Morgunblaðið - 07.03.1954, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 7. marz 1954
Framlu af bls. 9.
um varir, að honum ryrini í skap,
hafði hann jafnan trausta stjórn
á skapi sínu.
Reykjavíkurbær stendur í
stórri þakkarskuld við Hallgrím
■Benediktsson fyrir líf hans og
Starf. Að honum er mikill
mannskaði og eftir^já. Við vinir
hans tfegum hánri o§ kýrgjunt
meira en flesta menn aðra, sem
frá hafa fallið. Megi forsjónin
gefa okkur sem flesta slíka dugn-
aðar- og drengskaparmenn.
Gunnar Thoroddsen.
Engin stofnun var honum
eins hugleikin sem
Eimskipafélag Islands
heild. Eins og óður er viftið að,
stóð hann “þar í- fáratbroddi á
hinum erfiðustu tímum og lagði
sig mjög fram.
Eins og ég gat um í upphafi,
hittumst við Hallgrímur Bene-
diktsson fyrst í Glímufélaginu
Ármann, og það einkennilega
gerðist, að einnig meðal okkar
gömlu félaga og samherja í Ár-
mann bar fundum okkar síðast
=aman. Um það leyti sem há-
tíðahöld félagsins í tilefni af 65
ira afmæli þess stóðu yfir kom-
um við allmargir eldri félagar
saman til fundar að Hótel Borg.
Á þeim fundi sýndi Hallgrímur
Benediktssion eins og isvo oft
Sður, hve'rn hág"" ha'ítri bar tih
Glímufélagsins Ármann og
íþróttamálanna í landinu. íþrótta
menn vorir eiga því ekki síður
en aðrir um sárt að binda við
fráfall hans.
Með fráfalli Hallgríms Bene-
diktssonar er þungur harmur
kveðinn að ástvinum hans og
vinum öllum. Verzlunarstéttin í
heild minnist hans með virðingu
og þakklæti, og allir aðrii, sem
þekktu hann, eru honum þakk-
látir. Starf hans var þjónusta, —
þjónusta við guð og menn, •—
lögð fram af ósérhlífni og fullri
einlægni.
Eggert Kristjánsson.
EKKI grunaði okkur samstarfs-
menn Hallgríms Benediktssonar,
er við sátum fund með honum
íyrir örfáum dögum, að við vær-
ym þá að kveðja hann í síðasta
jsinn. En þessi hefir orðið raun-
ip. Hann kenndi lasleika mið-
Vikudaginn 24. febrúar og aðeins
fyeim dögum síðar var hann lát-
inn.
■' Hallgrímur Benediktsson tók
sæti í stjórn Eimskipafélags ís-
lánds .3. febrúar 1921, þá aðeins
35 ára að aldri. Lætur þannig
ri'ærri, er hann nú kveður þennan
heim á 69. aldursári, að hann hafi
verið hálfan aldur sinn við stjorn
arstörf, þar af 3 síðustu árin
stjórnarformaður.
Hallgrímur Benediktsson var
^vaddur til hinna mikilvægustu
trúnaðarstarfa. Hann átti þátt í
slofnun og stjórn fjölmargra
félaga og fyrirtækja, sem orðið
hafa lyftistöng íslenzku athafna-
lífi og aukið hagsæld fátækrar
smáþjóðar. Með athöfnum sínum
og úrræðum markaði hann djúp
sþor í atvinnulíf íslendinga.
Allsstaðar var hann eftirsóttur
óg aldrei brást hann. Engin
tofnun var honum þó eins hug-
eikin sem Eimskipafélag íslands.
Það félag átti hug hans allan og
óskiptan. Hann taldi sjálfur, að
stofnun Eimskipafélagsins hefði
iparkað tímamót í sjálfstæðis-j
baráttu íslendinga og það var
von hans, að íslendingar ynnu
jafnan einhuga að vexti og við-
gangi félagsins. Sjálfur vann
hann þar gifturíkt starf, sá skipa-
stól félagsins margfaldast og
áltarfsemina vaxa og eflast. í
þeirri þróun átti hann ríkan og
farsælan þátt.
