Morgunblaðið - 14.09.1994, Page 22

Morgunblaðið - 14.09.1994, Page 22
22 MIÐVIKUDAGUR 14. SEPTEMBER 1994 AÐSENDAR GREINAR MORGUNBLAÐIÐ Borgarspítalinn - Hvert stefnir? Island og iunheimurinn Á UNDANFÖRN- UM árum hefur ekkert verið sagt eða ritað um heilbrigðisþjónustuna á íslandi öðruvísi en svo að frasanum „sparnaður og niður- skurður í heilbrigðis- kerfinu..." væri skeytt inn í, aftan við ogjafn- vel í upphaf máls. Það er vel upp að vissu marki. Sparnaður og hagræðing er af hinu góða, innan skynsam- legra marka þó. Mikill árangur hefur náðst á mörgum sviðum, en gallinn er sá að þegar settu marki er náð, þá er leikregl- um breytt og sett ný markmið. Nú er svo komið á Borgarspítal- anum að fjárhagsstaða spítalans er fádæma slæm, ekki vegna þess að starfsfólkið stundi óráðsíu með almannafé heldur vegna þess að vitlaust er gefið. Borgarspítalinn er aðal bráða- og slysaspítali lands- ins. Sem slíkur þjónar hann öllu landinu og miðunum, eins og alþjóð má vera ljóst af fréttum. Það kost- ar peninga að sinna sjúklingahópi sem þarf dýrar aðgerðir, langa gjörgæsluvist, langa endurhæf- ingu, dýr lyf og flókinn tækjabún- að til að komast aftur út í samfé- lagið. Slysadeildin er sú deild sem flestir þekkja, annaðhvort af eigin raun eða af orðspori. Á hvetjum degi leita ríflega 100 manns til deildarinnar, sem gerir u.þ.b. 38.000 manns á ári. Einhver hluti þessa fólks fer heim aftur, en hluti er lagður inn á vaktspítala, sem er þá annaðhvort Borgarspítali eða Landspítali. í allmörgum tilvikum er fólk lagt beint inn á Borgarspítala þó vaktin sé á Landspítala og er þá annaðhvort um að ræða að sjúkl- ingur er svo slasaður/veikur að ekki er talið ráðlegt að flytja hann eða hann þarf að vistast á Borgar- spítala vegna ákveðinnar sérgrein- ar s.s. heila og taugaskurðlækn- inga eða háls-, nef- og eymalækn- inga. Geðdeild Borgarspítalans sinnir þeim er leita til slysadeildar vegna geðrænna vandamála og metur bestu úrlausnir fyrir hvem og einn. Getur þar verið um að ræða fólk með versnandi langvinnan geð- sjúkdóm, sem þarf e.t.v. innlagnar við, eða fólk, oft kornungt, sem reynir sjálfsvíg. Í síðarnefnda dæminu, sem því miður eru alltof mörg, er algengast að slysadeild, lyflækningadeild og geðdeild vinni saman að farsælustu lausn máls- ins. Þá sér starfsfólk slysadeildar um að veita fyrstu hjálp, hvort sem það er magaskolun vegna lyfjaof- neyslu, saumaskapur vegna sjálfsáverka eða endurlífgun eftir drukknun, hengingu o.s.frv. Því næst er viðkomandi gjarnan lagður inn á lyfyadeild eða hjartadeild til eftirlits vegna eituráhrifa þeirra lyfja sem tekin voru. Að lokum tekur geðdeildin við og er einstakl- ingurinn annaðhvort vistaður á geðdeild tímabundið, þ.e.a.s. á meðan hann er talinn hættuiegur sjálfum sér, eða séð er til þess að viðkom- andi hafi aðgang að aðstoð innan geðgeir- ans. Á svipaðan hátt vinna aðrar deildir saman að bestu mögu- legu lausn þeirra verkefna sem upp koma. Þegar litið er yfir starfsemi Borgar- spítalans er ljóst að hver hlekkur í keðj- unni er á sínum stað og enginn þeirra má missa sín. Því er það þyngra en tárum taki að horfa upp á hvemig fjármálastjórnun þessa lands er að fara