni kom Guð-
víu fyrr en hér í Eyjum. Jafn-
framt voru hér á ferð brezkir
stúdentar, sem höfðu mikinn á-
huga á að fá fuglinn fyrir The
upplýsingar og einnig prófessor j urður hefur greint á milli 80 og British Museum í London, en hann
Gunnar Rollefsen forstöðumaður
fiskasafnsins í Bergen, sem talið
er það fullkomnasta í Evrópu, og
er safnið í Eyjum sniðið eftir því.
Þótti enginn alvarlegur hængur
áður. Má m.a. nefna aldökka komu hingað s.l. sumar, en þeir
lainigvíu, sem er eiitt ai sjaldgæf- I komu 3 sinnum Safnið hefur eign-
ustu fuglaafbrigðum í Evrópu og ! ast skemmtilegt steinasafn héðan
t.d. hafði hinn heimsfrægi brezki úr Eyjum og er það unnið og á-
náttúrufraeðingur Julian Huxley ; kvarðað af Sveini Jakobssyni, sem
aldrei séð þetta afbrigði af lang
á því að setja safnið, á stofn í
Eyjum þó að íbúar væru ekki nema
liðlega 5000, enda væri hægt um
vik að afla Iifandi fiska á þessum
miklu fiskimiðum sem eru um-
hverfis Eyjar. Stofnkostnaður
safnsins var að vísu nokkuð mikill
en aðgangseyrir þess mikla fjölda
gesta sem sjá safnið, hefur létt
mjög fjárhagslegan rekstur þess.
Náttúrugripasafn Vestmannaeyja
er hið glæsilegasta að öllum frá-
gangi og skiptist það í nokkrar
deildir: safn lifandi fiska, upp-
settra fugla og fiska, steinasafn,
þörungasafn, skordýrasafn o.fl. í
safninu eru ýmsir fágætir hlutir,
en safngripum fjölgar stöðugt.
Margt merkilegt hefur komið í
ljós við rekstur lifandi fiskasafns-
ins, t.d. hafa 4 tegundir fiska
hrygnt þar og seiði hafa komið
úr hrognum. Gerðar hafa verið til-
raunir með gerfibeitu, fiskleitar-
tæki o.fl. og athyglisverðar niður-
stöður komið í Ijós. Friðrik Jesson
hefur algjörlega séð um uppsetn-
ingu safnsins og rekstur þess, en
ýmsir innlendir vísindamenn hafa
lagt þar ráð, og má þar nefna dr.
Unnstein Stefánsson. Við skoðuð-
um safnið, þegar við vorum á ferð
í Eyjum fyrir skömmu og ræddum
við Friðrik Jesson safnvörð. Fer
samtalið hér á eftir.
Við gengum um safnið í fylgd
með Friðrik Jessyni og strax þeg
ar inn er komið má sjá safn sæ-
þörunga hangandi á veggjum.
-Hver hefur safnað þessum þör-
ungum. Friðrik?
-Dr. Sigurður Jónsson þörunga-
fræðingur, við Svartaskóla í París,
hefur safnað þessum sjávarplönt-
er að ljúka jarðfræðinámi í Kaup-
mannahöfn M.a. er í safninu stein-
gerfingur, sem er tekinn í Garðs-
enda við Stórhöfða og tókum við
Sveinn jarðvegssýnishorn þar sum
arið ‘66. Sýnishorn af steingerfing-
unum, sem eru mótaðir af jurtum,
heifur verið rajnnsakað í Kaup-
mannahöfn og lýst og reyndist það
90 tegundir plantna hér við Eyjar var ekki falur. Við höfum hér t.d.
