Morgunblaðið - 06.11.1969, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. NÓVEMIRER 11969
15
Atvinnumál iðnaðarmanna
mikilsverðasta umræðuefnið
Setningarræða Vigfúsar Sigurðssonar forseta
Landssambands iðnaðarmanna á 31. Iðnþinginu
Vi'ð setninigu Iðníþings í gær
ftuitti foraeti LandistsaimlbaindB iðn
aðanmannia ræðlu. Rauð hann
þinggesti vel'komna og miinntist
síðan fjögurra liátinna féla-gs-
manna. Risu viðstaddir úr sæt-
um í virðiingar- og þakkiiætis-
skyni við hiria látniu. Síðan sagði
Viigifús:
Við setningu Iðnþings er rétt
að llíta yfir farinn veg, reifa í
stuttu miáli það helzta, sem
gerzt hefur millli þinga og
Skyggnast noklkuð til þess ó-
fcomma.
í þingmánuði 1968 voru menn
yifirlieitt svartsýnir á framtíðina,
séretalklega á komandi vetu.r.
Genigisfellingiin 1967 hafði elkki
toomið þedm fjörkipp í iðnað og
annað aitviinnuilílf, sem vonazt
var eftir, sett hafði verið á inn-
fiiutmngsgjald til að draga úr
eftirspurn á erlendum gjaldeyri
ag í loftinu lá, að ný genigisfell-
ing væri í aðsigi. Enda varð sú
raiumin, því að í nóvemiber var
gengið fellt svo um munaði,
þannig að erlendur gjaldeyrir
hiækkaði um 54 prs. og því all-
ar erlendar vörur og efnivara
't’il iðnaðar um srvipaða upphæð.
Þannig urðu 2 gengi'SfielHlimgar
og að aulki ininfilu'tninigsigjald á
tæpu ári og hæktoaðá því á sama
tíma verð á erltendum gjaldeyri
yÆir 100 prs. Er varla alilt með
fiellidu mieð það þjióðféliag, þar
sem svo er ástatt með fjármáMn.
Það er sýnilegt að genigis
breytinigin hefuir orðið veruleg
stioð fyrir útfliutningsatvinnu-
vegina. Vöxtur hefiur orðið nok'k
ur í sjávarútveigi, afilli hefiur ver-
ið meiri á árinu en árið áður,
annar en síldarafli og sala ver-
dð yfirleitt góð. Nokkur vöxtur
h'efiur orðið í ýmsum greinum
iðnaðar og hefur veruilega gætt
bættrar sam/keppnisaðstöðu
gaignvart innfluttum vörum.
Máimiðnaðurinn, sem barðist í
bölkkium, 'hefur nokkuð rétt við,
þó hafa nokkur brögð verið að
því að fyrirtæki gæfiust upp.
Ryggimgariðnaðurinn er sjálf-
Tungumála-
deilur í Dacca
Dacca, Austuir-Pakistain,
3. nóvemiber — AP
ÞRJÚ hundruð manns höfðu ver-
ið handtekin í morgun í kjölfar
óeirða, sem urðu í Dacca, höfuð
borg Austur-Pakistans um hclg
ina. í óeirðum þessum, sem áttu
rót sina að rekja til tungumála-
deilna, biðu að minnsta kosti 7
menn bana og 120 manns, þar á
meðal 40 lögreglumenn, höfðu
verið fluttir á sjúkrahús.
Útlgönlgiubaininá, sem fyrirskipað
bafði verið', vatr aifflétt í nnoirg.un,
en það balfiði verið setit á afitur
isíðdiegiis í 'gær, er óeiirðir brutust
út aftiur og eimn miaðlur var driep
'inin og 19 miannis fiiuttir á sjú'kra-
bús. Samkivæmt tiíllkyininninigiu
istjónniviail’d'aininia bófiu hetranenin,
stootbrið itill þess að direifia rnainin-
. fjöldia, sem safniazt batfði saimian..
