Morgunblaðið - 06.09.1968, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. SEPTEMBER 1968

Utgefandi Hf Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúl Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Askriítargjald kr 120.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu. Kr. 7.00 eintakið.
„TIMINN“ RÆÐST A
ÓLAF JÓHANNESSON
að sýnir glögglega óheil-
indin í herbúðum Fram-
sóknarmanna, að málgagn
Framsóknarflokksins notar
tækifærið, þegar áratugur er
liðinn frá því að landhelgin
var færð út í 12 sjómílur, til
að ráðast á formann Fram-
sóknarflokksins, Ólaf Jó-
hannesson, vegna afstöðu
hans í landhelgismálinu.
I forustugrein sl. miðviku-
dag vék Framsóknarblaðið
að því ákvæði þessara samn-
inga, að íslendingar sam-
þykktu að vísa frekari út-
færslum til Alþjóðadómstóls-
ins í Haag, ef ágreiningur risi
við Breta um frekari út-
færslu. Segir blaðið „að mik-
il hætta sé á, að Alþjóðadóm-
stóllinn verði íhaldssamur
og varfærinn um úrskurð um
slík mál. Því máttu íslend-
ingar ekki afsala sér hinum
einhliða útfærslurétti, enda
eru ömurlegar afleiðingar
_þess komnar í ljós.“
Þessi ummæli Framsókn-
arblaðsins eru sérstaklega at-
hyglisverð fyrir Ólaf Jó-
hannesson formann Fram-
sóknarflokksins, en hann tók
þveröfuga afstöðu í ræðu á
Alþingi 14. nóv. 1960 er hann
sagði: „Og ég verð að segja,
og vil láta koma fram, að ég
tel raunar eina veikleika-
merkið í okkar málstað hér
vera það, ef rétt er hermt, að
við höfum neitað að leggja
þetta mál til úrlausnar hjá
Alþjóðadómstólnum......Og
vissulega er það svo, að þjóð
verður að varast það að
ganga svo langt, að hún geti
ekki alltaf verið við því bú-
in að leggja mál sitt undir
úrlausn alþjóðadómstóls. ...
Og þess vegna hefði að mínu
viti hvert spor í þessu máli
átt að vera þannig undirbú-
ið, að við hefðum verið við
því búnir að leggja það und-
ir úrlausn alþjóðadómstóls.“
Afstaða formanns Fram-
sóknarflokksins til þessa
atriðis er ótvíræð. Hins veg-
ar hlýtur það að verða hon-
• um umhugsunarefni, að
Framsóknarblaðið notar
þetta tækifæri, til þess að
vega að honum vegna af-
stöðu hans til þessa mikils-
verða máls og bendir það til
þess, að lítil heilindi séu inn-
an forustu Framsóknar-
flokksins.
Annars hefur málflutning-
ur Framsóknarblaðsins um
landhelgismálið verið með
endemum. I fyrradag hélt
blaðið því t.d. fram, að Is-
lendingar hefðu barizt fyrir
því með oddi og egg á Genfar
ráðstefnunum 1958 og 1960 að
12 mílna hámarkið næði ekki
fram að ganga að alþjóðalög-
um. Staðreyndin er auðvitað
sú, að á Genfarráðstefnunni
1958 greiddu Íslendingar at-
kvæði með þremur tillögum,
sem fólu í sér 12 mílna fisk-
veiðilandhelgi, en þær tillög-
ur náðu ekki fram að ganga
sem alþjóðalög, vegna þess
að tilskilin meirihluti náðist
ekki.
KOMMÚNISTAR
SÝNA SITT
RÉTTA ANDLIT
17" ommúnistablaðið vinnur
daglega að því að skrifa
sig til baka til stuðnings við
Sovétríkin og ofbeldisstefnu
þeirra. Kemur þetta glöggt
fram í ritstjórnargreinum
blaðsins og aðsendum grein-
um, sem blaðið birtir, þar
sem allt kapp er lagt á að
leggja glæpaverkið í Tékkó-
slóvakíu að jöfnu við hernað-
araðgerðir annarra ríkja í
öðrum heimshlutum.
