Morgunblaðið - 21.07.1973, Blaðsíða 24

24
MORGUtNBLAÐIÐ — LAUGARDAGUR 21. JÚLÍ 1973
Frjálsræði í ræktun
Sjaldan eða aldred hefur
verið byggt jafn mikið
og nú af ibúðarhúsum á Is-
iandí. Eitt það ánægjulegasta
við allar þessar byggingar er,
að svo virðist sem skipuleggj
arar þeirra hafi tekið fuilt til
iit til byggingarstæðis og
neikni með iitlum eða engum
hreytingum á því landi sem
húsin eru byggð á. Áður var
það of algengt að öllu landi
var umtumað og öil hús skápu
lögð fyrir hallaiaust umhverfi.
Varð þá mörgum húsbyggj-
endum ærið áhyggjuefni að
koma einhverju viðunaniegu
iagj á ræktun lóðarinnar.
Nú hafa menn iært af reynsl
unni að breyta ekki ti'l muna
upprunalegri legu iandsins
sem byggt er á og þá kemur
það af sjálfu sér, að ióðar-
iögunáin verður í fiestum til-
felium auðveldara viðfangs-
efni fyrir húsbyggjendur.
Við nýbyggingar húsa er
sjaidnast um það hugsað að
hlífa væntanlegri ræktunar-
ióð. Hún verður jafnan út-
ötuð af hverskonar byggingar-
eínisafgöngum, sem troðast
niður í jarðveginn og gera
jörðina oft iilhæfa tiil ræktun-
ar. Að þessu mættu húsbyggj-
endur betur huga, þar sem
þeim gæti orðið verulegur
sparnaður að því siðar, eí þeor
Hafliöi Jonsson
gætu hafið ræktuna á sæmi-
iegá hreinni lóð.
Skipulag lóða er í sjállu
sér jafn veigamikið atriði og
skipulag sjálfs hússins, að
minnsta kosti ytTa útiit þess.
Hins vegar hafa húseigendur
ennþá algjörlega frjálsar hend
ur um þetta mikilvæga skipu-
lag og geta ef þeim sýnist svo
huiið hús sin i skógi, þótt
næsti nágranni hafi bara grasi
gróna flöt. Þetta er að heita
má eina sjálfræði húseigenda
og sízt af öllu er með þvi
mælí að þeir séu sviptir
öllum ákvörðunarrétti. Þess
vegna ættu menn meðan þess
er kostur að nýta þennan rétt
sinin til að fá útrás fyrir sköp-
unargáfuna og forðast það að
taka nágrannagarðinn í' einu
og öliu ti*l fyrirmyndar. Menn
©
^i®
geta i ræktunarstarfi sýnt ótrú
tlega mikla listsköpun. Það
þarf ekkd minni hæfiieika til
að forma og rækta skrúðreit
en þarf til að forma
höggmynd eða mála mynd, og
hafi bygging hússins mistekizt
að einhverju leyti, má oft
breiða yfir missmíðarnar með
vel völdum gróðrd.
Höfum ávallt í huga, að það
sem við gróðursetjum hefur
möguleika á að ldfa okkur sjálf
og gróðurinn mun, er timar
líða, setja svip á það um-
hverfi, sem við byggjum. Fiest
önnur handverk okkar verða
næsta sviplítil er fram líða
stundir. Það er því ekki sarna
hvernig við förum með það
frjáisræði, sem okkur er veitt
ti*l að rækta lóðina kringum
húsið okkar. Bn það er hins
vegar tímabært að við
spyrjum, hvort eðlilegt sé, að
lóðaneigendum leyfist á sama
hátt að hafa fullt frelsi til að
tortíma þeim gróðri, sem vaxið
hefur í tugi ára. Oft er við-
kvæmt mál fyrir aðra sam-
borgara að sjá íallegt tré riíið
upp með rótum, vegna þess
eiins, að sá er eignarréttinn
hafði taldi sér og sínum það
tii hagsbóta að breyta umhverf
inu.
Það er mörgum höfuðborgar
búanum sár raun að sjá á bak
failegum trjéim i eldri borgar-
hverfum Reykjavíkur, sem af
fullu miskunnarleysd eru ’.átin
víkja úr vegi fyrir nútíma
glæsihöMum. Kannski bíða
sömu örlög trjáplantnanna,
sem við gróðursettum í vor?