Eimskipafélag íslands á nú á
bak að sjá einum hinna mikil-
hæfustu manna, er við sögu þess
hafa komið. Skarð það sem orðið
hefir við fráfall hins mikilsmetna
stjórnarformanns, stendur ófullt
og opið.
Hallgrímur Benediktsson var
sannur gæfumaður. Hreinlyndi
hans og skapfesta, glæsimennska
og ósvikin karlmannslund —
þessir kostir, sem íslendingar
meta meira en nokkuð annað —
skipuðu honum verðugan sess
hvar sem hann fór. Hann kom
alls staðar fram til góðs.
Hans sakna nú margir og þeir
mest, er af honum höfðu nánust
kynni. Minnast og margir sannra
ánægjustunda á fögru heimili, er
honum hafði búið mikilhæf og
glæsileg eiginkona. Ekkert var
gestum þeirra of gott.
Stjórn og framkvæmdastjóri
Eimskipafélags íslands þakka
Hallgrími Benediktssym öll
störfin, sem hann vann í félags-
ins þágu. Samtímis er eiginkonu,
börnum og öðrum ástvinum,
fluttar innilegar samúðar-
kveðjur.
Einar Baldvin Guðmundsson.
Verzlunarsléttin minnist
með virðingu og þakklæti
VIÐ Hallgrímur Benediktsson
hittumst í fyrsta skipti haustið
Í919. Ég hafði farið á glímu-
æfingu hjá Glímufélaginu
Árimann, en þær voru þá haldnar
í. leikfimishúsi Menntaskólans.
Síér er þetta kvöld jafn minnis-
stætt eins og það hefði verið í
gærkvöldi. Það var nokkuð liðið
áfjiæfingu og við vorum margir
mættir þetta kvöld. Allt í einu
viridur Hallgrímur Benedikts-
spn sér mn úr dyrunum albúinn
t^l leiks. Hann glímdi við okkur
hfyern af öðrum með sínum al-
k'árma fræknleik og drengskap.
S^ðan þetta kvöld finnst mér við
ávallt hafa verið vinir.
‘.Harigxímur Benediktsson var
ejnstakt glæsimenni með fágaða
fr^imkomu og viðurkenndur af
öjþum, sem honum kynntust, fyr-
H'- drengskap og lipurmer.nsku.
ítáð var því eðlilegt, að hann
væri eftirsóttur til forystu, enda
v^r það þannig, að á hann hlóð-
uat margvísleg trúnaðarstörf og
þaj ekki sízt meðal verzlunar-
stéttarinnar. Hann var einn af
s^Ofnendum Félags íslenzkra stór-
kaúpmanna og í fyrstu stjórn
þgss félags og gegndi því starfi
um nokkurt skeið. Var hann
heiðursfélagi þar. Hann var
einnig einn af stofnendum Félags
ísl. byggingaefnakaupmanna og
stjjórnarmaður þar um hríð. Loks
vþr Hallgrímur einn af stofnend-
u|ri Verzlunarráðs íslands og átti
siti í stjórn ráðsins frá 1932 til
léöO og gegndi þar af formanns-
stfeirfum í 15 ár. Undir forustu
hans naut Verzlunarráð fslands
sívaxandi álits og meðlimum
þess fjölgaði stórlega á því tíma-
bili.
Hailgrímur var mikill velunn-
ari Verzlunarmannafél. Reykja-
víkur og var gerður að heiðurs-
félaga þess á 60 ára afmæli
félagsins.
Ég hef átt því láni að fagna
að • vera náinn samstarfsmaður
Hallgríms Benediktssonar um
tvo áratugi, fyrst í stjórn Félags
íslenzkra stórkaupmanna og síð-
arí stjórn Verzlunarráðs íslands
frá 1934 til 1950. Mér er því
margt minnisstætt frá þessu
langa samstarfi. Þegar Hallgrím-
ur Benediktsson tók að sér for-
mennsku Verzlunarráðs íslands,
steðjuðu meiri erfiðleikar að
verzlunarstéttinni en hún hafði
áður orðið fyrir, og var það
þannig öll formennskuár Hall-
gríms í V. í., að höft og styrjöld
skiptust á. Honum var því alltaf
mikill vandi á höndum í þessu
starfi.
