Morgunblaðið - 02.10.1970, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐH), FÖSTUDAGUR 2. OKTÓBER 1970
13
Viðræður Islands við Efnahags-
bandalagið hef j ast í nóvember
Aðalefni: Trygging viðskiptahagsmuna Islands
EINS og kunnugt er hafa þegar byrjað viðræður Noregs og
Efnahagsbandalagsins í Briissel um væntanlega fulla aðild
Noregs. Jafnfranit munu fara fram viðræður við Svíþjóð og
Danmörk innan mjög skamms.
þjóð miðar að fullri aðild ai5
bamidalagimiu, eða bvort sæmiska
stjónmn íheíuir eöimhvers. konar
auikaaöild í huiga.
Nú er talið að viðræður ís-
lamds við Efiraaihagsbandalagið
miuaii eöiga sér stað ekuhivem tím-
enn nóvemibenmánaðair. Ekki hef-
ur ean verið afráðið hveineer
mámaiðarimis þessar miikilvæglu
viðræðiur byrja. Mium formaður
ísleinzíkiu sieiniddiræfndariiininiar vænt
amfliega verða viðsikipitamálaráð-
Iherra dr. Gylfi Þ. Gislasion.
Viðræður íslairnds og Efna-
haigBbandialiaigis'iins miumiu fara
fraim í BriissieiL Þar siitur am-
bassiaidior Islandis hjá EfnaihagB
bamidaflaginu og er það Niels P
Sagurðssom, siem jiafnframt er
amibassiadior hjá NATO og í
Beflgíu, siem liiuininiuigt er.
EKKI UM AÐILD
Ástæ'ðá er tii þess aið undir-
strifkia það að viðræður ísliainds
og EfnahaigistoamdaliagEiinis munu
eikiki fara fram á sama grund-
■vieilli og viðræður Noretgs og
Dainmierkur og Bretlanda við
biamidiaflaigið.. Öll þesisii rSki sæikj-
aist eftir fastri og fullri aðild að
bamdiafliaginu. Elaki liiggur ihiins
vegar enm fljóst fyrir flwort Sví-
Glöggt
gestsauga
SKÝRSLA kanadíska ráð-1
gjafarfirmans Stevenson & I
Keollogg um íslenzka riiður-1
suðuiðnaðinn ætti að lesast
með mikilli athygli af öllum,
sem fást við íslenzkan sjáv-
arútveg. Lærdómur og niður-
staða hennar gildir nefnilega
ekki eingöngu um niðursuðu-
iðnaðinn, heldur einnig um
alian fiskiðnaðinn og raunar
um aðrar greinar íslenzks iðn
aðar.
Þar hefur hið erlenda firma
komizt að þeirri niðurstöðu
eftir rækilega könnun, sem
stóð í nærfellt ár, að íslend-
ingar séu afskaplega litlir
sölumenn, og virðist hafa tak
markaðan áhuga og kunn-
áttu á því að selja afurðir sín
ar. Þeir vilja selja það, sem
þeir framleiða — í stað þess
að framleiða vöruna í þeirri
mynd, sem viðskiptavinurinn
vill kaupa hana. Þeir svara
seint eða aldrei bréfum með
viðskiptafyrirspumum. Og
þeir draga endalaust að senda
vömna á áfangastað.
Ugglaust gildir þetta um
ýmsa aðila niðursuðuiðnaðar
ins, enda hefur sá iðnaður
þótt ótrúlegt sé, varla slitið
bamsskónum í einu mesta
sjávarútvegslandi Evrópu. En
það er iðnaðinum til hróss, og
þá fyrst og fremst Björgvin
Bjamasyni og félögum hans,
að hafa átt frumkvæðið að
því að þessi rannsókn var
gerð. Það sýnir að augu manna
eru farin að opnast fyrir því
að við emm orðnir aftur úr
allri þróun í sölu niðursoð-
inna- og niðurlagðra sjávar-
afurða.
Ástæðan er ekki sú að okk-
ur skorti nýjar vélar eða
menn með góða tæknikunn-
Framhald á bls. 24
GERÐ VIÐSKIPTASAMNINGS
Viðræður flslamidis við 'bainida-
laigið miuiniu fara fraim á allt öðr-
uim grunidve'lli. Þar verðiur elcki
um niekuar aðiildarviðræður að
ræða, eikfci einiu simni aukaaðild-
arviðræður, þar sem það er yfir-
lýst stefnia stjórrwialda að slíkt
komi eilald til greinia. Viðræð-
unniar miuniu hiina vaglar væntan-
lega snúast um það hvort uinnt
reynóist að samræma viðskipta-
fliaigsmiunmá • íslanidis viðsfcipta-
stiefhu bandailagsins og þá á
hvenn ltátt flielzt. JaÆnframt hvort
gruinidvöllur sé fyrir ger'ö ein-
hvers kpnar viðdkipta- og tolla-
samniniga milli bamdaflagisinis og
í'Sflanids, án þess að tii aðildar
eða auikaaðildiar komi.
