Morgunblaðið - 13.01.1965, Page 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 13. januar 1965
ÚTVARP REYKJAVÍK
SUNNUDAGINN 3. jan. 1965 var
ágæt dagskrá síðdegis, þar sem
nokkrir mætir menn og fróðir
lýstu því sem þeir höfðu lesið
um jólin. Stjórnaði útvarpsstjóri
þessum þætti. Um kvöldið unnu
Siglfirðingar Húsvíkinga með
yfirburðum i þættinum „Kaup-
staðirnir keppa“. Kom þetta mér
á óvart, því að mikið er látið af
þekkingu og menntun Þingey-
inga. Kannske hefur þeim fatazt
mannavalið eða taiið sig of
örugga, nema hvort tveggja hafi
verið.
A mánudagskvöld talaði
An-drés Kristjánsson, ritstjóri,
um daginn og veginn. Hann
ræddi m.a. um íslenzka bókaút-
gáfu og skáldskap. Á sl. ári hefðu
verið gefin út um 3 bókaeintök
á hvert mannsbarn á landinu.
Þær bækur væru að sjálfsögðu
misjafnar að gæðum. í nútíma-
skáldskap okkar, ijóðum og sög-
um, væri margt gott, en fleira
lélegt. Á þetta mætti þó ekki
horfa of dökkum auigum, því að
vafalaust mundu íslendingar
einnig hætta að
) skrifa góðar
| bækur, ef þeir
hættu að skrifa
lélegar. Hann
taldi, að meira
s'if bæri að treysta
5* á tilraunir ungu
_ _ skáldanna til að
PjV.í. pcr brjótast nýjar
leiðir f skáld.
Andres skap en hina
Kristjansson. eldri U1 ag end.
urnýja skáld-
skap sinn. Skáld fyndi varla
sinn eina rétta tón, nema einu
sinni á ævinni.
Þá minntist Andrés á jafnvægi
í byggð landsins og áhrif Kefla-
víkursjónvarpsins, sem hann líkti
við uppbiástur lands.
Enginn er ég sjónvarpsunn-
andi, en finnst stundum, að of
mikið hljóti að vera gert af sum-
um mönnum úr áhrifum þess á
íslenzku þjóðina. Ég held t.d.,
að Keflavíkursjónvarpið þoli
engan samjöfnuð við Útvarp
Reykjavík. Ekki a.m.k. við hina
vandaðri þætti þess. Eða hver
mundi skrúfa fyrir Settu í Bolla-
görðum, til að geta ótruflaður
notið útsýnis yfir ameriskan kú-
reka eða ,,hjartaknosara?“
Fáir íslendingar hafa náð því
marki að hljóta viðurnefnið ríki.
Er mér tjáð af óljúgfróðum
mönnnum, áð einir fjórir hafi
fram að þessu átt því láni að
fagna að ná fastatökum á því
viðurnefni. Einn þessara manna
er Einar Sigurðsson, útgerðar-
maður úr Vestmannaeyjum, en
hann kom fram á blaðamanna-
fundi í útvarpinu á mánudags-
kvöld. Stjórnandi þáttarjns var
að vanda dr. Gunnar G. Schram,
en spyrjendur þeir Magnús
Kjartansson, ritstjóri og Bene-
dikt Gröndal, ritstjóri.
Það, sem einkum var spurt
um, var sú ákvörðun Einars að
segja hraðfrystihús sin 3 úr sam-
tökum Sölumiðstöðvar hraðfrysti
húsanna, en það hefur hann gart
með árs fyrirvara. Inn í þetta
fléttuðust mörg önnur skild mál,
og vörpuðu spúrningar og svör
Ijósi á ýmislegt í atvinnulífi okk-
ac, sem fróðlegt var að kynnast
þótt ennþá sjái þar naumast allir
allt í sama ljósi. Verður hér að-
eins stiklað á stóru um efni
þessa fundar.
Einar sagði, að sú ákvörðun
sín að sagja frystihúsin úr Sölu-
miðstöðinni ætti sér nokkurn að-
draganda. Nú hin síðustu árin
hefði verið meira frelsi í verzlun,
atvinnulífi o.s.frv. en lengi áður.
Þar hefði verið vor í lofti. Því
væri ekki óeðlilegt, þótt þetta
frelsi væri einnig látið ná til út-
flutnings fiskafurða. Hann sagð-
ist hafa verið einn af stofnendum
Sölumiðstöðvarinnar fyrir 25 ár-
um. Þá hefðu þeir, sem að þeim
samtökum stóðu, verið að brjót-
ast undan haftaoki ríkisvaldsins.
Einar kvaðst síður en svo vera
andvígur Sölumiðstöðinni og
mundi hún starfa áfram, en nú
teldi hann þörf á enn auknu
frelsi, ekki sízt með tilliti til
þess, að nú væri miklu meiri eft-
irspurn eftir fiski á heimsmark-
aðinum en áður. Taldi hann, að
unnt ætti að vera að fá hærra
fiskverð með harðri kröfupóli-
tík á erlendum mörkuðum, en
slíkt væri hægara, ef útflutning-
urinn nyti fulls frelsis.