Stjónnmiálaleiðtogiar bafia stoor-
að á fólk í Dacca að sýna stiM-
inigu, en óeirðir í bonginnmi fynr á
þessu ári urðiu til þess að rikis-
stjórn Ayub Khans, fyrirum for-
seta varð að segjia af sér og í henn
ar stað íkam til valda herstj óm
luinidir forsæti Yahya Khatns, nú
verandii forsetia,
Samtavætm't frásögn sitjórnar-
valdanna ’hófuist átökliin á llaiugar-
daig, er uirdiu-miælaindi fófflk bar
tfinaim mótmæli vegna sknámiingar
eyðulbLaðla till kosninlgakjör^krár
á bengali, en það er mál files'tra
þeinra 70 miM.'j. miaininia, sem búa
í Austnr-Pakistan .Uirdu er opin-
bera mláfflð í VeStur-Paki sten, etn
íbúannir þar eru um 50 mjiMijónáx.
Um 1000 tom skiffljia Vestuir- og
AuiStiur-'PakiiStam að.
Því miður haía ýmsir þá
reynslu, að vel reknurn fyrir-
tækjum með miklar eignir
en sem skuida Mtið, gangi mun
sagt sú iðingrein, sem minnst hef iðnfyriritæki barizt í bökkium og verr að fá lánsfé til aukinmar
ur haft gagn af genigisbreytiinig- sum gefizt upp. starfsemi en þeim sem Lakar
um, enda hefiur samdráttur þar Nýlega hefur verið ákveðið gemguir og skulda hlutfallsl'ega
hald'ið áfram. Á síðaistliðnum að gera stórt átak til styrtotar mikið. Verðuir enn að gera þá
vetri var noikkurt atvinmuleysi Skipasmíðaiðmaðinum. Verður kröfiu að iðn.aðiurinm njóti al-
meðal .iðnaðarm'anma, miest inun
það hafa verið í byggimgar- og
málmiiðnaði. ALlar líkur benda
til þess að atvimnuleysi hefiði
varað allt sumarið ef ekfci hefði
toomið til útflutnimgs á iðnaðax-
mönmum, því edms og kuimrnuigt er,
hefiur uinmið í allt suirnar fjöldi
iðnaðarma.nn'a í Svíþjóð og
nokfcrdr tuigir þeirra muou lík-
lega dveljast þar við störf
áfram, enda ekfci á vfet að róa
þegar þeir koma beim. Erlend-
ir húsbændur þessara manna
hafa gefið þekn mijög góð með-
mæfli og teLja að jafngóðia iðmað
-armenn sé vart að fá aronars
staðar. Er vissulega gott að fá
slík rmeðmæli frá Svíþjóð, þar
sem iðmaður er mjög þróaður.
Sýnir það nokfcuð hvar ísltemzk
ir iðniaðarmienm standa og hver
er þeirra verfamiennim.g.
En bágt er til þess að vita,
að Sliilkir úrvalsmienin Skuli ekki
hafa næig verkefni heima í
sínu landi, þar sem þó er svo
miargt ógert, eða höfum við ís-
leindingar, ®vo fáir sem við er-
um í stóru og erfiðu landi, efná
á að missa orku og kiuinnáttu
þessar'a mamma. Að sjálfisögðu er
gott og niauðsiynlteigt að iðniaðar-
menm að vissiu marki fari utan
og kynmist störfium erlendis og
Læri af samistarfi við iðniaðar-
menn þar, en þega,r humdruð
iðnaðarmamima hverfia af landi
hurt til starfa og sumir alveg
vegna atvinnulteysiis heima, þarf
að stinga við stoðum og stöðva
strauminn,
Umtalsivert er hvað sikortur á
reikstrarfé háir vexti iðnfyrir-
tækja. Kemur það að vísu fá'um
á óvart, þar sem nú þarf meira
en tvöfalt fjármagn til efnivöru
kaiapa erLendis frá sam.anborið
váð fyrir 'genigisfel.lirogu 1967 og
það aðeins til að ná sam,a fram-
LeiðsLumiaig.ni og þá. En til að
nýta hagræðið af gemgisbreyt-
inigumum áður en það hverfiur í
aJlm'ennar verðhækkanir þacrf
vissu'Lega au.kið efniivörumagn
og uim leið meira fjármagn.
