Tíminn - 05.05.1964, Blaðsíða 14

73
Látum sólina skína beggja vegna
jámtjaldsins, og er sólin skín
jafnt báðum megin, hverfur tjald-
ið um leið.“
„Ég var venjulega á Chequers
tvær 'helgar af hverjum þremur-“,
sagði sir Frederick Pile, hershöfð-
ingi, „og í rauninni var þarna
harla heimilislegt, þrátt fyrir stöð-
ugt styrjaldarandrúmsloft. Cle-
mentine tókst einhvern veginn að
gera þetta að heimili. Þegar kom-
inn var kvöldverðartími, vildi hún
ekki hafa neitt þvaður eða vit-
leysu.
Hún sagði þá við einkalífvörð
Winstons, Tommy Thompson:
„Tommy, náðu í forsætisráðherr-
ann. Hann er uppi á lofti og hann
heldur áfram að vinna, ef þú sæk-
ir hann ekki.“ Winston kom stund-
um niður og sagði, að hann ætti
lítils háttar eftir að gera, og þá
svaraði hún: „Nei, nú förum við
að borða, og þú getur talað eins
lengi og þú vilt á eftir.“ Þannig
var hún ætíð. Hún fékk hann til
að fallast á nauðsyn þess að lúta
vissum reglum heimilisins með
sérstöku tilliti til heilsufars hans,
enda þótt honum tækist oft að
skjótast undan og komast í kring-
um reglurnar.
Ef ekki var steikt nautakjöt á
borðum í hádeginu á sunnudög-
um, þá var það vondur hádegis-
verður að áliti Winstons. Hann
átti til að spyrja: „Hvað fáum við
til hádegisverðar?" Eitt sinn er
Clementine hafði sagt honum
hvað snæða skyldi, spurði hánn:
„Hvers vegna fáum við ekki steikt
nautakjöt?“ Óg hún svaraði: „Þú
hefur víst ekki heyrt, að við eig-
um í styrjöld og það er skammt-
aður ofan í þig maturinn eins og
alla aðra.‘“
Þetta var í eina skiptið, sem ég
var þarna á þessum tíma, án þess
að fá steikt nautakjöt. Hún skóf
ekki utan af orðum sínum. Hann
hefur mretur á mat, og sérstak-
lega á steiktu nautakjöti, sem
verður að vera léttsteikt. Sé það
of mikið steikt, er fjandinn laus.“
Ismay lávarður bætti við: „Það
hlýtur að hafa verið ,afar miklum
erfiðleikum bundið að halda heim-
ili, — að hafa stjórn þess húss
með höndum, er hýsir slíkan
mann sem Winston Churchill. Þó
að heiðurinn af að þjóna honum
sé mikill, var það ákaflega þreyt-
andi að hafa aldrei neinn fastan
skipulegan tíma, og að þjóna
manni, sem átti til að koma til
kvöldverðar klukkan hálfníu eða
jafnvel hálfellefu. Hún varð stund-
um afar reið honum, ef hann
reyndi að komast upp með þetta.
Þá þurfti hann á einhverri mjög
góðri afsökun að halda, en það
átti hann reyndar oft. Ég hef eitt
sinn setið við kvöldverðarboðið
með honum fram yfir mið-
nætti.
Það mætti halda, að ég teldi
hann tillitslausan. Tja, að sjálf-
sögðu var hann ekki tillitssamur
— við neinn okkar — en hann var
að þurfa að kaupa þá fyrir þann eina, sem einhverju máli skipti,
dýrmæta gjaldeyri, er við höfðum og lægi einhverjum eitthvað á
Isafnað í Bandaríkjunum, og enn hjarta, var það alveg eins rætt í
fremur þótti honum leitt að neyð- rávist hennar.
