Morgunblaðið - 09.03.1974, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. MARZ 1974
17
HM‘ISAItSWÍSM
A/flA7íVVi*
BRAUTRYÐJENDUNUM í
Konsó, Kristínu og Felix Ólafs-
syni, varþað mikil raun i byrj-
un dvalar sinnar þar, árið 1954,
að geta ekki þjálpað sjúkum og
særðum Konsómönnum nema
aðtakmörkuðu leyti. Þau höfðu
ýmis lyf og sárabindi meðferð-
is, en neyðin var svo óskapleg,
að þau höfðu engin tök á að
bæta úr eins og þörf var á.
Skrif þeirra hingað heim um
þetta voru eins og neyðaróp.
Ingunn Gisladóttir hjúkrunai-
kona fór siðan til Konsó árið
1955. Fyrsta starfsdag hennar á
kristniboðsakrinum urðu sjúkl-
ingar hennar 25 talsins. Nú
skipta þeir þúsundum, sem á
ári hverju koma til sjúkraskýl-
isins. Albert Schweitzer mun
hafa látið s\'0 um mælt, að svo
mikil væri líkamleg neyð
Afrikumanna, að hún ein ætti
að knýja okkur Vesturlandabúa
til að hjálpa þeim. Þetta er
Æskulýðs- og fórnarvika kirkjunnar — V grein
Líknarstörf
hverju orði sannara. Þarna er
um slikt botnlaust djúp að
ræða, að menn i velferðarríkj-
um nútímans geta enga grein
gert sér fyrir eymdinni.
Úr dagbók
hjúkrunarkonu
Skyggnumst í dagbók fyrstu
hjúkrunarkonunnar í Konsó:
,,Ég fór til Dokottó eftir eina
sunnudagssamkomuna. Gamall
kristinn maður þar hafði beðið
mig að koma til dóttur sinnar,
sem væri alveg komin í dauð-
ann. Ég fór og skoðaði stúlk-
una. Hún var illa haldin. Það
hafði verið tekið fóstur hjá
henni. Eftir hinum gömlu sið-
venjum þeirra mátti hún ekki
eignast barn fyrr en eftir á-
kveðinn tima. Eg reyndi að út-
skýra fyrir þeim, að þetta væri
synd.. . Rétt fyrir kl. 7.30 var
komið með barn, sem nætur-
vörðurinn sagði, að væri dáið.
Þegar ég fór að skoða barnið,
var lif með þvi, svo að ég bað
hann að sækja aðstoðarmann-
inn minn. Þeir komu báðir, svo
að við fórum öll upp i sjúkra-
skýli. Gamla konan, sem kom
með barnið, hafði ill áhrif á
mig. Ég sagði við piltana, að ég
héldi að hún væri seiðkerling.
Ég gaf barninu sprautu og bað
konurnar að bíða í tvær klukku-
stundur fyrst um sinn. Siðan
fór ég. Ég vitjaði þeirra tveim
tímum síðar, þá voru þær allar
á bak og burt. Við komumst að
því, i hvaða þorp þær höfðu
farið og fórum að leita þeirra.
Ég hafði stóra gasljósið mitt
með, sem ég keypti í Addis
Abeba. í þorpinu fréttum við,
að konan hefði farið með barn-
ið til seiðmannsins. Við héldum
þangað. Það er i fyrsta skipti,
sem ég hef séð slika sjón. Seið-
maðurinn sat á þrifættum stól
inni i nokkurs konai' lokrekkju.
Móðir barnsins kraup á hjánum
fyrir framan hann með barnið.
Kofinn var fullur af fólki, sem
allt var eins magnað af eins
konar sefjun. Karlinn kom út
úr kofanum og var hræðilegur.
Konan hans var engin önnur en
amma barnsins." Það er ekki
einsdæmi, að fyrst sé komið
með sjúklinga til sjúkraskýlis-
ins, en siðan haldið á fund seið-
mannsins. Er þá undir hælinn
lagt, hvernig sjúklingnum reið-
iraf.
Börnin
Börn þjást mikið í Konsó.
Fólk hefur oftrú á smjöri og
gefur kornabörnum smjör,
undrast svo, þegar börnin verða
veik. Hreinlæti skortir, virðist
jafnvel furðu gegna, að börn
skuli lifa í því umhverfi, sem
þau alast upp við. Hitabeltissár
eru algeng. Þau eru oft mein-
lausar skeinur í fyrstu, en ef
igerð hleypur i þau, getur
reynzt erfitt að græða þau.
