Morgunblaðið - 26.06.1992, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. JÚNÍ 1992
11
Innhverf endursýn
Bókmenntir
Skafti Þ. Halldórsson
Sigfús Daðason: Provence í
endursýn. Ljóð. Goðorð. 1992.
Tíminn er einmanalegt landslag.
Ungur að aldri fór Sigfús Daðason
til náms í Provence í Frakklandi.
Fjörutíu árum siðar vitjar hann þessa
næstum því gleymda landslags. Pro-
vence í endursýn, fimmta ljóðabók
höfundar, er afurð þeirrar heimsókn-
ar. Þótt gamalkunnir staðir heilsi
skáldinu eins og ekkert sé sjálfsagð-
ara en eilífðin má greina að því finnst
sem þeir séu því ekki eins nákomnir
og áður. Jafnvel framandi. Endursýn
Sigfúsar er þó ekki fyrst og fremst
sýn til horfinna tíma heldur tekst
hann á við framandleikann og ein-
semd tímans.
Ljóðin í bók Sigfúsar eru mörg
hver að ytra formi líkust ferðapistl-
um þar sem skáldið rifjar upp kynni
sín af ýmsum stöðum. Sum byggja
á hugleiðingum um orð gamals
kunningja sem nú er horfinn en önn-
ur á hyllingu tveggja látinna góð-
skálda franskra sem tengd voru Pro-
vence, þeirra René Char og
Saint-John Perse.
Þetta er ekki stór bók, flokkur
tólf ljóða, og kvæðin fremur
orðknöpp enda er höfundurinn þekkt-
ur fyrir annað en orðavaðal. Mér
finnst raunar varla unnt að fjalla um
efni hennar án þess að nefna útlit
bókarinnar, ekki síst athyglisverða
kápumynd Ragnheiðar Ragnarsdótt-
ur. Sama mynd er á bókarkápu að
framan og aftan af baksvip skáldsins
sem horfir inn í bókina eins og til
að undirstrika hversu innhverf
endursýnin er.
Skáldskapur Sigfúsar Daðasonar
hefur gjaman verið talinn vitsmuna-
legur hvað sem felst í þeirri skilgrein-
ingu. Víst er að skáldið á til að ræða
heimspekileg efni og grípa til marg-
ræðra tilvísana. Þó hygg ég að skoð-
un þessi eigi allt eins og að nokkru
rætur í því að utan um tilfinninganæ-
man og vitsmunalegan kjarnann í
ljóðum Sigfúsar er oft dálítið kaldrifj-
uð og kaldhæðin skel siðferðislegrar
umvöndunar. I hinni nýju bók ber
svo við að lítið fer fyrir þessum
þætti. Að vísu bregður fyrir kald-
hæðni í 3. ljóði bókarinnar þar sem
Ijóðmælandi ræðir afstöðu frúnna á
hótelinu, sem hann gistir, til þessa
„einstæðings" sem þær botna ekkert
í. „Blessaðar frúrnar —/ ætli þeim
líkaði þá betur/ ef ég gerði þær að
trúnaðarvinum rnínurn?" Sömuleiðis
má greina andúð skáldsins á tilfinn-
ingasemi, t.a.m. í einu besta ljóði
Sigfúsar, ljóði um René Char:
Aldrei framleiddi hann eftirsjá.
Ekki neina viðloða tilfinningasemi.
Og þeim misgerðum
sem hann hlaut að fremja
heilsaði hann af staðfestu.
Einn með sjálfum sér
sjálfur með öðrum.
Sigfús Daðason
Meginviðfangsefni bókarinnar er
þó tilfmningaleg og huglæg viðbrögð
Ijóðmælandans við endursýninni.
Skáldið sér að vísu óbreytta bæi (Sal-
on) og staði (Cours Mirabeau). Þegar
nær er komið reynist veruleikinn
samt framandi. Ljóðmælandi þykist
muna húsnúmer í Lacépé-götu. Svo
les hann nöfn af dyrabjöllu:
Og mér verður ljóst
að kynslóð hefur tekið við af kynslóð
að ég er ókunnugur
þvi sem ég kunni einusinni utanað
þreifa fyrir mér hikandi á þeim vepm
sem ég gekk fyrrum hiklaust.
Skáldið lætur í ljós efasemdir um
eigin skilvit andspænis framandi og
hverfulum veruleikanum og ásækn-
um og á stundum dapurlegum minn-
ingum. Eða eins og segir í 5. ljóði:
„Minnið er reyndar ekki annað en
maskína./ Heyrnarnæmi og ilmskyn
afvegaleiðir menn.“ Og í lokakvæði
bókarinnar segir svo — ekki alveg
alvörulaust en af töluverðu mannviti
— um skilningarvitin: „Húðin er full-
komnast skilningarvitanna allra/
sagði vinur minn Kort Kortsson einu-
sinni.../ skynjar gleggra skilur
dýpra... man lengra og betur.“
Að sumu leyti er veröld endursýn-
arinnar sársaukafull. T.a.m. segir frá
því í einu kvæðanna um Kort Korts-
son að aldrei leið honum vel á landi
og „honum fannst sjálfum/ að hann
ætti skilið að sér liði betur/ en efni
munu standa til á þurru landi.“
Sömuleiðis gætir geigs vegna tví-
sýnu tímans. Hinar fomu rómversku
grafir á Alyscamps kalla fram
„dapurlegan tón“, frá því í æsku
skáldsins: „Ærna staðleysu ber að
úr gömlum gröfum./ Ég sé tvísýnu
á tímanum./ Læt eins og ekkert sé.“
En einnig má greina léttari tón, ofur-
lítið gáskafullan. Eins og þegar
skáldið tekur að réttlæta yrkingar
sínar og norrænna skálda frammi
fyrir suðrænum hrekkjaguðum af
ótrúlegu lítillæti og nefnir þær geip
og glópalæti.
