Tíminn - 16.06.1965, Blaðsíða 5

5
MIÐVIKUDAGUR 16. júní 1965
TÍfVSmN
Útgefandl: FRAMSðKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Krlstján Benedlktsson rtitstjórar: t'Orarxnn
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Indriði
G Þorsteinsson Pulltrúi ritstjóimar Tómas Karlssor. Aug
lýsingastj.: Steingrlmur Gislason Ritstj.skrifstofur • eddu
búsinu. slmar 18300—18305 Skrifstofur. Bankastrætl * Af-
greiðslusimi 12323 Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
síml 18300 Askriftargjald fcr. 90,00 á mán mnanlands - í
lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Glundroðinn
í kaupgjaldsmáhmum
Þa5 er meira en augljöst, að alger glundroði er að
skapast í kaupgjaldsmálum landsins. Nokkur verkalýðs-
félög hafa samið, önnur ætla að auglýsa taxta, en lang-
flest bíða átekta með lausa samninga. Sum þeirra undir-
búa meiri og minni skæruhernað. Á ýmsum stöðum,
þar sem atvinna er næg, æ'tla þeir, sem það geta, auð-
sjáanlega að hagnýta sér leið yfirboðanna.
Það er áreiðanlega útilokað, að hægt sé að benda á
nokkurt land í Evrópu, þar sem slíkur glundroði ríkir í
kaupgjaldsmálum.
Skýringin á þessu er næsta augljós. Hvergi í Evrópu
er fylgt jafn fálmkenndri og ómarkvissri stjórnarstefnu
og hér. Þó má að vísu segja, að stjórnarstefnan hafi eitt
mark. Það er að tryggja þeim, er fjármagnið hafa, sem
óbundnastar hendur. Af þessu leiðir aftur það, að kapp-
hlaup, uppboð og ringulreið ríkir á nær öllum sviðum
fjármálanna. Það eykur á þetta, að flestir þykjast sjá,
að stjórnarstefnan leiði til nýrra stórfelldra skatta-
álaga, eða gengisfalls. Menn vilja gjarnan hafa lokið
ýmsum framkvæmdum áður. Þess vegna magnast upp-
boðs- og upplausnarástandið. Hver reynir að hrifsa það,
sem hann getur, og þar verður vitanlega stórbröskur-
unum bezt ágengt. Kostnaðurinn af þessari stefnu, sem
er síaukin dýrtíð, leggst fyrst og fremst á launastéttirnar.
Þess vegna er ekki óeðlilegt, að þær blandi sér nú einnig
í kapphlaupið og reyni að fá hlut sinn bættan eftir þeim
leiðum, sem þykja bezt henta á hverjum stað.
Við þetta allt bætist svo, að stjórnin er orðin þreytt
og uppgefin og reynir að flýja verkefnin eins og hún
framast getur. Hennar stóra takmark er að hanga í
stólunum, hvernig sem allt veltist. Þess vegna hefur
hún ekkert gert til að koma á heildarsamningum.
Hér skal engu spáð um, hvernig lýkur þeim þætti,
sem er að gerast í kaupgjaldsmálunum. En eitt er
víst. Hér getur ekki skapazt neinn bati í fjármálum að
óbreyttri stjórn eða stjórnarstefnu, heldur í mesta lagi
frestur á öðru verra. Það þarf nýja stefnu, nýja forystu,
og miklu öflugri samstöðu til að koma hlutunum í lag.
Línuveiðaraar
Nýlokinn fundur Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna
vakti sérstaka athygli á hinni miklu þýðingu, sem línu-
veiðarnar hafa fyrir útflutningsframleiðsluna. Óumdeil-
anlegt er, að þessi veiðiaðferð gefur bezta hráefnið,
mun betra en aðrar veiðiaðferðir. Eftirspurnin á erlend-
um mörkuðum krefst þess, að hægt sé áfram að hafa
þessa góðu vöru á boðstólum. Það er því mikið alvörumál
að þróun seinustu ára hefur orðið sú, að línuveiðarnar
pera sig ekki, og útgerðin hefur í sívaxandi mæli tekið
upp aðrar veiðiaðferðir.