Loks ná þau inn i bein, og menn
þjást jafnvel árum saman af
slikum sárum. Alloft eru maðk-
ar i sárum. Konsómaður einn
hafði orðið fyrir árás ljóns, sem
beit hann í öxlina. Ekki kom
hann strax á stöðina tii að leita
hjálpar, þegar hann gerði það
löngu síðar, var sárið kvikt af
möðkum. Sár þessa manns tókst
þó að græða.
Frækorn
Hjúkrunarstarfið hófst i strá-
kofa, nú er sjúkraskýlið stærsta
húsið á kristniboðsstöðinni.
Margar konur hafa alið börn
sin í sjúkraskýlinu. Stundum
hafa komið þangað þungaðar
konur með dauð fóstur, jafnvel
rotin. Segja mætti margar átak-
anlegar sögur um þjáningar
þessa fólks vegna fáfræði,
hleypidóma og heiðins átrúnað-
ar. Svo er Guði fyrir að þakka,
að mikið lán hefur hvílt yfir
hjúkrunarstarfinu í Konsó, þótt
við mikla og margvislega erfið-
leika hafi verið að etja. Guð-
ræknisstund er fastur þáttur i
daglegu starfi á kristniboðs-
stöðinni. Ösjaldan hefur fólk
heyrt fagnaðarerindið um Kiúst
í fyrsta sinn i sjúkraskýlum
kristniboðsstöðvanna. Hefur
þar stundum verið sáð þvi fræ-
korni, sem síðar bar fagran
ávöxt.
f' Aðeins ein jörð
Ottazt er, að veðurfars-
breytingar, ásamt minnkandi
framleiðslu á tilbúnum áburði,
muni draga úr matarbirgðum á
stórum svæðum i heiminum.
Þetta var niðurstaðan af alþjóð-
legum fundi sérfræðinga um
veðurfar og landbúnað á vegum
Rockefeller-stofnunarinnar i New
York
Talið er, að vindar hafi færzt
sunnar en áður. Og að þessi til-
færsla staðvindanna suður á bóg-
inn eigi þannig mikinn þátt i fimm
ára samfelldum þurrki i Afriku,
svo fólkið flýr unnvörpum suður á
bóginn. Þessu er lika um kennt i
Indlandi og Ameriku, þar sem
þurrkar hafa orðið.
Samdrátturinn i áburðarfram-
leiðslunni stafar af orkuskortin-
um. Dr. Norman Borlaug, sem
kallaður er faðir grænu byltingar-
innar, telur, að allt að 20 milljónir
manna kunni að farast vegna upp-
skerubrests á næsta ári. Á fyrr-
nefndri ráðstefnu kenndi hann
þetta að nokkru veðurfars-
breytingum, en fyrst og fremst
taldi hann þó, að minnkandi
áburðarframleiðsla ætti sökina.
Japanir, sem hafa flutt mest út
af nitratáburði, hafa nú minnkað
framleiðslu Sína um helming
vegna olíuskortsins. Og þar sem
áburður frá þeim var einkum flutt-
ur til Indlands og annarra svæða,
sem jafnframt hafa orðið fyrir
barðinu á veðurfarsbreytingum,
getur það haft skelfilegar
afleiðingar, að þvi er dr. Borlaug
taldi. Dr. Borlaug hlaut, sem
kunnugt er, Nóbelsverðlaunin
1970 fyrir ræktun afkastamikilla
hveiti- og hrisgrjónaplantna, sem
juku svo uppskeruna, að þetta
hlaut nafnið „græna byltingin".
Minnkandi
matvæla-
framleiðsla
Næg olia er skilyrði fyrir fram-
leiðslu tilbúins áburðar, bæði þar
eð til þess þarf mikla orku og
einnig vegna þess. að i oliunni eru
efni, sem beinlínis eru notuð i
áburð, svo sem nafta. Dr. Borlaug
lýsti þvi yfir biturlega, að oliubann
Araba. sem beint var gegn
iðnaðarrikjunum. lenti þegar á allt
væri litið, með mestum þunga á
þróunarlöndunum i Asíu.
Á ráðstefnunni var bent á. að
þar sem Kínverjar setja að miklu
leyti traust sitt á Japani um útveg-
un á áburði, muni Japanir liklega
virða samninga sina við þá af
stjórnmálalegum ástæðum og láta
erfiðleikana fremur koma niður á
Indlandi, Suðaustur-Asiulöndum
og Indónesiu.