Síðar barst talið að afkomu
togaranna og því, hve rekstur
flestra þeirra
virtist óarðbær
hér við land. f
því sambandi
taldi Einar
margt koma til
greina. Flestir
togarar okkar
væru t.d. nokk-
uð við aldur, t.d.
15 þeirra 18 ára,
10, 14 ára oig
4 fjögurra ára.
Værum við vafa
laust að dragast
aftur úr ýmsum öðrum þjóðum í
veiðitækni. Þá taldi Einar opin-
berar álögur á togaraútgerðina of
háar, og einnig væri mjög mikil
vægt að hægt væri að landa „í
kössum“ úr togurum, eins og t.d.
Norðmenn gerðu. Fleira taldi
Einar fram, sem endurbæta
þyrfti. Að lokum kvaðst hann,
þrátt fyrir allt, vera bjartsýnn á
íslenzkan sjávarútveg. Við ætt-
um að kaupa t.d. 50 mótorbáta
næstu 3 árin. Þeir kostuðu ekki
meira en sem svaraði einni
alumíníumverksmið j u.
Ekki gerði Einar mikið úr
ríkidæmi sínu. Ríkidæmi manns
kæmi ekki í ljós, fyrr en sýnt
Einar
Sigurðsson.
væri hvað hann gæti selt eignir
sínar hátt. Eins og stæði væri
vafasamt, hvort menn þægju al-
mennt togara að gjöf, með það
í huga að gera hann út. Auk
skipa sinna og fiskvinnslustöðva
sagðist hann eiga íbúðarhus upp
á tvær milljónir, en þess mætti
geta að í húseignum mundu um
60% Reykvíkinga vera milljón-
erar .
Á miðvikudagskvöld var
þrettándavaka. Arnór Sigurjóns-
s_on hóf erindaflokk um Ás og
Ásverja. Nefndi hann fyrsta er-
indi sitt: Ás í Kelduhverfi, oig
var það hið fróðlegasta. Næst
kvað Páll Stefánsson nokkrar
stemmur, rétt til að minna er-
lenda menn á, að „vitlausi mað-
urinn í útvarpinu“ er enn í fullu
fjöri. Síðan annaðist Jónas Jóns-
son skemmtidagskrá, sem var
fremur þunn í roðinu, þótt hann
hefði allgóðum skemmtikröftum
á að skipa.
Á fimmtudagskvöld var þáttur-
inn: „Raddir skálda“, að þessu
sinni helgaður Agli Skallagríms-
syni. Einar Bragi annaðist þátt-
inn með aðstoð góðra upplesara.
Lesin voru eftir skáldið kvæðin
Höfuðlausn, Arinbjarnarkviða, og
Sonartorrek, auk nokkurra
vísna. Einar Bragi sagðist telja
ólíklegt, að máttugra eftirmæli
hefði nokkru sinni verið ort í
heiminum en Sonartorrek.
Egill Skallagrímsson hefur að
því leyti nokkra sérstöðu meðal
stórskálda okkar íslendinga, að
meiri hluti landsmanna skilur
ekki kvæði hans vegna forns
orðfæris og kveðskaparhátta.
Hryndjandi, stuðlar og rím, þar
sem hann beitir því, er að visu
auðnumið brageyrðum mönnum,
en að öðru leyti verður efni
kvæðanna varla meðtekið til
hlítar, nema af sérfræðingum.
Þetta má segja, að sé kvæðum
Egils bæði til framdráttar og
trafala. í augum þorra manna
fá kvæðin þá fegurð, sem „hríf-
ur hugann meira, ef hjúpuð er“,
en hinsvegar kemst boðskapur
skáldsins öllu lakar til skila.
Björn á Skarðsá var „að ráða
árið í kring, það Egill kvað á
nóttu“. Ekki er víst, að öll hin
nýrri atomkvæði okkar hefðu
orðið Birni léttari viðfangs, þótt
skemmra sé frá honum til nú-
tímans en Egils. Hvort hann hefði
n-ennt að hanga ár yfir nokkru
þeirra, er svo önnur saga.
Á föstudagskvöld voru flutt
tvö mjög fróðleg erindi, annað
siðfræðilegs efnis, en hitt um
krabbamein. Fyrra erindið flutti
Jóhann Hannesson, prófessor, og
var það fyrsta erindið í erinda-
flokki, sem nefnist „Siðir og sam-
tíð“. Eðlilegra væri að reyna að
meta þennan erindaflokk, þegar
lenga er á hann liðið, og mun
ég því ekki drepa nánar á þenn-
an fyrsta sérstaklega.
Síðara erindið, um krabba-
mein, flutti Hjalti Þórarinsson,
læknir. Krabbamein eru mjög
mismunandi algeng, eftir því
hvaða líffæri er um að ræða.