Aðalfundur Sölumiðstöðvarinnar taldi, að það yrði
mikill hnekkir fyrir útflutningsframleiðsluna, ef línu-
fiskurinn hyrfi af erlendum mörkuðum. — Þess
vegna skoraði fundurinn á ríkisstjórnina að gera nauð-
synlegar ráðstafanir til að tryggja línuveiðarnar. Á Al-
þingi hafa Framsóknarmenn beitt sér fyrir þessu, en
fengið litlar undirtektir. Vonandi gerir ályktun SH
ríkisstjórninni það ljósara, hvílíkt tjón það er, ef línu-
veiðarnar falla niður. Hér má ekki lengur fljóta sofandi
að feigðarósi.
Fagerholm dregur sig í hlé
Hann hefur verið samningama^urinn á sviði finnskra sf|órnmála
Karl-August Fagerholm.
EINN AF þekktustu stjóm-
málamönnum Norðurlanda,
Karl-August Fagerholon, hefur
tilkynnt, að hann muni ekki
bjóða sig fram í þingkosning-
unum i Finnlandi, en þær eiga
að fara fram á næsta ári. Ald-
urinn er honum þó ekki að
meini, en hann verður 65 ára
næsta nýjársdag. Hins vegar
er stjórnmálaferill hans orðinn
langur og honum mun því
þykja mál til komið að fá
nokkra 'hvild það, sem eftir er
ævinnar.
Fagerholm er einn þeirra
fáu norrænu stjórnmála-
manna, sem komnir vora
fram á sjónarsviðið fyrir síð-
ari styrjöldina, og enn ber
verulega á. Vegna þess, hve
lengi hefur borið mikið á hon-
um, er hann í dag einn þekkt-
asti stjórnmálamaður á Norður
löndum. Það hefur og átt sinn
þátt í þessu, að ekki hefur
annar finnskur stjórnmála’mað-
ur tekið meiri þátt í norrænu
samstarfi en hann. Hann hefur
. átt flestum eða öllum löndum
sínum mestan þátt í því að
treysta aðild Finnlands að nor-
rænni samvinnu.
FAGERHOLM er kominn af
fátækum ætturn. Hann var
einn vetur á. héraðsskóla eftir
að hafa lokið. baraaskólanámi.
Aðra skólágöngu hefur hann
ekki. Sextán ára gamall hóf
hann nám sem rakari, en það
átti ekki fyrir honum að liggja
að vera lengi rakari, þótt segja
megi, að það starf hafi lagt
grundvöllinn að frama hans.
Tæplega tvítugur að aldri var
hann kosinn formaður rakara-
sambandsins, og komst hann
Ibannig í kynni við forustumenn
/erkalýðssamtakanna. Tveimur
áram seinna gerðist hann
blaðamaður við það aðalblað
Jafnaðarmanna, sem var gefið
m út á sænsku. Aðalritstjóri þess
varð hann ellefu árum síðar
og lét hann ekki formlega af
því starfi fyrr en 1942, þótt
hann væri búinn að vera ráð-
herra síðan 1937. Hann hefur
samt aldrei fullkomlega lagt
blaðamennskuna til hliðar,
heldur stöðugt skrifað pistla í
hið gamla blað sitt, undir
nafninu Friman.
Fagerholm var fyrst kosinn
á þing 1930 og hefur átt þar
sæti stöðugt síðan. Hann lét fé-
lagsmál mest taka til sín og
því kom ekki á óvart, er hann
varð félagsmálaráðherra 1937.
Síðan gegndi hann því starfi ó-
slitið til 1943, þótt oft væru
stjóraarskipti á þessum tíma
Þá varð hann að fara úr stjórn-
inni vegna kröfu frá Þjóðverj-
um, er voru í bandalagi við
Finna. Fagerholm hafði mætt
á kvöldvöku hjá Norðmönnum
i Helsingfors og farið þar all-
hörðum orðum um hernám
Þjóðverja í Noregi.