Vel mættum við minnast þess,
að ekkert tré I borginni heíur
náð 100 ára aldri.
Opið bréf til vinar míns
Þorgeirs Þorgeirssonar
Eisku viinur:
Þár sem þú iézt svo lítið að
«efna mlig í bréfkomi þinu til
Ólafa Jónesonar um þjóðar-
eáiiina, og það í sambandi við
ábyrg skrif, lamgar mig að votta
þér þakkiæti mitt með örfáum
viðdrkemningarorðum. Það er
nefniiilega merldsviðburður að
iwím sé getSð á hiinum háttvirta
menniingarvettvaingi Vísis, utan
sem óábyrgs reyfarahöfundar.
Hafðu þökk fyrir.
Viðurkeniniing min er í því
íóigim að ég tilnefni þig einan
núMfandi íslendinga sem þorir
að* opna mumniúnn til fulis og
segja afdráttariaust það sem þér
býr í brjósti, hvort sem það
hefur við rök að styðjast eða
ekki, því að rök eru aldeiiis
óþorf þegar trúin er nægilega
heit. Og saell er hver í sinni
trú. Mótrökim gegn sanmleifks-
í^flöd' máltækisims eru þó auð-
fúi&din. Þar er miðað við fleiri
en ein trúcirbrögð, en heittrúað-
ur maður viðunkennár ekki önm-
ur en sín eigin.
Við erum því ekki aiveg á
sama máld, þótt ég dái þiig
mamma mest vegna þess hvað þú
ert sterkorður. Þú teiur þig
óábyrgan, en mdg ábyrga. Það
sem í þessum orðaleilk felst er
dálítið óijóst og þokukannt,
miinnir helzt á dalalæðu þar sem
rétt grisjar í landsilagið gegnum
þokuhjúpinm. Nærtækast er að
líta á merkiinguna siem eims kon-
ar symibólisma, og er engum
blöðum um það að fletta að
þarma fer saman huglaigná og
handbraigð smiUimgsins.
Samfara ofamgreimduim sym-
bólisma nefnirðu nöfm ýmissa
einræðiishenra, lifandi og láttnma
(að StaJín undanskildum), og í
og með að ég viðurkenmá að
„tungumáiið er viðsjárgripur",
legg ég þá merkimgu í arðim
ábyrgur og óábyrgur, í því sam-
bamdi semn þú notar þau, að sá
sem er ábyrgur hljóti að vera
fylgjamdi óvinsælli stjónnimála-
sfefmu. Ef það er þessi meimámg
sem „lúrir“ á bak við oiðim, tel
ég mig jafn óábytnga og þú
kveðst sjálfur vera. Skefjalaus
átrúmaður á menm og málefmi
er mér fjarri síkapi. Trúarbrögð,
hvort sem þau eru guðfræði- eða
stjómmálalegs eðlis, sljóvga
dómgreimdima og hafa ekki amm-
að en i!Mt í íör með sér, sbr.
aftökur og faingelsamcr umdirsáta
sem leyfa sér að vera á öndverð-
um meiði við ofstækisfuiia vald-
hafa hverju sinmó.
Aðalágreimimgsefná ókkar virð-
ist mér vera sérstæði og jafn-
stæði. Þú villt að fáeimir útvaldir
hljóti þá umtbum og fyrirgredðslu
sem völ er á, að lénsskipulag
óábyrgra lista- og menmitamamma
verði komið á 1 lamdimu, þ. e.
þeiirra sem uppfylla tiltekim skil-
yrði um „rétta“ stjórmmálaskoð-
um og liststefnu. Ég aftur á móti
aðhyláist þá sikoðun að sem flest-
ir eigi að fá tækifæri til að
njóta sín. Að mdmu áiiti á Msta-
maður t.d. að geta verið frjáis
í tjámiimgu simmd og fonmi ám
þess að eiga á hættu að kikna
umdir gildiamati svokallaðra sér-
fræðimga, sem sumir hverjir eru
staðnaðir í sj ál fby rg in*gslh æ tti og
eimhliða slkynjum.