Nokkuð hefur verið úr bætt
með lánum, en bvergi hefiur það
verið nægiliegt, enda hafa mörg
það gert í því formi, að Fiisk-
veiðasjóður leggur skipasmíða-
stöðvurouim tiil fjármiagn. til
greiðslu á byggi.nig'ark;astm>aði að
mestu, þótt ekki sé fenginin. fyr-
irfram kauparodi að skipunum,
Er þetta mikið átak og voniarodi
raunhæf lausn, sam barizt hef-
’ur verið fyrir að fá í mörg ár.
Ber vissuil'ega að þaklka bæðá
ríki’sistjór'n og viðkomamdi lána-
stofnun þamm skilnáng og fram-
sýnd, sem fram hefur komáð í
þessu rnálá.
En vissu'lega þarf til fleiri
iðngreina að Mta. Flesta-r ef ekki
allar va'mtar aukið fjánmagm og
fyrirgreiðslu, enda er komin
fram á Alþingi tillaga um breyt-
ingar á lög-um Framkvæmda-
sjóðs, þess efnis að sjóðnum
verði heimiLað að legtgja fnam
h’Lutafé í fyrirtæki, sem hafi
mikið þjóðhagslegt gildi, en
skortir fjármagn til starfsemi
sinnar. Vonamdi, ef að lögum
verður, verðuir þetta fl'eirum
stoð em þeim, sem komnir eru í
a.Lgjört fjárþrot, því vel rekin
fyrirtæki hljóta að eiga nokk-
urn rétt til að vaxa og veita
fieira fiólfci atvinnu og um l’eið
að bæta þjóðarhag.
mennt ekki lakari fyrirgreiðslu
en frumatvinrouvegir þjóðar-
inriar, bæði hvað snertir stofn-
fé og rekstrarlán og misrétti í
tollaálögum verði aflétt.
Til viðburða í ísltenakuim iðn-
aði á árirou má helzt telja, að
mýlega hefiur verið gerður samm
irogur um smíði 2 fisikislkipa úr
stáli, fyrir Indverja. Er þetta
fyrsti sammingur sem gerður hef
ur verið um smíði sibipa á ís-
larodi við erlendan kaupanda.
Allmikil fyrirgreiðsla var látim
í té, bæði a-f ríkisstjórro og lámia-
stofnu'num, Var það nauðsyn,
þar sem um greiðsLufrest var að
ræða til hinna erlendu aðila og
var það forsenda þess að samn-
in.gar tækjuist. Þá 'hafia samtök
skipasmiðja mieð aðstoð iðnaðar-
málaráðuin'eytiisiims falið bamda-
'rí'Sku fyrirtæki að atihuiga mögu
Leika á söl'u fiskiskipa í þróuro-
arlöndumium. Vonarodd tekst að
skapa hér roýj an útfflutn.ing.
Þá má teájast til stórra tíðinda
að ÁLbræðslan í Straumsvik tók
ti'l starfa á árinu og hóf útfLuitn
imig á áli. Er þar með hafiin á
ísLandi stóriðja, sem ætluð er
til útfLuitninig9 og er þar með
brotið blað í iðroaðarsö'gu ís-
larods.
Ýmiss fconair uindiirlbúiniiniguir og
athuganir fara fraim um þessar
miurodir í tilefni þess ef ísland
gerogiur í EFTA. Er vonazt eft-
ir að markaðuir opnist fyrir is-
lenzkan iðnvarninig í hinum svo-
köllUðu EFTA-löndum, en jafro-
framt mun sfflík aðild auðvélda
innfLutning til íslands og auka
samkeppni við innlenda fram-
lteiðslu, þar sem tollar munu
fal'la niður, en gert er þó ráð
fyrir að fsLand flái 10 ára að-
lögutroartíima til að fleMa toliana
niðuir. En framlteiðendur iðm
varnin.gs hljóta að krefjast þess,
að fyrst verði fellddr náðUr toll
ar af efnávöru til iðnaðar, áður
en tollar af fuil'Luinmum vörum
verði lækkaðir. Þé verður að
kretfjast þess að íslenzfc fyrir-
tæfci rojóti ekki lakari kjara
varðandi skattlagniingu ero hl'ið-
st-æð fyrirtæki í þeirn löndum.,
sem islanzk fyrirtæfci verða að
keppa við. Uppgjör skatt-
sfkyidra tekna og eigna þarf að
fara fram með svipuðum hætti
og álagnámgarreglur verða að
vera svipaðar og skatt- og út-
svarsstigar ekki hærri.