í starfi sínu sem forustumað-
ur íslenzkrar verzlunarstéttar
naut Hallgrímur Benediktsson
óskoraðs trausts. Hann viðhafði
þar reglur hins sanna íþrótta-
manns. Drengskapur, orðheldni
og heiðarleiki í viðskiptum við
alla menn var uppistaðan í starfi
hans. Þctta var og er viður-
kennt jafnt af andstæðingum sem
samherjum.
íslenzk verzlunarstétt stendur
í ómetanlegri þakklætisskuld við
Hallgrím Benediktsson fyrir hið
mikla og óeigingjarna starf, sem
hann vann fyrir stéttina sem
Einlægur og ákveðinn
fylgjandi hins frjálsa
framtaks einstaklingsins
ÞAÐ er margs að minnast þegar
vinur minn Hallgrímur Bene-
diktsson er kvaddur hinsta sinni.
Verða þetta þó aðeins fá og fá-
tækleg kveðjuorð.
Þó að persónulegum fundum
okkar bæri ekki að ráði saman
fyr en 1934 er hinu þó ekki að
leyna, að glögg deili vissi ég áður
á Hallgrími, svo mjög sem hann
var æskulýð landsins kunnur,
sem ímynd fræknleiks og dreng-
skapar í leik og íþróttum. En
þó Hallgrím bæri hátt á vett-
vangi íþróttanna er hitt þó ekki
þýðingarminna að nafn hans er
skráð glæstum stöfum í sögu
íslenzks athafnalífs og annálum
félagsmála verzlunarstéttarinnar.
Er ég réðzt til Verzlunarráðs
íslands 1934 hafði Hallgrímur
skömmu áður tekið við for-
mennsku, sem hann hélt óslitið
til 1950 Samskipti okkar þann
áratug, sem ég vann undir hans
stjórn voru margháttuð og er
ljúft að minnast þeirra, enda
þetta sá hluti starfsævi minnar,
sem fært hefir mér mesta starfs-
gleði og fullnægingu í starfi.
Við höfðum jafnan þann hátt
á að hittast daglega, oftast ásamt
varaformanni ráðsins, sem lengst
af var Sveinn M. Sveinsson, Og
ræddumst við. Er mér óhætt að
fullyrða, að þessir daglegu fundir
hafi sjaldan fallið niður, nema
sérstakar ástæður lægju til.
Ég ætla ekki að reyna að lýsa
því hér, hve mikils virði þessar
daglegu viðræður voru mér og
hve lærdómsríkar, en eitt er víst,
að ég fékk hér fágætt tækifæri
til að kynnast manninum Hall-
grími Benediktssyni, viðhorfum
hans til margvíslegra mála og
viðbragða hans við ýmiskonar
tilvikum daglegs lífs. Að sjálf-
sögðu snerust viðræður okkar
oftast um vandamál verzlunar-
innar og verzlunarstéttarinnar.
Á þessum fyrstu árum ríktu
hér ströng innflutningshóft og
athafnalífi einstaklingsins var í
mörgu skorinn þröngur stakkur.