EFTIR styrjöldina hlóðust
mikil störf á Fagerholm og
studdi það ekki sízt að frama
hans, að hann hafði orðið fyrii
barðinu á Þjóðverjum. Hann
hafði og alltaf verið andvígur
samstarfinu við þá. Fager-
holm var forsætisráðherra í
minnihlutastjórn Jafnaðar-
manna 1943—50, og aftur tví-
vegis síðar. Seinast var hann
forsætisráðherra 1959, en þá
lét stjórn hans .skyndilega af
völdum og mun ástæðan hafa
verið sú, að Rússum misiíkaði
eitthvað við hana. Þegar Fager-
holm var ekki forsætisráð-
herra, var hann oftast forseti
þingsins. Seinustu árin hefur
hann þó ekki verið það, unz á
útmánuðum í vetur. Þáverandi
forseti,Kleemola, lézt þá óvænt
en hann var einn af leiðtogum
Bændaflokksins. Búizt var
við, að einhver af leiðtogum
stjórnarflokkanna tæki sæti
hans, en Bændaflokkurinr. og
hægri flokkarnir fara nú með
stjóm í Finnlandi. Niðurstað-
an var þó sú, að Fagerholm
var kosinn einróma. Þannig
sýndi þingið honum mikla
virðingu og þakkir fyrir starí
hans, en kunnugt var þó orðið,
að hann ætlaði að hætta þing-
mennsku.
Árið 1956 munaði ekki nema
einu atkvæði á Fagerholm og
Kekkonen, er kjörmenn völdu
forseta landsins. Við næsta
forsetakjör gaf Fagerholm
ekki kost á sér. Sumir segja,
að það hafi verið vegna þess,
að dóttir hans hafði gifzt syni
Kekkonens. Hitt mun þó sanni
nær, að klofningurinn í Jafn-
aðarmannaflokknum hafi gert
framboð Fagerholms þá ósig-
urvænlegt.
ÞÓTT Fagerholm hafi verið
skeleggur í stjórnmálabarátt-
unni, hefur hann jafnan notið
vinsælda og það oftast engu
síður þeirra, sem hann hefui
átt í höggi við. Þetta stafar
ekki sízt af því, að hann er
reifur og þægilegur í kvnningu
og góður samkvæmismaður
Fagerholm hefur líka fengið á
sig mest orð sem stjórnmála-
maður fyrir hæfileika sína til
að leiða andstæð öfl til sam-
starfs. Hann hefur líka þurft
mikið á því að halda. Mikil
beiskja ríkti í Finnlandi bæði
eftir borgarastyrjöldina, sem
fylgdi í lok fyrri heimsstyrj-
aldarinnar, og þó ekki síður
eftir síðari heimsstyrjöldina.
Seinustu árin hafa verið enikl-
ar deilur í flokki Jafnaðar-
manna, en Fagerholm hefur
leitazt við að standa utan
þeirra og tekizt það furðanlega,
án þess að vera borin nokkur
undirhyggja á brýn. Það er
ekki sizt hans verk, að flokk-
urinn virðist nú vera að renna
saman aftur og vann mikinn-
kosningasigur í bæjai> og sveit-
arstjórnarkosningum fyrir
nokkru. Eftir Fagerholm er
þetta haft: Fyrsta og síðasta
boðorð lýðræðisins er mála-
miðlun — samvinna. Menn
bendla lýðræðið stundum við
hrosakaup, en hver er and-
stæða þess? Einræðið.
Seinustu árin hefur Fager-
holm verið forstjóri áfengis-
einkasölunnar finnsku og mun
hann gegna þvi starfi áfram
eftir að hann lætur af þing-
mennsku.
Fagerholm færir þá ástæðu
fyrir þeirri ákvörðun sinni að
hætta þingmennsku, að hann
hafi séð svo marga sitja of-
gamla á þingi, að hann ætli
ekki að bíða eftir því að verða
svo gamall, að hann hætti. að
taka eftir því. Stjómmálin mun
hann og vart leggja á hilluna.
þótt hann fari af þingi. Hann
mun t. d. vera ráðinn í því að
halda áfram að skrifa pistla
sína. Og vafalaust mun hann
halda áfram að vinna að sátt
um og samlyndi bak við tjöld-
in.
Þ. Þ.