Óþarft er að benda á að ailar
byítimgiar neðam firá hafa endað
í „geggjuðu" eimræðd. Memm eins
og Napóleom og Stalín, auk
þeirra sem þú telur upp í bréfá
þímu til Ölafs: Papadópúlos,
Pranlkó, Hitler og Kvislimg eru
al'ltaf fyrir hemdi — aðstæðum-
ar skapa maninimm. Hvað mymd-
irðu gera, Þorgeir mdmm, ef
Rússar hermæmu ísland og þú
ættir kost á að komast í valda-
aðstöðu? Þú myndir tæplega lita
á þag sem lamdráðamamin þótt
þú tækir boðámu. Þú mymdir
áreiðanflega telja sjálfum þér trú
um að með þvi værirðu að létta
oki hennámsims af herðum landa
þimma.
Á stríðsárumum í Noregi var
ég hvorOii fyigjandi Quislimg né
nazistum, edms og margir halda
vegma þess að ég hef sikrifað
tvær umdeildar skáldsögur um
þetta efmd. Em ég er nú eimu
simmd þammig gerð að ég kýs að
veija miér viðfangsefni, séð frá
öðrum sjómarhóli em almennt er
viðurkenmdur. Hvatimm að
skáidsögummi „Balk við byrgða
glugga" var eimmitt offramleöðeQ-
am á sömmium og logmum hetju-
sögum, sem flæddu yfiir bóka-
markaðiinm eftir stríðið og varo
að iokum orðmar hviimileið pléga.
Fyrir mér vakti aðeims að
bregða nýju ljósd yfir sögusviö-
ið ám tilHts til stríðsáróðurs
bandamanma og viðtekimma hug-
mynda alimeninimigs. Ég álit að
höfumdur eági ekkd að halda
Skoðumum sínum á loft í ritum
súnum, edgi ekki að prédika.
Hanm á að vera hlutlaus gagm-
vart skáldverki simu og tetfla
persónum sínium fram eins og
leikstjóri á sviði. Á því fimmst
mér afltaí fara bezt.
Hvað persómulegum skoðumum
mámum viðvíkur að öðru leyti,
ef þú slkyldir hafa mokkurm
áhuga á þeim, þá er ég á móti
allni hagsmunatogstreitu. Eims
dauðli á ekiki að verða anmars
brauð. Hugarfarið þairf að breyt-
ast, réttl æt.ist il fimndinigin að efi-
ast.
Fólk á ekki að gantga með lituð
gleraugu gegmum lífið, heldur
horfá í krinigum sig berum aug-
um og vega og meta arsök og
afleiðimgu hiutdrægmislaust.
Með „lúdheáðarlegri kveðju",
Gréta Sigfúsdóttir.
Vílhjálmur l>ór Kjartansson
verkfræöingur:
Arnarhóll
KB SKIIM I.AGH) SJÁLFALA
ÓFRESK.IA?
Enn heidur seðlabankinn áfram
spellvirkjum sinum á Amarhóls-
tánámu, þó að allt bendi til að
þáu séu unnin i óþökk yfir-
gmæfandi meirihluta Reykvílk-
imga. Hver er ábyrgur, enginn?
Ef við búum enn i lifandi sam-
íélagi, þá bera ailir þeir sem ná-
lægt verkinu koma, persónulega
ábyrgð á því. Þeir sem vinma
það með eigrn höndum, verk-
stjórar og þeir sem ráða menn
tH starfans. Eða erum við komin
á þeð stig, að við framkvæmum
það sem okkur er sagt að gera
eins og vélmenni, en ekki sem
sjáltfstæðir einstakldngar? Er
Reykjavik orðin svo mikil stór-
borg, svo ópersónuleg, að skipu-
lagið sé orðið að ófreskju sem
gengur sjálfala á meðal okkar?
Litur fólk i bænum á það sem
óhjákvæmilega staðreynd, að
bvorki það sjálft né einstaklingar
1'opinberum stöðum fái nokkru
wn það ráðið, hvar skepnan sú
erna bitur kálið sitt?
Vísbending um svarið felst
e/t.v. í þeirri staðreynd, að ný-
lega taldi borgarstjórinn okkar,
ungur maður sem enn á eftir að
leita fulltingis sambargaranna,
sér vansalaust að segja í fram-
haldi af máiun Bernhöftstorfunn-
ar: „Við iitum alls ekki svo á
að við eigum nassta leik, eins og
forsætisráðherra gaf í skyn í við-
tali, heldur einmitt rikisstjórnin,"
(dagbl. Vísir, föstud. 25. maí s.l.).
Geta borgaryfirvöld ekki tekið
afgerandi ákvörðun um útiit
sjáiís hjartfl sinnar borgar?