Væri vitanlega mjög æskilegt
íyrir ísflamd að geta komið út-
fl'Utniinigsvöruim sínium tollfrjálst
imn á svæði EfiniahaigBban'dalaigs -
ims, en fisilmjr er þar n/ú bátolflia-
vara, 'því 20—30% innfliuitnánigs-
toflfl verður að greiðia á fisk, sem
laemur frá lönidium uitan banda-
laigssvæðiisinis. Segir það sig sjálft
að mjög mdiflaið viðtsóiptaihagræði
yrðd að því, ef umnit reyndiist
að ná siíkium samminigum við
bandialaglið.
Hinis veigar mynidai ísilend.inigar
vaflaiauist þunfa á móti aið gefa
eáinlhvier tollafríðSndi fyrir vörur
frá banidialiaigBlöndumum, þótt á
Hér munu viðræður íslands og yfirvalda Efnahagsbandalagsins fara fram í nóvember nk. —
Myndi n er frá aðalstöðvum bandalags ins í Briissel.
þeasu stíigi sé allt of sniammt að
spá nioklkru fyrir um hvaða leyti
það yrði. Er það einmitt nmark-
málð væntaimtegna viðræðnia suð-
ur í Briissel a® k'anma öll þessi
atriðá til hlitar.
ÖNNUR EFTA-LÖND
Þátt munu taka í viðræðunum,
auk ísilands, öll þau riki, sem
áhuga hafa á samningym við
Efnahagsbandalagið, en ekki að
ild að því. Eru þar í hópi ýmis
EFTA-ríki önnur en ísland. ír-
land er hins vegar eitt þeirra
ríkja, sem óskar eftir fullri að-
ild að bandalaginu, svo sem ná-
granninn, Bretland.
ERFIÐ FISKIMÁLARÁÐ-
STEFNA
Eins og kunnugt er skapar hin
sameiginlega fiskknálastefna
bandalagsins milda hindrun fyrir
aðild sjávarútvegsríkja, en gert
er ráð fyrir því að skip banda-
lagsþjóðanna hafi fullan rétt til
þess að veiða innan landíhelgi
hvemrar annarrar. Er þetta m.a.
eitt af þeim atriðum, sem útiloka
aðild íslands að bandalaginu.
Hefuir þetta reynzt áhyggjuatriði
bæði í Noregi og Danmörku, sem
gæta verður flmagsmuna Færeyja
og Grænlands, en vonir standa
til að nokkrir frestir fáist á fram
kvæmd þessa landhelgisákvæðis,
að því er þessair þjóðir varðar.
AFSTAÐA SVÍÞJÓÐAR
Sviþjóð hefur verið hilcandi í
málinu af öðrum ástæðum. Þar
eru það hlutleysissjónarmiðin,
sem koma inn í spilið. Margir í
Svíþjóð hafa talið að elcki sam-
ræmiist hlutleysisistefnu laindsins
að vera aðili að bandalagi, sem
hefur pólitíska sameiningu Evr
ópu á stefnusflcrá sinni. Nú hef-
ur hins vegar verið hreyfing í
þá átt að gera minna úr þessum
sjónarmiðum, og Efnahagsbanda
lagið sjálft mun ekki telja að
pólitísk stefna þess þurfi að úti
loka Svíþjóð frá þátttölcu.
Forsætisráðherra um ísland og EBE:
ísland standi ekki utan
viðskiptaþróunar Evrópu
— eða aðild að Efnahagsbandalaginu útilokuð
— Viðtal Aftenposten við Jóhann Hafstein
— EKKI verður um aðild ís-
lands að ræða að Efnahags-
bandalaginu, segir Jóhann
Hafstein, forsætisráðherra, í
viðtali við norska blaðið Aft-
enposten þann 5. sept. sl.
— Við eruim hin.s vegar fúsir
til þess að semja um einhvers
konar viðskiptatengsl, og það er
ákveðknn vilji ríkisstjámarinnar
að ísland eigi ekki að standa ut-
an við þá þróun í átt tii við-
skiptasamvinmu, sem nú á sér
stað í Evrópu, segir ráðherrann
ennfremur.