ast til að leigja Ameríku hluta af Hún stjórnaði heimilishaldinu á
Samveldinu undir herstöðvar Chequers. hún var stjórnandj og
vegna iierskipakaupanna. Þetta gestgjafi, og að loknum snæðingi
fundust honum nauðungarkaup. I vorum við öll send með Winston
Samræðurnar við hádegisverð- til bókaherbergisins, og oft sáum
miklu síður tillitssamur við sjálf-'arborðið snerust um Roosevelt- við hana ekki aftur fyrr en næsta
an sig. Hið eina, sem hann hugs-j vandamálið. Þá sagði hún upp úr|dag. Hún kom aldrei niður til
aði um, var stríðið. Hvort ein-íþurru þessi fáu og einföldu orð: morgunverðar. Hún gekk oft um
hverjum voru bökuð óþægindi eða! „Hvers vegna færðu ekki Smuts garðinn með gestunum, og stund-
' hvort honum voru bökuð óþæg- til að tala við Roosevelt um um hafði hún þar sína eigin gesti
indi, skipti ekki neinu máli
eina, sem einhverju skipti, var,
að sigra 1 styrjöldinni,
Það, hve nákvæmur hann var
þetta?“ — venjulegast voru það einhverj-
Winston stökk upp úr sæti sínu ar ráðherrafrúr eða konur, sem
og sagði: „Það geri ég!“ j voru í einhverjum tengslum við
Hann lét þegar ná símleiðis í herþjónustuna og stríðið, sem hún
um það, sem hann lagði sér til Smuts, sem var í Suður-Afríku og'hafði svo mikil afskipti af.
munns, gerði engum auðveldara sþurði hann, á meðan við vorum Hún er stórkostleg persóna —
fyrir. Það var ekki hægt að setja enn við hádegisverðinn í herberg- af þeirri tegund kvenna, sem mað-
fyrir hann hvað' sem var. Samt inu, hvort hann vildi ræða við ur vill bjóða út til að borða. Ef
sem áður tókst henni að koma Roosevelt um ágreiningsatriðin. hún hefði ekki verið gift forsætis-
dálitlu jafnvægi á í lífi hans. Án Hann gerði svo, og þá rættist úr ráðherranum, hefði ég sennilegast
þess hefði allt líf hans verið í al-
geru öngþveiti.‘“
Sir Frederick Pile hershöfð-
málunum. j beðið hennar. Þó að hún væri
Þó að frú Churchill væri mjög alltaf full af lífsþrótti og fjöri, þá
vel að sér og kynni glögg skil á átti hún til þennan einkennilega
ingi hélt áfram: . . , “ Fyrir flest- ýmsum vandamálum herstjórnar- þátt í fari sínu — hún róaði allt
um er matur ekkert annað en
matur, en í Churchillfjölskyld-
unni gegnir öðru máli — stund
málsverðarins er frístund, þar
sem tækifæri gefst til að, ræða
um alla heima og geima og ekki
sízt heimsmálin. Clementine ræðir
innar, var hún eini maðurinn, sem umhverfið. Þetta var ótrúlega
þó stóð nægilega langt utan við sterkur þáttur í þeim sjálfsaga,
til að geta sér hlutina frá allt öðr- sem hún beitti sig.“
um sjónarhóli. Þetta var snilldar- „Hún var einnig mjög góður
hugmynd, enda var Roosévelt einn mannþekkjari“, sagði Ismay lá-
æðsti maður heimsins, og hver gat varður. „Hún var einkennilega
jþá rætt við forsetann? En Smuts nözk á að sjá út, hverjir væru
við hann um hvers kyns málefni j hershöfðingi var einmitt rétti raunverulega vinir Winstons, og
og hefur oft mikil áhrif á ákvarð- maðurinn til þess, enda var hann hverjir aðeins smjöðruðu fyrir
anir hans, eins og t.d. þann tíma,
þegar sambúð okkar við Roosevelt
forseta var ekki sem bezt.
Þá var við margs konar örðug-
leika að etja, og einn erfiðasti bit-
inn, sem við þurftum að kyngja,
var, þegar við þurftum að kaupa
honum og enn fremur hverja hann
1 raun og veru gæti reitt sig á.
Ég held, að hann hafi ekki verið
nándar nærri eins góður mann-
þekkjari Hún hafði mjög heil-
31
víð hlið hans. Hins vegar var næsta
ólíklegt að til hans sjálfs heyrð-
ist á móti vindinum. Strax og
hann heyrði fyrstu setningarnar
fór hann ékki í grafgötur um, að
þau, sem þarna földu sig á bak
við bátinn, óskuðu þess sízt af
öllu, að á tal þeirra heyrðist.
Jaatinen þekkti þegar rödd
Kirsti Hiekka, sem sagði lágt og
af ástríðuþunga:
— Mér finnst þú vera hugrakk-
ur.
— Já, elskan. Nú, þegar þú
hefur lokið upp augum mínum.
Ég get ekki botnað í því, hve
blindur ég hef verið.
Jaatinen færði varlega þung-
ann yfir í vinstri fót! Hann hafði
blygðazt sín fyrir að standa á
hleri fyrr um kvöldið, en nú sá
hann, að hann hafði farið úr ösk-
unni í eldinn, þar sem hann varð
nú heyrnarvottur að samtali, sem
kom honum enn minna við.