Ekki þar fyrir að þörf sé á slíkri
og þvílíkri réttlætingu eða afsökun
af hendi eins helsta brautryðjanda
módernismans á Islandi. Hin nýja
bók hans stendur vel fyrir sínu eins
og verk hans fram til þessa. í þeim
sjóði er ekkert ódýrt.
SUS vill tilraunaveiðar á
vannýttum fisktegundum
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi fréttatilkynning frá
stjórn SUS:
„Að undanförnu hafa borist váleg-
ar fréttir af ástandi þorskstofnsins
hér við land. Vísindamenn hafa lagt
til 28-34% samdrátt þorskafla næstu
tvö árin. Áhrif þessa verða alvarleg
fyrir íslenskt þjóðfélag og er gert ráð
fyrir 10 milljarða tekjutapi fyrir þjóð-
arbúið og vaxandi atvinnuleysi.
Samband ungra sjálfstasðismanna
telur að veigamikil rök þurfi að færa
fyrir því að taka ekki mark á áliti
vísindamanna Hafrannsóknarstofn-
unar og varar við því að gert verði
út á framtíðina með því að ganga
enn nær þorskstofninum. Nýta þarf
sjávarafla betur og auka gæði fram-
leiðslunnar. Hefja mætti tilrauna-
veiðar á vannýttum tegundum og
gæti ríkisvaldið styrkt slíka tilraun
á einhvern hátt. Þrátt fyrir þennan
fyrirhugaða samdrátt má ekki leggja
árar í bát, miklir möguleikar munu
opnast með þátttöku í hinu evrópska
efnahagssvæði og einnig þurfa
stjórnvöld að hafa forystu um að
hvetja til nýsköpunar og aukinnar
framleiðni í íslenskum þjóðarbúskap.
Veita á skattaívilnanir vegna ný-
sköpunar- og þróunarverkefna og
aflétta þarf opinberum álögum sem
draga úr samkeppnishæfni íslensks
atvinnulífs s.s veltuskattar og sér-
stakur skattur á verslunar- og skrif-
stofuhúsnæði. Mikilvægt er að frum-
kvæði til nýsköpunar- og þróunar-
verkefna komi frá atvinnulífinu en
ekki með opinberu valdaboði. Opin-
ber afskipti af atvinnulífinu hafa
gjarnan leitt til afdrifaríkra fjárfest-
ingamistaka. Jafnframt þarf að hlúa
betur að iðnaðarframleiðslu, ferða-
mannaþjónustu og nýta ný tækifæri
sem eru að opnast með reglum um
frísvæði sem væru samkeppnishæfar
í samanburði við slíkar reglur í öðrum
löndum.
NIÐURSTAÐAN
OLLUIV/I í HAC
Ginsðth
crnsatw

;<RAFTUR-ÚTHALD-mL,ÐaM

Jónína Ben. er 3 barna móðir og eigandi
einnar stærstu líkamsrækrorstöðvar
landsins, Stúdío Jónínu og Ágústu.
Starfsins vegna þarf Jónína að vera í
góðri þjólfun. Hún kennir oftost 2 Erobic
tíma ó dag og stundar sund og skokkar
þar fyrir utan sér til ónægju. Það að
vero ó fullri ferð allann daginn kallor ó
kraftmiklo ouko orku og þar kemur
GINSANA til hjólpar.
FYRIR
á ÖLLUNI ALDRI
r v»-«* -
Jónína segir: Ég veit að til að halda mér
í góðu formi þarf ég fjölbreytt og hollt
matoræði. Mér finnst GINSANA gefa
mér mikinn kraft, endaloust úthald og
stórkostlega vellíðan.
GINSANA með hinu óviðjafnanlega
Ginseng G 115 inniheldur nóttúruleg
efni, sem unnin eru úr rót
Ginsengjurtarinnar. hað er fóanlegt
bæði sem hylki og sem brogðgóður
vökvi. GINSANA eykur líkomlegt og
andlegt starfsþrek og auðveldar þér að
standast andlegt og líkamlegt ólag.
GINSANA með Ginseng G 11 5 gefur
Jónínu þó ouko orku sem hún þarfnast til
að njóta þess að stunda líkamsrækt eins
og sund og skokk að loknum vinnudegi.
Éh
eilsuhúsið