Afstaða kommúnista á Is-
landi til Tékkóslóvakíumáls-
ins kom þó skýrast fram í
ummælum talsmanna þeirra
í útvarpsþætti sl. laugardags
kvöld, en þeir voru spurðir
hvers vegna Alþýðubanda-
lagið og Æskulýðsfylkingin
hefðu brugðið svo skjótt við
að mótmæla innrásinni í
Tékkóslóvakíu. Þessir tveir
talsmenn kommúnista svör-
uðu því ekki til, að það hefði
verið vegna þess, að fullveldi
smáþjóðar var fótum troðið
og almenn mannréttindi
skert, heldur sögðu þeir að
þessir aðilar hefðu mótmælt
vegna þess, að í þeirra augum
hefðu Sovétríkin verið að
ráðast gegn sósíalismanum.
Það fer því ekki milli mála,
að höfuðsynd Sovétríkjanna í
augum kommúnista er sú, að
þeir hafa gert kommúnistum
í öðrum löndum erfiðara
fyrir um áróður í þágu hinn-
ar sósíalísku „hugsjónar“
með innrásinni í Tékkósló-
vakíu. Að því marki nær for-
dæming þeirra á innrásinni í
Tékkóslóvakíu og lengra
ekki.
ÍhvJk ) UT AN 0 R H IEIMI
NÝTI JR DU IBCEM :ái RAM
STUDNING FÓLKSINS?
Observer: Eftir
Barrie St.-Penrose
Prag 28. ágúst.
EFTIR að kröfuT rússneskiu
leiðtoganna hafa nú verið
kiunngjörðar vaknar sú spoirn-
ing ihvort Svoboda, forseti, og
Alexander Diubcek hljóti á-
fram þann mikla stuðning
sem fól'kið veitti þeim meðan
á átökunum stóð. Það eru
óneitanlega ský á himninum.
Nolklknum klukkiustundium
áður en skýrt var frá kröfum
Rússa. noikkrum klukkustund-
um áður en Svoboda, forseti,
oig Dubchek töluðu til fóllks-
ins og báðu það að sýna still-
ingu, rí'kti sigurgleði í Prag,
sem minnti á sigurdaginn eft-
ir fyrri heimsstyrjöldina.
Þegair ég gekk í gegnum
borgina guilnu — svo köiluð
vegna binna gullnu iitabrigða
sem sólin kallar fram — voru
hópar manna og kvenna á
hverju götuhorni við að
dreifa ókeypds dagblöðum og
flugimiðum sem voru mót-
teknir með ákafa. Veggmið-
ar voru 'hvarvetna með stór-
um áletrunum, þar sem þess
var krafizt að Rússar færu
tafarlaust heim.
Tékikneskir hermenin gengu
frjálslega um göt'urnar, hlægj
andi og veifandi og báru
á einkennisbúingum sínum
skæra liti þjóðfánans. Um-
ferðin var ruglingsleg og bíl-
arnir brutu hiklaust allar um-
ferðarreglur. Hópar fóllks
voru í áköfum samræðum á
gangstéttunum, brosandi og
glaðlegt.
Svo breyttist það. Á flug-
miðunum sem dreift var,
voru niðurstöður Moskvuvið-
ræðnanna kallaðar svik og
uppgjöf. Leiðtogarnir voru
gagnrýndir, þó án þess að
nöfn væru nefnd. Svoboda,
forseti, og Alexander Duboek
báðu fólkið að bera ekfci
fram frðkari kröfiur um
Tékkóslóvakískt hlutleysi, en
það var nákvæmlega það sem
gert var á nýjiu veggmiðun-
um.
Duboek sagði fólkiniu að
stjórnin hefði samþykkt að
hemáminu lyki þegar ástand-
ið væri aftur orðið eðlilegt,
en fófllkið spurði strax HVAÐ
væri eðliilegt, og það krafðist
svars.
Meðan landið beið þess að
þjóðþingið samþylkkti niður-
stöður Moskvuviðræðnanna
fóru að berast firegnir -af því
að deildtr Kommúnistaflokks-
ins úti á landsbyggðiinni og
í Bratislava og Prag hvettu
til þess að krafist yrði tafar-
laus brottfiutmings rússnesku
hersveitanna.
Smrkovslky, forseta Þjóð-
þingsins, voru færðar rósir
þegar 'hann birtist í gær,
brosandi dauflega og veifandi
þeirra mótmælti. En margir
ungu Rússanna ímynduðu sér
enn að þeir væru í vestrænjni
borg — í Fraklklandi eða
Vestur-Þýz-kalandi. Áróðurs-
deildirnar höfðu sannfært þá
um að þeir væru sendir til
að stöðv-a framgang heims-
valdasinna.