Gjaldkerinn barðist við að
halda niðri í sér hósta. Hann
klæjaði í hálsinn og tútnaði út.
Hann ákvað að reyna að læðast
á burt, en komst ekki hjá að
að heyra framhald samtalsins.
— Hún verður okkur áreiðan-
lega þung í skauti . . . Manstu,
hverju hún hótaði okkur?
— Hún á ekki eftir að hafa í
hótunum miklu lengur,
Jaatinen rann kalt vatn milli
skinns og hörunds. Rödd Bergs
verkfræðings var greinilega, hörð
og ákveðin. Jaatinen þurfti ekki
að fara í grafgötur um hvern þau
voru að tala.
— Ég elska þig, hvíslaði Kirsti
blíðlega en með ástríðuþunga í
röddinni
— Elsku Kirsti mín . . .
Gjaldkerinn var farinn að iða
í skinninu og vissi ekki í hvorn
fótinn hann átti að stíga. Hann
færði sig varlega aftur á bák og
einnig í afar góðu vinfengi við
báða aðila — og báðir dáðust þeir
að stjórnmálahæfileikum hans.
Umræður um styrjöldina voru
ekki lagðar niður, þó að hún væri
við borðið með okkur, eða hvarjbrigða og heilsteypta skapgerð.
sem við annars vorum. Hún vissi Og hvað það snertir, sem sir
gömlu tundurspillana frá Banda- j um allt, sem á seyði var. Hún var j Frederick Pile talaði um, — að
ríkjunum. Það kom mjög illa við^ekki leynd neinum leyndarmálum.1 herstjórn og hernaðarleyndarmái
Winston — hann taldi þá þriðja Það var ekki hætt við umræðurn- j voru rædd í návist hennar, get ég
flokks, og þagði ekki um þá skoð-jar þó að setzt væri að tedrykkju i ullyrt, að Winston lagði sig bein-
un sína. Einnig var honum illa við I eða málsverðj — stríðið var hiðlínis fram um að trúa henni fyrir
• •
DAUDINNIKJOLFARINU
MAURI SARIOLA
reyndi að þreyfa eftir handriði
stigans. Og einmitt þegar hann
hafði náð taki á handriðinu heyrði
hann, að Berg sagði:
— Rétturinn er okkar megin
. . . Jafnvel þótt aðrir kunni að
hafa þá skoðun, að við gerum
rangt. Og þess vegna verður sá, er
hyggst standa í vegi fyrir okkur
að vera viðbúinn . ..
Vindurinn feykti burt síðustu
orðunum.
Jaatinen gekk niður stigann og
hélt niðri í sér andanum. Myrkrið,
stormurinn og æðandi hafið ailt
um kring vöktu með honum óhug,
og í huga hans bjuggu um sig
óhugnanlegar grunsemdir.
Þegar hann var kominn niður
á neðra þilfarið, gjóaði hann
augunum inn um bargluggann.
Þar var allt upplýst og honum
sýndist Lindkvist sitja enn við
borð sitt. Hann veitti því einnig
athygli, að Latvala og frú Berg
sátu enn í reyksalnum. Hann
langaði ekki lengur til að fylgjast
með atburðarrásinni. Hann þreyf-
aði sig áfram eftir illa lýstum
ganginum og vonaði að hann ræk-
ist ekki aftur á Aulikki Rask.
Enda virtist hún horfin á braut
og hann komst til klefa síns, án
þess að rekast á nokkurn mann.
10. KAFLI
Um miðnætti hafði stormurinn
náð hámarki og smám saman fór
aftur að lægja. Vinduiinn hvein
þó enn í rá og reiða og onn var
dimmt af myrkri og þoku, svo
;að draugalegt baul þokulúðurssins
skar í eyrun með vissu millibili.
Liljeström skipstjóri stóð í
brúnni og hafði í munni sér vind-
ilstúf, sem löngu var dautt í.
Hann var óhræddur enda hafði
hann lent 1 vondu áður, og kallaði
ekki allt ömmu sína á sjó. Lilje-
ström bölvaði sjálfum sér enn
einu sinni fyrir að hafa látið telja
sig á að taka við sldpstjórn á
svona smádalli eins og Cassiopeja.
Hann var vanastur löngum olíu-
skipum, sme hreyfðust varia,
þótt svo að vindstigin væru átta,
og hann bölvaði byggingarlagi
Cassiopeja. Það var erfitt að
hemja svona skel og stundum
fannst honum hann vera skip-
stjóri á vatnapramma.