Hallgrímur var alla tíð einlægur
Og ákveðinn fylgjandi hins frjálsa
framtaks einstaklingsins, ekki
vegna þröngra einkahagsmuna,
heldur var það bjargföst trú hans,
að athafnafrelsið væri undirstaða
blómlegs atvinnulífs og góðrar
afkomu landsins barna. — Við-
horf Hallgríms til þessa mikla
vandamáls verzlunarinnar, inn-
flutningshaftanna, var einkenn-
andi fyrir afstöðu hans til margra
annarra mála, enda snar þáttur
í skaphöfn hans. Hann taldi
baráttu stéttarinnar fyrir auknu
athafnafrelsi höfuðverkefm Verzl
unarráðsins, en samtímis væri
það engu þýðingarminna að þessi
barátta væri ábyrg og drengileg
og kaupsýslumenn virtu settar
reglur. Kom hér í ljós löghlýðni
hans og meðfædd virðing fyrir
lögum og rétti. Það gat og ekki
samrýmst réttarmeðvitund hans,
að í skjóli haftanna yrðu sköpuð
forréttindi einum né neinum til
handa. Var hann óþreytandi í
því að túlka, að hér bæri að
fylgja r.éttum leikreglum. Var og
gjarnan hlustað á Hallgrím í
þessu efni, því engir, mér vitan-
lega, ætluðu honum annað.
Félagsmál verzlunarstéttarinn-
ar voru Hallgrími kær hugðar-
efni. Honum var ljóst, að ung
stétt, sem öðrum stéttum frem-
ur, samanstendur af einstakling-
um, sem oft eiga í harðri sam-
keppni innbyrðis þárf að leysa
mörg og viðkvæm vandamál. Og
einmitt hér voru það meðfæddir
eig|injleikar Hallgríms, réttsýni
og drengskapur, sem réðu úrslit-
um um forystu hans í þessum
málum um langt árabil. Hefi ég
engan mann þekkt, fyrr né síðar,
sem var lægnari að sætta menn
og bera klæði á vopnin, ef öldur
málefnaágreinings eða baráttu-
hitans virtust ætla að rísa of hátt.
Einn var sá málefnaflokkur,
sem Hallgrímur lé sig miklu
skipta, en það voru skólamál
verzlunarstéttarinnar. „Mennt er
máttur“, og fáum var það ljós-
ara en Hallgrími, að fámennri
þjóð, sem í efnalegu tilliti á flest
sitt undir blómlegri utanríkis-
verzlun, ríður á fáu meira, en
vel menntuðum og hæfum verzl-
unarmönnum. Því var það Hall-
grími einlægt gleðiefni, er Verzl-
unarskóli íslands öðlaðist rétt til
að brottskrá stúdenta. En jafn-
franjt er mér minnisstætt við-
bragð hans við fundi háskólastú-
denta, sem mótmæltu þessum
nýju réttindum skólans. Hall-
grímur sagði þá: „Ég vona ein-
læglega, að þessi mótmæli nem-
enda æðstu menntastofnunar
landsins byggist á einhverju
öðru en andstöðu við samkeppni
um embætti eða aðstöðu síðar í
lífinu“. Hallgrímur óskaði hér
sem annarsstaðar ekki eftir ein-
okun eða sérréttindum, heldur
frelsi til handa einstaklingnum
til athafna og afreka.
Ég sagði í upphafi, að margs
væri að minnast en þetta eru
aðeins fá og fátækleg kveðjuorð
og þeim vil ég ljúka með því að
segja, að jafnan minnist ég Hall-
gríms, er ég heyri góðs manns
getið.
Oddur Guðjónsson.
Sannur íþróttamaður
Á YNGRI árum var hann glæsi-1 f jörðum, tvítugur að aldri.
legur glímumaður. Hann kom Skömmu síðar gekk hann í
hingað í höfuðstaðinn frá Aust-1 Glímufélagið Ármann. Þar hitti
hann rn; 5 a. hiná lándskunnu;
glímugarpa Sigurjón Pétursson
og Guðm. Stefánsson. Urðu þeir
síðar beztu glímufélagar hans,
um margra ára skeið. Allir þeir,
sem muna hinar skemmtilegu
Skjaldarglímur Ármanns í Iðnó,
meðan þeir félagar tóku þátt í
þeim, gleyma ekki glímusnild
Hallgríms. Hann vann tvær
fyrstu Skjaldarglímurnar, sem
hér voru háðar, en Sigurjón þá
þriðju og fyrsta Ármanns-skjöld-
inn. — Þeir félagar létu sig ekki
muna um það, að glíma fullar
glímulotur, þótt þær væru þá
þrjár mínútur.
