Morgunblaðið - 16.12.1973, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. DESEMBKR 1973
45
Hrl. Árni Grétar Finnsson:
FRÁ HÆSTARÉTTI
Fargjaldið fylgdi ekki
gengisbreytingu krónunnar
Arni Grétar Finnsson,
hrl. hefur tekið að sér að
skrifa þætti í Morgunblað-
ið um hæstaréttarniál.
Birtist hinn fyrsti fyrir
skönunu, en þættir þessir
inunu birtast \iðog við.
Gengi hinnar íslenzku krónu
hefur löngum verið óstöðugt og
breytingar þess tíðar. Hafa
gengisbreytingar að sjálfsögðu
margvísleg áhrif á þau viðskipti
landsmanna. sem fram fara i
erlendri mynt eða miðuð eru við
gjaldmiðla annarra landa. Oft
kann að leika vafi á því. hvernig
með gengismismun skuli farið.
sem verður til við breytingu á
verðgildi gjaldmiðils. Þetta á
ekki sizt við þegar viðskipti eru
ákveðin og stundum jafnvel
greidd af öðrum aðilanum. rétt
fyrir gengisbreytingu. en
gangnaðilinn innir ekki sinn hlut
viðskiptana af hendi fyrr en eftir
gengisbreytinguna. Nýlega er
genginn í Hæstarétti dómur, þar
sem fjallað var unt ágreining,
sem einmitt reis út af slíku
tilefni. Var þar deilt um, hvort
maður, sent keypt hafði farseðil
með Loftleiðum til útlanda rétt
fyrir gengislækkun, skyldi greiða
þá hækkun, sem varð á fargjald-
inu við gengislækkunina, eftir að
hann keypti farseðilinn, en áður
en hann notaði hann.
Málavextir:
Málavextir voru þeir. að þann 9.
nóvember 1968. keypti Carli
Antoni Carlsen. Leirtjörn í Mos-
fellssveit. farmiða með flugvél
Loftleiða frá Reykjavlk til Kaup-
mannahafnar og ly?im aftur hjá
Ferðaskrifstofunni Landsýn fyrir
kr. 11.682,00, sem hann stað-
greiddi. Þegar hann ætlaði sér að
nota miðann 20. nóvember sama
ár, svo sem til hafði staðið í upp-
hafi, hafði gengi íslenzku
krónunnar verið lækkað, en af
þeim sökum hafði verð farmiðans
hækkað frá þvf hann hafði verið
út gefinn um kr. 6.354.00. eðaf kr.
18.036,00. Við brottför af Kefla-
víkurflugvelli var gefin út nýr
farseðill með hinu hærra verði og
var Carli látinn skrifa undir yfir-
lýsingu varðandi fargjalda-
hækkunina, en sú yfirlýsing var
gefin með fyrirvara af hans hálfu.
Eftir heimkomuna krafði flug-
félagið Carli A. Carlsen um
greiðslu á framangreindri
hækkun, kr. 6.354,00 en hann
neitaði að borgá. Ilöfðaði félagið
því mál á hendur honum til
greiðslu þessarar fjárhæðar, og
var það þingfest fyrir Sjö- og
verzlunardómi Reykjavíkur 17.
desember 1971.
Fyrir dómi byggðu Loftleiðir
kröfur sínar fyrst og fremst á
ákvæðum farseðilsins óg einnig á
því, sem segir í ferðaáætlun
félagsins. Neðst á 2. sfðu farseðils-,
ins var Ietrað áberandi letri á
ensku svofelld áletrun i íslenzkri
þýðingu: „Verð farmiða þessa er
háð breytingum áður en ferð
hefst.“ Taldi flugfélagið skilmála
þessa skuldbmdandi fyrir far-
þega félagsins. Þá vitnaði félagið
til laga nr. 41 frá 1949, sem stað-
festu lagagildi svonefnds Varsjár-
samnings, en í þeim samningi
segir m.a.: „Farseðill skal, ef hið
gagnstæða sannast ekki, gilda
sem sönnun á því, að flutnings-
samningur hafi verið gerður, svo
og á ákvæðum hans." Þá lagði
lögntaður félagsins áherzlu á, að
samkv. reglum fyrir aðildarfélög
IATA væri verð farmiða ákveðið í
„shillingum” og miðaðist það
við upphaf ferðar. Gengi fslenzku
krónunnar 'háfði hins vegar m.a.
verið fellt gagnvart þeirri mynt.
Lögmaður Cárli A. Carlsen
byggði sýknukröfur umbjóðanda
sins meðal annars á því, að honurn
væri ekki skylt að greiða
umrædda fargjaldshækkun,
hvorki samkvæmt fslenzkum lög-
um né alþjóðasamningum. Taldi
hann framannefndan fyrirvara á
blaðsfðu 2 f farðseðli brjóta í bága
við fslenzk lög. Þar sem þessi
fyrirvari væri ritaður á ensku,
taldi hann ennfremur, að ekki
yrðu lögðsú skylda á umbjóðenda
sinn að skilja „eitthvert enskt
hjal" á seðlinum og honum óskylt
að hlíta einhlíða áritun á seðilinn.
þar sem engin fslenzk lög væru
samhljóða slíkum „ticket-.vfir-
lýsingum".
Vmis fleiri atriði báru aðilar
málsins fyrir sig, svo sem lög nr.