Það var dimmt í stjórnklefan-
um eins og alltaf á nóttunni
Einu ljósin í klefanum voru dauft
skinið af ratsjársskerminum og
áttavitanum. Andlit hásetans og
annars stýrimanns sáust ógreini-
lega í myrkrinu. Stýrimaðurinn
hallaði sér fram í gluggann og
rýndi út í sortann. Lilje-
ström hefði ekki þurft að dvelja
sjálfur í brúnni, á meðan óveðr-
inu stóð. Stýrimaðurinn, sem
vaktina átti, kunni sitt fag. Þrátt
fyrir það ákvað skipstjórinn að
dvelja enn um stund þarna i
stjórnklefanum, þótt hann að
vísu gæti ekki séð nokkra skyn-
samlega ástæðu til þess að vera
að hangsa þarna.
Ilann þreifaði eftir eldspýtum
í vösum sínum, um leið og hann
starði út í myrkrið og óveðrið fyr-
ir utan. Hann var í þann veginn
að bera eld að vindilstúfnum í
munni sér þegar heyrðist hlaupið
eftir öðrum brúarvængnum og
síðan var barið allharkalega að
dyrum.
Liljeström sneri sér undrandi
við, en áður hann fengi sagt orð,
var hurðin rifin upp og í dyr-
unum greindi hann óljóst bryta
skipsins, sem stamaði út úr sér
í orðunum blásandi af mæði:
I — Er skipstjórinn hér?
— Já, þrumaði Liljeström. —
Hvur fjandinn gengur á?
— Maður fyrir borð . . . Ég
meina farþegi . . . Sennilega kona.
Blótsyrði hrökk af munni skip-
stjórans. Hann þaut að brytanum
og greip í jakkabarm hans.
— Hvurn andskotann ertu að
segja, maður? Ertu fullur?
— Nei, skipstjóri . . . másaði
brytinn. — Það var einhver, sem
féll fyrir borð fyrir stuttri
I stundu. Ég hljóp hingað, eins
j fljótt og ég gat . . . Eg heyrði
j hana hrópp upp . . . og sá hendi
I hennar koma upp í kjölfarinu . . .
en þá hvarf máninn á bak við
ský . . .
Samtal þeirra brytans og skip-
stjórans hafði aðeins tekið fáein-
ar sekúndur og skipstjórinn sá.
að brytanum var alvara, þótt saga
hans virtist ótrúleg. Hann sleppti
bonum þegar og þaut að vélsíman-
um. Ilann setti á hálfa ferð áfram
. og þegar hann heyrði svarhring-
inguna runnu upp úr honum skip-
anirnar.
— Snúið skipinu! öskraði
hann að stýrimanninum. — Það
er andskotanum erfiðara í þessu
veðri, en það verður að gerast.
Kveikið á ijóskösturunum . .
Síðan öskraði hann til bryt
ans: — Vekið fyrsta stýrimann
Og hásetana. Gefið viðvörunar-
merki! Og segið fyrsta stýrimanni
að gera klárt fyrir björgunarbát
nr. 1. Hann verður að taka nóga
menn með sér. Og þriðji stýri-
maður verður að gera björgunar-
bát 2. kláran. Á hléborða, skil-
urðu? Komdu þér af stað. Stattu
ekki þarna gónandi . . .
Brytinn þaut af stað eins og
byssubrandur og skipstjórinn á
eftir, um leið og hann leit á klukk
una. Hún var tólf mínútur yfir
miðnætti og skipstjóri festi sér
það í minni. Hann mundi þurfa
að skrifa það í loggbókina, en
þær tölurnar yrðu svo áreiðan-
lega skráðar stóru letri í fyrir-
sögnum blaðanna síðar meir, og
síðan mundi svo þrasað um þær
í réttinum.
Þótt áliðið væri, hafði frézt
furðulega víða, að eitthvað væri
á seyði. Um leið og stýrimennim-
ir hröðuðu sér út hálfklæddir
ásamt syfjuðum hásetunum,
streymdu farþegarnir út á þilfar
á náttfötunum einum saman.
Hrópin og hávaðinn yfirgnæfðu
gnauðið í vindinum og spurn-
ingunum rigndi yfir skipstjórann.
— Hvað hefur komið fyrir?
— Erum við að sökkva?
— Hvar eru björgunarbeltin?
— Guð minn almáttugur, skip-
stjóri, hvað eigum við að gera?
14
TÍMINN, þrlðiudaginn 5. mai 1964