Það atvikaðist svo, að Hall-
grímur tók aldrei þátt í íslands-
glimunum, um Grettisbeltið, síð-
ar Glímubelti ISI, vegna ferða-
laga og umsvifamikils verzlunar
reksturs. En fyrsta stórsigurinn
vann hann í Þingvallaglímunni
1907, er Friðrik Danakonungur
VIII. kom hingað til landsins. Og
varð hann þá á svipstundu þjóð-
frægur, fyrir þenna frækilega sig
ur. Ári síðar fór héðan glímu-
flokkur á Ólympíuleikana í Lund
únum undir fararstjórn Jóhannes
ar Jósefssonar glímukappa, og
var Hallgrímur að sjálfsögðu
einn af þeim. Og 1912 var Haíl-
grímur í íþróttaflokki þeim, sem
að ÍSÍ sendi á Olympíuleikina í
í Stokkhólmi og þá vann hann
Ólympíu-glímubikarinn, sem að
landar í Kaupmannahöfn höfðu
gefið til verðlauna. Þessi stutta
frásögn sýnir hve afburða-glímu-
maður Hallgrímur var, Fyrir
þessi afrek og fleiri, var hann
kjörinn heiðursfélagi ÍSÍ.
Hallgrímur sat í stjórn ÍSÍ um
margra ára skeið, og lét þar
margt gott af sér leiða eins og
í mörgum öðrum félögum og
landssamtökum. Hann var t. d.
formaður Ármanns frá 1907 til
1914. Átti sæti í stjórn ÍR um
nokkra ára skeið, þar sem hann
iðkaði fimleika á annan áratug.
Þá iðkaði hann og sund, og notaði
sjóinn og sólskinið á sumrum,
þegar kostur var.
Vegna margháttaðra starfa gat
Hallgrímur ekki iðkað íþróttir,
eins reglulega og hann vildi. En
hann lét sig íþróttir og íþrótta-
mál jafnan miklu skipta. Enda
þekkti hann af eigin raun nyt-
semi og gagnsemi íþróttanna. Á
hinum haslaða leikvelli, eignað-
ist hann marga af sínum beztu
vinum. Honum var ljóst að glím-
an okkar var ög er einn fegursti
gimsteinn þjóðarinnar.
Félagsskapur ungra manna upp
úr aldamótunum var með öðrum
brag en nú er. Menn höfðu meira
íyrir íþróttaiðkunum en nú virð-
ist vera, enda voru þá færri leik-
vellir og leikskálar og skilyrði til
fjölbreytts íþróttalífs.
Menn lögðu þá oftar land undir
fót. Og „vínguðinn“ hafði ekki
eins mikil áhrif á störf ungra
manna eins og nú virðist vera.
Drengskapinn þekktu menn ekki
aðeins í orði, heldur og á borði.
Þá var handtakið eitt látið nægja,
sem fullgilt loforð, sem staðið
yrði við, en nú gilda varla undir-
ritaðir samningar, með mörgum
vitundarvottum. Svo hefir hinum
fornu dyggðum forfeðranna hrak
að.
Menn voru þess þá minnugir,
að íþróttirnar voru ekki aðeins
til að auka máttinn heldur og
manndóminn. Að þær voru ekki
aðeins til að efla dáð, heldur og
drengskapinn. Að þær voru ekki
til að sýnast, heldur til að vera;
vera sannur maður, sem vildi
hugsa rétt og vilja vel; og verða
sem flestum að liði. Og þetta hafa
flestir íþróttamenn frá aldamót-
unum sýnt og sannað, og þá fyrst
og fremst Hallgrímur Benedikts-
son. Þessvegna mun hans lengi
minnst, ekki aðeins fyrir glímu-
snild sína, heldur fyrir að hafa
jafnan haldið hinum fornu dyggð
um fotírieðranna í heiðri. Þess-
vegna blessum vér minningu
hans. Bennó.