Á mála'Skrá þessa Iðnþings
eru 9 mál'aflofckar. Má segja að
þetta séu sömu mái'iro, sem ver-
ið hafa á dagskrá iðnþinigs alffla
tíð. Þetta eru mál, sem varða
all'a, ssm iðroað stuinda og iðnað
reka. Að vísu koma upp ný og
breytt viðfangsefroi, en þó oft-
ast in.nan þessa sama ramma, or
þróun gerir breytimgar riauð-
synlegar og á það ekiki sízt við
'um störf og félagsmál iðroaðar-
manroa. Mikilivæigasta málið nú
er að sjá'lfisögðu Atvinnumál iðn
aðarmanna.
Er vonarodi að all'ar góðar
vættir stiðji að lausn þess mikLa
vanda, svo að takast megi að
bægja frá þeim mikla háska, sem
atf atvinmuleysi statfar og það
eru mín lokaorð að takast megi
að skapa hverri vinnufúsri
hönd næga vinnu við sitt hæfii
á komarodi tímium.
Vonandi tekst þessu Iðnþimgi
að leysa farsællega þau mál,
sem það fjallar um og geri það
á þann hátt, að öllu landstfólfci
verði að nofckurt gagro.
Að svo mæl'tu segi ég 31. Iðn-
þirog fsltendinga sett. ,
Eitt er
landið
Geimstöðvar eftir 5 ár
SEINNA heiftið etf bókiinni Eitt
er landið er mýkomáð út hjá
Rifcisútgiálfiu námsbótoa. Höfiuind-
'Uir 'bólkariinniar er hinn vinisæiM
riithöifuiniduir og toenmiarí, Stefiám
Jónsson. Bök þessi er síðasta
veirfc Stefáns, og halfiðii hamm mý-
laga iofcið við hamia, er hann
lézt.
í tfyrra heiftinu er fijallað uim
sögu laindsins Æriam um 1120, og
er seinroa heifitið fnaim/háld atf því,
miagim'efmáð um StuiMumigaiöfld ag
saigain rökin finam um laWaimótiin
li3O0.
Bóikin er einJbuim ætluð eilatiu
nemendum bairmiasfcóla og nem-
endum tfrairnbaldisstoóla, til við-
bótar ísliamidssögu sfkólaronia, og
er martomið toöfiumid'ar m. a. aJð
örva nememidur til sjáilfstæðra
aiflhuigana og vinmiulbófciagerðar.
Milkinn firóðieik er aið fiimina í
toótklimroi, oig þar er fijölldá verfc-
Ofina.
Stefián Jónssiom egir sögiu
mieð þeim hætti, að .uinigMrogarm-
'ir muiniu bMiða leiðsögm toans
með þalkkM’tum toulga. í toólkénmi
Eiltlt er Laindiið birtaslt báðir í
semin, rillhiöifiumdiuaiiinn og toeroniar-
inm, mieð þeám hœtti, að lesanid-
aimum verðiur miinniisstætt.
í bóíkánmi emu 53 teilknilnigar
eftir Halldlór Péturssom Ms'tmiáll-
aria. Pxiemltsmáðja Jóros Helgason-
ar prerotaði.
- segja rússneskir vísindamenn
Moskvu, 4. nóv. — NTB
EINN af fremstu geimvís-
indamönnum Rússa, dr. Kel-
dysj, sagði á fundi með frétta
mönnum í dag, að líklega
yrði fyrstia stóra, varanlega
geimstöðin komin á braut
umhverfis jörðu eftir fimm
ár. Á fundi þessum var m.a.
fjal’Iað um hópflug Soyuz
geimfaranna þriggja, og með
al viðstaddra var Vladimir
Sjatalov, sem stjórnaði þeirri
ferð.
Dr. Keldysj, sagði að ferðir
Soyuzfaramna hefðu hatft miikla
þýðingu fyrir byggingu geim-
stöðva í framtíðimni, en fjallaði
Ðklki nánar u:m það atriði. Hann
saigði að stórar og varanlegar
geimstöðvar yrðu va.falaust komn
ar á braut umlhvenfis jörðu inn
an tíu ára, persónulega kvaðst
hann álíta að það væru ekki
nema fiimm ár þangað til.