með annan af stærstu póstum íslenskrar heilbrigðisþjónustu. Á síðustu árum höfum við mátt horfa upp á hvernig líftóran hefur verið murkuð úr Landakoti. Fyrir örfá- um árum var Landakot blómlegur spítali með bullandi starfsemi, metnaðarfullt starfsfólk og háleit markmið. Síðan var ákveðið að sameina Landakot og Borgarspít- ala, sem er út af fyrir sig nokkuð snjöll hugmynd. Fljótlega var stór- dregið úr fjárveitingum til Landa- kotsspítala og starfsemin dróst þarafleiðandi mjög saman með til- heyrandi uppsögnum á starfsfólki og lokun sjúkradeilda. Hins vegar hefur enn ekki fengist fjárveiting til að gera nauðsynlegar breyting- ar til að sameinuð starfsemi spítal- anna tveggja verði sem hagkvæm- ust. Nægir þar að nefna hring- landaháttinn á flutningi barna- deildar frá Landakoti á Borgarspít- ala. Sú ákvörðun liggur á borðinu, en spítölunum hefur ekki verið gert kleift að fylgja henni eftir. Því er það svo að málið er enn í biðstöðu, þremur árum eftir að viðræður hófust af alvöru. Borgarspítalinn er alltaf yfirfull- ur. Mikil starfsemi er á öllum deild- um og enginn verkefnaskortur. Öll þessi verkefni skapast af brýnni þörf, en eru ekki hugarfóstur starfsfólksins. Spítalinn hefur á að skipa mjög hæfu starfsfólki, skort- ur á hjúkrunarfræðingum er að verða fortíðarvandi, geysileg þekk- ing og fæmi er fyrir hendi á öllum viðfangsefnum spítalans og þjón- ustan hefur allar forsendur til að vera meðal þeirra bestu í heimin- um. Þá bregður svo við að spítalinn fær ekki fjárveitingu skv. þörf og stjómendum hans er uppálagt að rétta_ hallann af upp á eigin spýt- ur. Á sama tíma fá önnur ráðu- neyti aukafjárveitingu til ýmissa gæluverkefna, s.s. skipulagsbreyt- inga og byggingu nýs sendiráðs. Heilbrigðisráðuneytið fær ekki krónu til að sinna þjónustu sem er lífsnauðynleg. Ef á Borgarspít- alanum væru eingöngu fram- kvæmdar nefaðgerðir í fegrunar- skyni og glasafrjóvganir þá væri vissulega ástæða til að endurskoða í hvað auramir fæm. En þar sem málið er þannig vaxið að á Borgar- spítalanum liggur fólk á öllum aldri Hildur Helgadóttir leysir vandann Reflectix er 8 mm þykk endurgeislandi einangrun í rúllum. 7 lög en 2 ytri alúminíum-lög endurgeisla hitann. Breiddir: 61 og 122 mm. Rúllulengdir: 15, 38 og 76m. í háaloft, bak við ofna, í fjós, hesthús, á rör, á veggi, tjaldbotna, sessur, svefnpoka o.m.fl. Skæri, heftibyssa og límband einu verkfærin. BYaOINOAVÖRUVERSLUN P. PORGRÍMSSON & CO Ármúla 29, sími 38640 Snföi Alltmf tí! i Imomr Það er vart ágreinings- efni að spítali sem sinir mest bráðatilfellum verður að lifa, segir Hildur Helgadóttir, og spyr, hvað þeim fínnist, sem þjónustu hans noti. sem er fárveikt vegna sjúkdóma og slysa og það kostar x krónur að þjónusta þennan hóp þá er óskiíjanlegt hvers vegna þessum x krónum er ekki veitt til spítalans. Litli drengurinn sem var bjargað frá dmkknun, telpan sem fékk stýrið í kviðinn, mennirnir sem liðu útaf í tankinum, allt eru þetta verð- mætir þjóðfélagsþegnar sem halda áfram að skila sínu til samfélags- ins vegna þess að þeim var bjarg- að. En það kostar peninga að bjarga mannslífum. Á meðan fjár- veitingar til Borgarspítalans eru með þessum