Áður en fréttimar bárust

Alexander Dubcek ávarpar miSstjórn kommúnistaflokksins,
í Prag.
til fiólbsins En þegiar Dra-
h-omir Kolder, sem stóð með
Rússurn, yfirgafi þinghúsið í
hálflokuðum jeppa, voru gerð
hróp að honum. Með honum
í jeppainum voru tveir her-
menn. Á fiugmiðum og hús-
veggjum um a-lla borgina má
1-esa ásafcanir í garð Kolders,
Indr-a, Bilaks og Svestka, rit-
stjóra Rude Pravo. Þeir
eru kallaðir föðurlandssvikiar-
ar og samsærismenn. „Svik-
arinn Indra býr hér á fimm-tu
hæð“ var Skrifað á vegginn
á húsinu hans í Prag.
Þegar tilkynnt vair um nið-
urstöður Moskvuviðræðnanna
hurfiu rús'sneisku sfcriðdrek-
arnir strax frá ýmsum mifcil-
vægum stöðum, en þeir eru
enn í mörg.um hliðargötum.
Það var augljóst að rússn-
esfcu henmönnuinum ilétti. Þeir
sem ég talaði við voru margir
firiá Uzbekist-an og töluðu tyrkn
esku, og þeir virtuist rólegri.
Einn þeirra — með mongólsk-
an svip — sagði: „Duboek og
Svoboda eru góðir menn“.
Hann sagði þetta í áheyrn
margra fétaga sdnna en enginn
frá Moskvu, meðan Tðk/kó-
slóvákar vonu enn glaðir og
reifir, reyndu stúdentannir að
ræða við rússnesku henmenin-
ina. Nú þorir enginn að gefia
sig að þeim, a’llir eru hræddir
við að niærstadd'ir ráðist á þá
ef þeir sýna einhvern vin-
áttuvott.
Endurteknar kröfur um
frelsi -eru sífelflt borna-r fram,
málaðar á veggi eða rúður.
Þar er kraifist frelsis í öll-u,
frá kynferðismálum og uppúr,
eins og til að sýna tortryggni
gagnvart loforðum leiðtog-
anria um að frjálslyndisstefn-
unni skuli haldið áfram.
I dag uppgötvaði ég að
minoista kosti tvær hinna
„frjálsu" útvarps'stöðva, sem
héldu áfram sendingum eftir
að Rússar gerðu innrásina,
eru í herskál'Um nálægt Prag,
en ekki í sérstökum bílum
eins og talið var í fyrstu. Ef
Rússarnir hafa uppgötvað
þetta hefiur þeim líklega ver-
ið skipað að eyðileggja þær
ekki, af ótta við að þ-að myndi
leiða til árékstrar við tékkó-
slóvakíska herinin.
EÐLILEG
VINNUBRÖGÐ
IJramsóknarblaðið hneyksl-
ast á því í forustugrein í
gær, að viðræður fulltrúa
st j órnmálaflokkanna hefjist
án þess að „fullnægjandi
upplýsingar hvernig raunveru
lega er ástatt“ hafi verið lagð-
ar fram og segir, að þetta sýni
„í hæsta máta léleg vinnu-
brögð“ og telur að sumarleyfi
ráðherra hafi komið í veg fyr-
ir þessa upplýsingasöfnun.
Þessi málflutningur er auð-
vitað fráleitur. Það hefur legið
ljóst fyrir frá því sl. vetur, að
það mundi skipta meginmáli
um þróun efnahagsmála á
þessu ári hvernig síldveiðarn-
ar gengju á þessu sumri. Af
þeim sökum hafa horfumar
ekki skýrzt að ráði fyrr en,
síðustu daga og vikur, þegar
í ljós er komið, að síldveið-
arnar hafa fram að þessu al-
gjörlega brugðizt og fullkom-
in óvissa um framhald þeirra.
Hins vegar hefur stöðugt ver-
jð unnið að könnun ástandsins
undanfarnar vikur og mánuði,
en það er ekki fyrr en nú sem
hægt er að gera sér fulla grein
fýrir því hvernig raunveru-
lega er ástatt.