71/1966, en þau verða ekki rakin
frekar hér.
Dómur:
Borgardómur sýknaði stefnda,
Carli A. Carlsen af kröfum Loft-
leiða. 1 forsendtnn dómsins segir
m.a. svo: „Við gengisbroytingu
islenzku ' krónunnar þann 11.
nóvember 1968 hækkaði sölu-
gengi Bandaríkjadala þannig, að
fyrir breytinguna jafngilti 1
Bandaríkjadalur ísl. kr. 57,07. en
eftir bre.vlinguna fsl. kr. 88,10.
Krafá stefnanda (Loftleiða h.f.)
um hækkun á endurgjaldi sam-
kvæmt áðurnefndum samningi er
reist á þessari breytingu á gengi
islenzku krónunnar miðað við
Bandarfkjadal, sem varð á tíma-
bilinu frá satnningsgerð, þar til
stefndi (Carli A. Carlson) tókst
ferð sína á hendur, enda var far-
gjaldið tilgreint í Bandaríkjadöl-
unt í farseðlinum. Ilækkun á far-
gjaldinu með þessum hætti fær
ekki samrýmzt fortakslausum
ákvæðum 1 greinar laga nr.
71/1966. Þar sem stofnað var til
skyldna og réttinda aðila sam-
kvæmt samningnum eftir gildis-
töku nefndra laga, á undan-
tekningarregla 13. gr. þeirra ekki
\ið. Ber þegar af þessum ástæð-
um að sýkna stefnda af kröfum
stefnanda f málinu. Eflir atvikum
þykir rétt, að málskostnaður falli
niður."
Tilvitnuð lög nr. 71/1966 fjalla
um verðtryggingu fjárskuld-
bindinga og í 13. grein þeirra
segir: „þegar áunnin réttindi og
skyldur samkvæmt fyrri liigum
skulu þó halda gildi sínu". Höfðu
lögmenn fjallað um ákvæði
þessara laga við flutning málsins.
svo sem fyrr segir.
Loftleiðir undu ekki niðurstöðu
borgardóms og áfrýjuðu þvL
málinu til Ilæstaréttar. Þar var
uppkveðinn dóinur þann 27.
nóvember sl. I forsendum dóins-
ins segir svo: „Stefndi (Carli A.
Carlsen) greiddi fargjald sitt að
fullu i fslenzkum krónum á því
gengi. sem gilti. er hann koypti
farseðilinn og fékk hann f hendur
fullfrágenginn. Fargjaldsaukinn.
sem áfrýjandi (Loftleiðir) krefur
stefnda um. stafar eingöngu a)
breyttri skráningu gengis-
fslenzkrar krónu frá því að
stefndi ke'ypti farseðilinn. únz
ferð hans hófst. án þess að stofn-
íargjald hefði breytzt. Fyrirvari
sá f flugfarseðlinum. sem um get-
ur í héraðsdómi. verður ekki ótvi-
rætt skýrður svo. að hann eigi við
broylingu á farmiðaverði af
framangreindum orsökum. Ber
þegar af þessari ástæðu að stað-
festa niðurstöðu hins áfrýjaða
döms.
Samkvæmt þessum úrslitum
ber áfrýjanda að greiða stefnda
málskostnað fyrir Ilæstarétti.
sem ákveðst kr. 30.000.00."
Fyrir Hæstarétti fluttu máliðaf
hálfu Loftleiða Benedikt
Sveinsson hrl., og fyrir h.önd
Carli A. Carlsen Guðlaugtir Eill-
arsson hrl.
Guðjón Armann Eyjólfsson
VESTMANNAEYJAR
byggð og eldgos
Peip sem skoða hana - belr kaupa hana
því er þetta bókin, sem allir vilja eiga.
— Þróunarsaga Vestmannaeyja — fyrirboði — framtíð —
litmyndir — teikningar — lifandi lýsing sjónarvotta — raunsæ
frásögn Vestmannaeyinga sjálfra —
Einstök bók, sem allir vilja eiga, og sæmd er að gefa.
ELDFJALLASVA.-ÐI A ÍSLANDI
ELIIÐAEY
Þessi mynd af Gerðisbæjum er ein af 40
fallegum teikningum, sem eru í bókinni
eftir Guðjón Ólafsson.
•larðfrapóikort af Hrlmaev
Ritdómur Erlends Jónssonar Mbl. 11. 12. '73:
Guðjón Ármann Eyjólfsson er sjóliðsforingi að menntun, skólastjóri að atvinnu og hefur nú
einnig gerzt rithöfundur. Og rís undir nafni! Þessi bók hans, Vestmannaeyjar, byggð og
eldgos, sem hann hefur sett saman á undraskömmum tíma, er ekki aðeins glæsileg að ytra
frágangi og heilmikill fffróðleiksbanki, heldur einnig prýðilega rituð . ... Enn sem komið er,
hef ég ekki komið auga á vandaðri og eigulegri bók á þessa árs markaði
Þetta er eitt af fjölmörgum kortum sem
eru í bókinni.
ÍSAFOLDARBOK
ER GÓÐ BÓK
bjarnareyT07
F~ Myndun Noróurkletta
____Móberg
7” Helgafellshroun
S&UHraun 1973
© Eldgigur

STÓRHÖFÐI
BÓklN SEM TALAD ER UM