Hér á landi er magakrabbamein
lang algengast, og leggst helm-
ingur allra hérlendra krabba-
meina á það líffæri. Hjá konum
er þó krabbamein í brjósti al-
gengast, en magakrabbameinið
er annað í röðinni. Ef tekin eru
fjögur algengustu krabbameinin
hjá hvoru kyni, þá er röð tíðn-
innar þessi:
Karlar:
1. Magakrabbamein
2. Blöðruhálskrabbamein
3. Húðkrabbamein
4. Lungnakrabbamein
Konur:
1. Brjóstkra-bbamein
2. Magakrabbamein
3. Leghálskrabbamein
4. Eggjastokkakrabbamein
Vel ber að merkja í þessu
sambandi, að lungnakrabbamein
færist hröðum skrefum í vöxt
hér á landi, eins og víða um heim,
og taldi Hjalti, að það yrði brátt
komið í annað eða þriðja sæti.
Taldi hann víst, að meginorsök
þeirrar aukningar væru sígarettu
reikingar í æ stærri stíl síðustu
ár og áratugi.
Krabbamein leggst á fólk allt
frá þrítuigsaldri (sjálfsagt stund-
um yngra) og fram úr. Sjaldgæft
er það innan fertugsaldurs, en
algengast í hæstu aldursflokkum.
Hjalti sagði, að það yrði aldrei
of vel brýnt fyrir fólki að leita
læknis án tafar, ef einhver ein-
kenni bentu til, að um krabba
mein gæti verið að ræða. Rönt-
genmyndir og aðrar rannsóknir
undir læknishendi gætu einar
skorið úr um það. Kona með
brjóstæxli ætti t.d. að koma táf-
arlaust til skoðunar og teldi hann
rétt að nema æxlið á brott skil-
yrðislaust. Bæði vegna þess, a<5
oft væri nálega ógjörningur aS
greina, hvort um illkynja eða
meinlaust æxli væri að ræða og
í öðru lagi vegna hins, að góð-
kynja æxli gæti með tímanum
breytzt í illkynja æxli, öðru
nafni krabbamein.
Margan fleiri fróðleik taldl
Hjalti fram um þennan ógnvekj-
andi sjúkdóm, sem hér er ekkl
rúm til að rekja. Hann sagðist
telja það beztan mælikvarða á
menningu og þroska þjóðfélags,
hvernig það byggi að sjúku
fólki. Enn væri hér ófullnægj-
andi sjúkrarými til krabbameinsi-
leitar. Að lokum hvatti hann
menn til að efla starfsemi krabba
meinsfélaiganna.
Sveinn Kristinsson.
FRÍDAGAR í Japan heitir
bandarisk gamanmvnd sem
Stjörnubió hefur sýnt aff und-
anförnu og veriff hefur fjöl-
geta því allir fylgzt meff því
Myndin er meff ísl. texta og
geta því allir fylgst meff því
gamni sem fram fer. Eins og
nafniff bendir til fjallar mynd-
in um frída,ga bandariskra
stríffsljósmyndara í Japan sem
lenda í ótrúlegustu ævintýr-
um — og breyta m.a. geishu-
húsi í hæli fyrir munaffarlaus
bö'rn og kvænast geishum.
Myndin er í litum og cinema-
scope og fara Glenn Ford og
Donald 0‘Connor meff aðal-
hlutverkin.
0 Athyglisverð
hugmynd
S. skrifar:
Um daginn heyrði ég konu
hreyfa athyglisverðri hugmynd,
— hugmynd, sem eitthvert
hinna fjölmörgu félaga, er
vinna að málefnum barna, gæti
tekið að sér.
Konan sagði eitthvað á þessa
leið: Á fjölmörgum heimilum
mun liggja í drasli mesti urmull
af hvers konar leikföngum, sem
börn hafa vaxið frá. Fólkinu
finnst það ekki geta gefið leik-
föngin börnum ættingja og
vina, oftast af því að leikföng-
in eru farin að láta á sjá. í
flestum tilfellum lenda leikföng
þessi svo um síðir á öskuhaug-
um eða verða eldi að bráð, en
víst er, að þau hefðu getað skil-
að miklu hlutverki, áður en svo
fór.
Konan kvaðst telja víst, að
einhver barnavinafélögin — eða
þá bara nýtt félag, væru reiðu-
búin að taka sig til og auglýsa
eftir vel með förnum leikföng-
um, sem þau sæju síðan um að
koma þangað, þar sem þeirra
væri þörf, t.d. á heimili fólks,
sem við kröpp kjör búa, í sam-
ráði við mæðrastyrksnefnd, á
hin ýmsu barnaheimili og’ heima
vistarskóla barna til sjávar og
sveita. Enginn þarf að óttast,
að ekki verði nógu margir til
þess að vilja taka á móti slík-
um gjöfum. Klúbbar eða félög
þau, sem þetta tækju að sér,
gætu í staðinn fyrir sauma-
klúbbakvöld haft leik-fanga-
kvöld, lagfært, endurnýjað og
búið til sendingar aðsend eða
heimsótt leikföng.
— S.
6 v
12 v
BOSCH
há.speiMMike(li í alla bila
BR/EDURNIR ORMSSON hJ.
Vosturgiótu J. — S4nú M487