Keldysj gaf í skyn að Rússar
byggju nú þegar yfir þeirri tæfcni
sem þyrfti til slíkra hluta, en að
alvandamálið væri hvort imanns
líkaiminn þyldi við í þyngdar-
leysi svo mánuðuim skipti. —
Hvorfci Randaríkjaimenn né Rúss
ar hafðu fengið ótvírætt svar við
þeirri spurningu, þótt ýmislegt
benti til þess að langdvalir gætu
haft skaðleg áhrif á Mlkamann.
Hann bætti því við að ef lælknum
tækist efclki að sigrast á þessu
vandamáli, gæti lausnin orðið sú
að búa geimförin „gerviþyngd-
airafli" .
Vladáimir Sjiatalov, oflfuirsti,
svaraði einnig spurnLnigum finéitt'a
mianina, rom ©eimlfenð Soiyuzainima.
Eins og kom firam í írðttum á
sínium tímia varu miangir þeixmir
skoðuinar að flerðin héfðli mis-
heppnazt. Það reronir stoðum
luindár þær stooðanir, að þóit't
Rússar hafi miatigsininig lýat því
yfir að fierðin Ihalfi veriið mierki-
leguir áfianlgi, toatfa þéiir leiklki sagt
neitt um ánangurinn opinberlega,
eða í eimstötouim atriiðiuim.
Sjiatalov, var spuirðiur itum tovort
geimfiöruinuim hefiði miistefcázt að
temgjia þau samian, og svaraði
Ihann því neibandli. Það Ihefði
aldhei verilð ætfliulnin að tanglj'a
þau.
Aðspiuirður mm hwoxlt þeir
toafðiu ilerot í einlhverj'Uim ertfið-
leikuim, sagðá hann iað igeimifiarar
lentiu ytfiirlei'tlt í eiinlhiveirjium smá-
erifliðdteátouim. í fieirðuim siírouim,
þegar eittlhvað óværot toæmii fiyr-
ir. Síðasta igeiimtferð hefiði elkfci
verið þair nein uindanítefcnánig, em
eins og í fliesituim tfyinri tilvikium
ih'afðu þeir verið yfiinuminir.
Dr. Keldyisij var spuirðiur tovort
Rússar hefðiu í hyiggju að sendia
mianm til ítiuinigLgins, og svanaði
hann brosandi: Við munum efkki
senda neitt geimfar til tunglsins
á næstu márouiðum.. Hins vagar
enduirltólk hann eiklki yifirfýsiiinigu
þá er hainn gatf í StotoklhiófLmi
fyrir Skömmtu, uim að Sovébrlílk'in
hefðu laigt tumigllferðir á Ihálluma
í bili, tiil að ©eta eimlbeitt sér að
byiggdimgu geiimtsltöðya.
Margir frðtitiamenn báðu dr.
Keldyistj að gera samiainlbuirð á
geimlfieirðiaáæitiiuin Biaind'arikjianina
ag Soivðtriíkij'anina, og eftir inioiklk-
'uirt hik sagði toatnin áð áætLan-
iirtnar hafðlu fileira samieiigim'legt
an hitt, en að Baimdiaríikiin heflð'U
á síðari áruim einlbeitt sér aíð þvi
að samdia mianin Itlil tiuingflisins,
mieðam Rússar hóidu áfriaim raron-
sófcnum á breiðari gnundivellL
Ármann Kr. Ein-
arsson í sænska
útvarpinu
ANNAN sunroudiag — 16. nóvem-
ber, verðuir fiiutt í bairnatímia
sænaka útvarpsins í Stokíkihólmi
ævintýri eftir Árm'anm Kr. Eiro-
artssctn, er nefindat „Raiuður loginro
bnann“. Þá verður og bráðlega
'lesin 'sem flnamhaldssaiga í fær-
eytska útvarpirou bók Ármiamnö
„Tvö ævintýri" og heflur bófciro
þeigair verið þýdd á fæneysíkiu. i