nánasarhætti og skilaboð stjómvalda í þessum dúr verður spítalanum smám saman gert ókleift að starfa í núverandi mynd. Ekki er ljóst hvernig verður umhorfs hér þegar Borgarspítalans nýtur ekki lengur við. Enn óljósara er hvert þyrlan, sem fjármálaráðu- neytið fékk aukafjárveitingu til að kaupa, á að fljúga með sjúka og slasaða. Heilbrigðisþjónustan kostar vissulega peninga, en hvemig fjár- munum er varið og til hvaða verk- efna er auðvitað eilíft þrætuepli og sýnist sitt hverjum í því efni. En það getur ekki verið ágreinings- efni hvort spítali sem sinnir nánast eingöngu bráðatilfellum eigi að lifa. — Eða hvað finnst þeim sem nota þjónustuna? Höfundur er hjúkrunarfræðingvr á Borgarspítalanum. ÞAÐ er nýlunda, að frammámenn íslenzku þjóðarinnar á borð við utanríkisráðherrann taki sér í munn orðið „dvergríki" til skil- greiningar á stöðu Is- lands á alþjóðavett- vangi. Til þessa hafa íslendingar ekki þjáðst af vanmáttarkennd í umgengni. við marg- falt fjölmennari og voldugri granna. Von- andi fer ekki undir- gefni og afsökunar- tónn að einkenna framgöngu okkar í samskiptum þjóðanna, því að margt gerir okkur stór og verðuga jafnoka þeirra samfélaga sem teljast til stórþjóða. Ekki sízt íslenzk menning og framganga íslenzkra listamanna á erlendri grund. ísland þarf að ná athygli umheimsins nú fremur en nokkru sinni fyrr. ímynd hreinleikans, umhverfisverndar, vöruvöndunar og frjórrar menningar þarf að tengjast nafni landsins traustum böndum. Staða íslands á alþjóðasviði hefur verið ótrúlega sterk frá stofnun lýðveldis. Að mati sumra eins og t.d. Henrys Kissingers, fyrrv. utanríkisráðherra Banda- ríkjanna, voru ítök íslendinga í Bandaríkjunum og Atlantshafs- bandalaginu langtum meiri en efni stóðu til, ef beitt hefði verið hinni algengu mælistiku á völd og áhrif þjóða út frá fólksíjölda, auðlegð eða hernaðarmætti. Vestræn samvinna fjöregg þjóðarinnar Utanríkisstefnan, sem forystu- menn Sjálfstæðisflokksins mörk- uðu í grundvallaratriðum fyrir tæpum 50 árum, hefur tryggt ís- lendingum aðgang og áhrif í nán- um félagsskap stórþjóðanna í Vestur-Evrópu og Vesturheimi. Stórir sigrar í landhelgismálinu unnust í því andrúmi, sem ríkti innan Atl- antshafsbandalagsins og voru því að þakka. Sjávarútvegsráðherra Alþýðubandalagsins gat vígreifur skrifað undir yfírlýsingar um útfærslu fískveiðilög- sögunnar í 12 mílur og 50 mílur í vissu um að vestrænt sam- starf, sem hann barð- ist gegn, myndi að lokum leiða til far- sællar lausnar fyrir íslendinga í landhelg- isdeilu við Breta. Sú varð einnig reyndin, þegar stefnu Sjálfstæðisflokksins um 200 mílna lögsögu var hrundið í framkvæmd. Ágæt verzlunarviðskipti voru stunduð við Sovétríkin. Lögð var rækt við norræna frændsemi með góðum árangri. Sem meðlimir í hinum norræna klúbbi gátum við síðan fært okkur nær öðrum Evr- ópuþjóðum innan EFTA og með samningum við Efnahagsbandalag Evrópu. Undir vemdarvæng risa- veldisins í vestri, þar sem ísland naut beztu kjara í viðskiptum, sér- staklega hagstæðra loftferða- samninga og fleiri hlunninda, gengu Islendingar á vit nýrra tíma og fram til nýsköpunar atvinnu- vega með þeim ágætum, sem þjóð- in mun lengi búa að. Aðildin