Á A» MCKA LANDNÁMS-
MANNINN INNI?
Það hefur ekki verið af til-
viljun, að styttu Ingólfs Amar-
sonar var vaiinn staður á Amar-
hól. Þar tengja nánd sjávarims
og víðsýnið hana sögu landnáms
ins og þeim tiflfinningum sem
við ætiuð að fýrsti Reykvíkingur
inn hafi borið i brjósti, þegar
hann steig hér á land. Ég hygg
að flestir bamfæddir Reykvik-
ingar hafi einhvem tima fundið
sig standa í íótsporum Ingólfs,
þegar þeir hefa virt fyrir sér
sundin, eyjarnar og flóann ofan
af hólnum, og lengi leitar borg-
inm uppruma sdn® og bönn hemirw
fegurðarinnar, þvi á góðviðris-
kvöldum koma margir váð á Am
arhóli. ;
Hvað á að gera við styttu íng-
óifs þegar tengslin við umhverfið
fjær hafa verið rofin? Á að
múra landnámsmanninn inni þar
sem hann stendur? Það verður
hlutskipti hans eftir nokkra ára-
tugi ef svo fer sem nú horfir.
Þá getum við stigið á renni-
stiga sem flytur okkur í gegn
um stein og gler, þangað sem tíu
sinnum tíu metra geil opnast á
móti bláum himni, 20 hæðum of-
ar. Á botnimum verður kollur
Arnarhóls, varðveittur í sinni
gömlu mynd, og Ingólfur Arnar-
son horfir djarflega fránum aug-
um, — beint á steinsteypuna.
Eða verður búið að mála sjón-
deildarhring á veggina með var-
anlegum plastlitum, eftir göml-
um ijósmyndum?
Reykjavík, 17. júií 1973.
— PERON
Framh. af bls. 19
rótitHætí og efnahagslegt sjáif-
stfæöi, hvernig sem þvá verður
komið tífl leáðar.
Peranistar hafa klofnað i
andstæðar fylkingar og fyrsta
verkefni Perons verður að
sameina vinstrisimmaða og
h ægri si:n naöa stuðnángsmenn
sina, sem háðu blóðuga bardaga
við heámkomu hans i júnd.
Himgað tíll hefur krafan um
heiimkomu Perons sameiinað
peronista, en síðan harnn kom
hefur sundrungin aukizt í röð-
um þeirra. Við þetta bsetíst svo
klofningur verkalýðs, borgiara-
stétitar, hers og kirkju. Þjóð-
félagsvandamál, verðbóflga og
efnabagsvamdamái, sem herinn
gafst upp á, biða úrlausnar.
Vel undirbúið
Atburðarásim sáðan i nóvem-
ber í fyrra, þegar Peron sneri
aftur í fyrra skiptáð, várðflst
benda til þess, að hann hafii
aWifiaf stefnt að því að taka
völdim. Hector Campora, er
stjórmaði peronistum í kosnimg-
unum, sem þeir sáigruðu i í
marz, hefur fyligt út í æsiar fyr-
irmælum Peronis, eins og tíðar
ferðir hams til forimgjans í út-
llegðimmá bemtu 'tffl.
Campora hafði aðeimis veráð
49 daga við völd, þegar hamm
saigði af sér og aflfllt virðist
bemda tífl þess, að a’flita f hafi
verið ætlumim að hamm viki fyr-
ir Peron. Sigur Perons er tal-
imm örugg"jr í kosmámgunuim,
sem fara fraim fynir ágústíok,
ekki sázt þar sem varaforseta-
efná hems verður Rieairdo Balb-
im, forimgi Róttæka flokksims,
hims gamla flokks Fronddzi,
kunmasta stjómmálaforimigjans
á árunum eftir að Peron
hrökkflaðist frá völdum.
Vist þykiir að heránn sé saim-
þykkui' þvá, að Peron taká váð
völdiunum. Eina áhyggjuefnið
er heiflsa Peroms. Þótt húm sé
sörð góð er bemt á að lækmar
hafia heiimisótt hamn þvi sem
næst daglega sáðan hanm smeri
heám úr útdegðönmi, þar á með-
aU kumnur sérfiræðingur í
b jariasj úkdómum.
Lokoð vegno sumorleyfa
frá 23/7 - 13/8. BLIKKSMIÐJAN H/F., Skeífan 3.