Japanir hafa sjálfir orðið fyrir
barðinu á breyttum staðvindum,
sem ekki hafa fært nyrztu eyjunni,
Hokkaido. sinn venjulega skammt
af regni undanfarin sumur. Stað-
vindarnir eru yfirleitt ríkjandi
vindar á stórum svæðum í Suð-
austur-Asiu. þar sem þeir blása af
landi til sjávar hluta úr árinu og i
gagnstæða stefnu annan hluta
ársins. Á Indlandi kemur þurri
staðvindurinn úr norðaustri frá
april til október, en regnhlaðinn
staðvindur kemur úr suðvestri það
sem eftir er ársins og er þá
rikjandi regntími. Fyrstu sex ára-
tugi þessarar aldar fór regnið smá-
vaxandi á Norðvestur-lndlandi. Á
siðasta áratug hefur tiðni þurra
vinda aftur á móti farið vaxandi.
Þó að þeir hafi verið mildari en
áður, hafa þeir haft verri áhrif
vegna þess, að mannfjöldinn er
orðinn mun meiri og þarfir fyrir
mat fara sivaxandi
Vegna þess hve regnbeltið
færist suður á bóginn í Afriku. er
talið að sandurinn af Saharaeyði-
mörkinni fjúki f suður og sé eyði-
mörkin að nema land sem svarar
30 milum á ári. Afleiðingin er
flóttamannastraumur og þjóð-
flutningar. Bernard Oury, land-
búnaðarhagfræðingur hjá
Sameinuðu þjóðunum, skýrði ráð-
stefnugestum frá þvi, að þetta
kæmi niður á yfir 6 milljónum
manna á þessum slóðum i Afriku.
Þeir flýðu suður á bóginn með
nautgripi sina undan þurrkunum,
yfir graslendi, sem þegar er visnað
af þurrki.
Lester R. Brown, sérfræðingur
um matvælaframleiðslu hjá
„Overseas Development Council"
lagði á fundinum fram tölur um
kornvörubirgðir útflutningslanda
— sem gætu þá forðað hungurs
neyðum i öðrum löndum, ef á
þurfti að halda. Hann sagði, að á
árinu 1961 hefðu verið nægar
birgðir til að fæða fólkið i heimin-
um i 95 daga. 1971 var sú tala
komin niður í 51 dag. Nú, sagði
hann, er hún 29 dagar. Þessi
birgðaminnkun er mjög alvarleg,
um leið og fólkinu fjölgar og mat-
vælaþarfirnar aukast.
Dr. Borlaug sagði: — Ég vona
og bið um, að hægt verði að koma
upp aftur einhverjum varabirgðum
á næstu tveimur árum. Það er
ekki skemmtileg tilhugsun að
vita, að helmingur ibúa
jarðarinnar þjáist enn af hungri —
ef ekki daglega, þá að minnsta
kosti einhvern tíma vikunnar. Við
getum blátt áfram ekki látið okkur
á sama standa. Við verðum að
berjast gegn þvi af meiri hörku en
nokkru sinni áður. Utlit er fyrir að
eygja megi einhverja von, ef okk-
ur tekst að koma i veg fyrir, að
mannfjölgunarskrimslið gleypi
okkur og leggi heiminn i auðn.
— Ég hefi miklar áhyggjur af
offjölgun mannkynsins, vegna
þess, að hún hefur áhrif á svo
mörgum sviðum. Ekki aðeins á
f æðuvandamálið, sagði Borlaug
ennfremur. Þegar svo margt fólk
bætist i heiminn, verður sifellt
meira félagslegt öngþveiti ef ekki
er til atvinna fyrir það, og þá
verður stöðugt meiri órói á stjórn-
málasviðinu Ég held satt að
segja. að þegar séu til svo yfir
þéttbýlir staðir i heiminum, að sú
stund nálgist, að þeim verði ekki
stjórnað. Ef svona er, hvernig eig-
um við þá að koma á varanlegum
friði meðan slikt öngþveiti er að
skapast allt i kringum okkur? Ég
er sannfærður um, að eitt af fyrstu
skrefunum til friðar i heiminum er
að leysa hungurvandann. En strax
þar á eftir blasir við okkur at-
vinnuleysisvandinn, menntunar-
vandinn, húsnæðis-, lækninga- og
flutningavandinn. Allt er þetta
tengt og of mikil mannfjölgun er
kjarninn i öllum þessum vanda-
málum.
— E.Pá.