að Atlantshafsbanda- laginu og mikilvægi vamarstöðvar Bandaríkjanna á íslandi færðu okkur inn í hringiðu heimsmála og hafa verið sterk spil á hendi ábyrgra aðila í mótun og fram- kvæmd íslenzkrar utanríkisstefnu. Breytt viðhorf í Bandaríkjunum En hvað nú? Breytt heims- ástand og endalok hins kalda stríðs birtast okkur í mörgum myndum. Eftirtektarvert var að lesa nýleg ummæli utanríkisráð- Markús Öm Antonsson Orðsending til ungra sjálfstæðismanna ÁGÆTU ungu sjálfstæðismenn! Þið emð sagðir hafa tekið sam- an svo nefndan „svart/hvítan lista“ yfír nokkrar ríkisstofnanir sem þið teljið ýmist tiltakanlega vel eða illa reknar. Meðal hinna síðari er Sinfóníuhljómsveit ís- lands. Ég hef ekki séð listann, en af honum hafa sprottið blaðaskrif sem era tilefni þess að þessar lín- ur era settar á blað. Sinfóníuhljómsveitin var stofn- uð á sínum tíma til þess að efla íslenskt menningarlíf, og þess var aldrei vænst að hún gæti lifað af aflafé sínu, hvað þá skilað hagn- aði, fremur en sambærilegar stofnanir í öðram löndum. Hvort hún telst vel eða illa rekin, hlýtur því fyrst og fremst að ráðast af því hvemig henni hefur tekist að rækja þetta hlutverk sitt, þó að fjárhagshliðin komi að sjálfsögðu jafnframt til álita. Þessu er enginn gaumur gefínn í fyrrnefndum skrifum, og verða þau því að mestu leyti út í hött. Sá sem þetta ritar hefur fylgst með starfí hljómsveitarinnar frá fyrstu tíð og telur sig þekkja hvort tveggja, þær væntingar sem við hana vora bundnar í upphafí og árangur hennar í starfí. Hún hefur orðið ein helsta máttarstoð tónlist- arlífs á íslandi, eins og vonir stóðu til, og auk þess verðugur fulltrúi íslenskrar menningar erlendis, og það er meira en nokkur þorði að vona. Hér er ekki rúm til að gera grein fyrir starf- semi hennar sem vert væri. Hljómsveitin eða flokkar úr henni fluttu alls 81 tónleika á síð- asta starfsári og hljóðrituð voru 6 íslensk tónverk, sum mjög viða- mikil, sérstaklega fyrir Ríkisút- varpið. Útvarpað var öllum meiri háttar tónleikum sveitarinnar í Reykjavík. Á Listahátíð í sumar átti hljóm- sveitin að sjálfsögðu þátt í flutn- ingi „Niflungahringsins" eftir Wagner (5 sinnum í Þjóðleikhús- inu) og níundu sinfóníu Beethov- ens (í Laugardalshöll), en hvorag- ur sá viðburður hefði orðið ef sveit- arinnar hefði ekki not- ið við. Einnig setti hún verulegan svip á lýð- veldisafmælið á Þing- völlum, en þar er talið að áheyrendur hennar hafí verið um 60 þús- und manns. Nú er að ljúka þriggja ára samningi hljómsveit- arinnar við enska út- gáfufyrirtækið Chandos, en á þess vegum hefur sveitin leikið á 8 geisladiska, sem hafa vakið mikla athygli og hlotið mjög lofsamlega dóma í al- þjóðlegum tímaritum. Að minnsta kosti þijú erlend fyrirtæki sækjast nú eftir sambærilegum samning- um. Nokkrir geisladiskar með leik hljómsveitarinnar hafa og komið út á vegum innlendra útgefenda. Snemma á síðasta starfsári þáði sveitin boð, sér að kostnaðarlausu, um þátttöku í tónlistarhátíð í Múnchen, þar sem saman komu margar helstu hljómsveitir Evrópu og hélt hver eina tónleika. Tónleik- ar íslensku hljómsveitarinnar Jón Þórarinsson

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.