og hafa þrjár þeirra aldrei fund- íslenzkan örn, fálka og fl. fugla-
ist við ísland fyrr. Eina nýju teg- tegundir sem dr. Finnur Guðmunds
undina skírði Sigurður, „Eyja
tungu". _
Fjöldi Vestmanneyinga hafa vinnu og hefur hann verið okkur í frá Eyjum og kom í ljós að Heima
son hefur útvegað safninu, en við vera 5800 ára gamalt. Jafnframt
höfum haft við hann ágæta sam- I voru rannsökuð fleiri sýnishom
Séð yfir hluta fugladeildarinnar
Ljósm.: Sigurgeir Jónasson
um og gefið safninu og mun þetta
Aldökk langvía, eitt sjaldgæfasta vera fyrsta þörungasafnið, sem
fugiaafbrigði i Evrópu unnið er fyrir safn í Evrópu. Dr. sjaldgæfir einstaklingar voru.til i'ifandi“fiska^afnið og'haf7'aíÍt vilj
HHHHHHHHHHHHHHHHHI fyrír mig gera. Sem dæmi um
fengið upplýsingar um söfnun og
meðferð sæþörunga og einnig er-
lendir ferðamenn. T.d. voru hér
finnskar stúlkur s.l. sumar sem
fengu mikinn áhuga fyrir þörung-
um, þær fengu upplýsingar í sam-
mjög innan handar í sambandi við klettur er liðlega 10.000 ára gam-
safnið og öflun náttúrugripa.
-Er stöðugt unnið að uppsetn-
ingu fugla og fiska?
-S.l. fjögur ár, eða frá því safn-
ið var stofnsett, hef ég stöðugt
bandi við söfnun og þegar þær unnið við uppsetningu fugla og
fóru héðan höfðu þær allmyndar- fiska, krabba og fl. botnsjávar-
dýra.
-Hverjir afla safngripanna?
legt safn þörunga,
Við höldum áfram ferð okkar
um safnið og komum í sýningar-
sal þar sem eru uppsettir fuglar
og fiskar, sem allir eru settir upp
af Friðrik Jessyni safnverði.
-Hvenær byrjaðir þú að setja
upp þennan hluta safnsins?
Mestan hluta safnsins var byrj-
að að vinna við 1964 og síðan hef-
ur stöðugt bætzt við, en nokkrir
-Fuglana næ ég í marga sjálfur
og með góðri aðstoð áhugamanna
hér I bæ og einnig fastalands-
all, Stórhöfði næstelztur og Helga-
fell og Sæfjall yngstu hlutar Heima
eyjar og sýnir þetta að Eyjarnar
hafa orðið til í áföngum. Það
má segja að safnið snúist í kring
um lifandi fiskasafnið, en það var
opnað 7. apríl 1966.
-Hvernig hefur gengið að reka
lifandi fiskasafnið?
-Það má segja að það hafi geng-
ið vel og við erum með fjölda
fiska ennþá frá því að safnið var
manna, höfum við fengið marga opnað. Búrin hér eru 12 að tölu,
merka og góða gripi. Skordýr og
plöntur eru frá ýmsum aðilum og
fiskar til uppsetningar eru færðir
safninu af sjómönnum hér 1 pláss-
inu, sem hafa verið mér einnig
mjög hjálpsamir í sambandi við
Gullháfur er mjög sjaldgæfur hér við land. Hann er veiddur í Háfadýpi suðaustur af Bjarnarey við V
estmannaeyjar, en þar eru mestu háfamið við ísland
fyrir mig gera.
velvilja þeirra, sem hafa séð safn-
ið má geta þess að Reykvíking-
ar hafa fært því góða gripi, svo
sem guðlax til uppsetningar, laxa
og silunga í lifandi safnið og þar
á meðal alvítan lax, albino, frá
Kristni Guðbrandssyni forstjóra
og einnig bleikju og urriða frá
Þór veiðimálastjóra. Ennfremur Skötuselur, sem dr. Bjarni Sæ-
gaf Kiwanisklúbbur Reykjavíkur mundsson segir í bók sinni „Fisk-
peningagjöf í hvert skipti sem þeir arnir“, að sé mjög ljúffengur