í framhaldi af þessum orðum
segir svo í viðtalinu við forsæt-
isráðherra:
MÁLIÐ SKÝRT
— Þær viðræður sem nú eru
hafnar milli EBE og hinna fjög
urra landa, sem um aðild sækja
skapa erfiða aðstöðu fyritr okk
ur. Við erum nýlega orðnir aðil
ar að EFTA og það er ljóst að
viðskiptatsamvinnan í Evrópu
verðúr að aukaist. En reglur
Efnahagsbandalagsms um fjár-
magnið, frjálsan tilflutning
vinnuaflis og ekki sízt um sam-
eiginlegan fiskveiðirétt allra að
ildarlandamna valda því að okk
ur er ekki kleift að hugsa um
aðild að bandalaginu, svo sem nú
verður séð. Ég hygg að flest önm
ur rílci muni gera sér þessar að-
stæður ljósar. Hins vegar höfum
við þegið boðið að taka þátt í
viðræðum í Brússel í haust, á-
samt þeim öðrum EFTA lönduni,
sem elcki hafa sótt um aðild að
bandalaginu. Ef Noregur og Dan
möirk verða fullgildiir aðilar að
bandalaginu, ásamt öðrum sem
sótt hafa, og Svíþjóð og Finn-
land ná sérsamningum við það,
þá liggur það fljóst fyrir að við
verðum einnig að ná einhverts
konair sambandi við bandalaigið.
Við getum ekki eimangrað okk
ur, en í dag er mér ómögulegt
að segja fyrir um það í hvaða
fonni slíkt samband verður,
sagði ráðherrann.
Við getum eklci einangrað
okkur, en í dag er mér ómögu-
legt að segja fyrir um það í
hvaða formi slíkt samband verð
ur, sagði ráðherran.
Þá benti ráðherrann ennfrem
ur á það, segir Aftenposten, að
í viðræðunum við Efnahagsbanda
lagið yrði ísland að ná kjörum,
sem gerðu því kleift að taka til-
lit tii hinna mikilvægu viðskipta
landa fslands, Bandaríikjanina og
Sovétríkjenma.
AÐILDIN AÐ EFTA
Ijíiks vék ráðherranm að aðild
inni að EFTA, sam hann kvað
þegar hafa komið í ljós að væri
hagstæð fyrir ísland. ísland
hefði þegar í stað fengið tofll-
frjálsan aðgang að morkuðum
EFTA-landanna, en þyrfti ekki
I að afnema sína tolla gagnvart
þeim nema í áföngum á 10 ár-
I um alls.
13 þúsund tunnur
grásleppuhrogna
seldar út —
Nauðsyn fullvinnslu innanlands
EFTIRSPURN eftir grásleppu-
hrognum íslenzkum er ávallt mik
il, enda hagnast margur útlend-
ingurinn á því að selja íslenzku
grásleppuhrognin í glös og dósir
og selja á neytendamarkaðnum.
Varan er aftur á móti keypt frá
íslandi í tunnum á miklum
mun lægra verði.
í ár var selt fyrirfram, áður
en veiði byrjaði, 12—13 þús. tunn
ur og eru kaupendumir aðallega
Þýzkaland og Danmörk. í maí-
byrjun höfðu veiðzt um 5000
tunnur en grásleppuvertíðin
stóð tii júníloka.
í fy.rra voru alls seldar 9.000
tunnur úr landi af söltuðum grá
sleppuhrognum og fóru þau aðal
lega tll inintflytjenda í ofain-
greindum löndum.
íslendingar munu nú fraimfleiða
um 70—30% af öllum grásleppu-
hrognum í heiminum, en þau eru
lönd sem „kavíar“. Hafa raddir
sem kunai'ugt er seld víðá um
þær orðið æ háværari að hag-
stætt mundi vera fyriir fraanleið
endur að selja ekki hrognin í
tunnuitali úr landi, en reyna að
bindaist samtökum við að koma
þeiim öllum í neytendaumbúðir,
en þannig fæst margfalt verð
fyrir vömna. Þetta er vitanlega
ekki hægt nema mairkaðurinn
sé fyrir bendi og öruiggur, eai
á því mun hafa staðið hingað til.
Hér þarf greinilega að gera átak
í mar'kðsmálum og tryggja það
að fslendingar geti ráðið verð-
lagi og vöruþróun á þessu við-
skiptaisviði.