Morgunblaðið - 14.07.1995, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 14. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Morgunblaðið/Halldór
Aðflug að
Kaldármelum
FOLK
Doktorspróf í
læknisfræði
•HJÖRTUR Gíslason, skurðlæknir
við Haukeland sjúkrahúsið í Björg-
vin í Noregi, varði þann 22. júní síðast-
liðinn doktorsritgerð
við Háskólann í
Björgvin. Ritgerð-
in byggist á fímm
vísindagreinum dr.
Hjartar sem birtar
hafa verið í nokkrum
af víðlesnustu alþjóð-
legu læknaritunum
svo sem Gastroente-
rology. Hún fjallar
um vamarhætti magaslímhimnunnar;
mikilvægi stjómunar á blóðflæði í
slímhimnunni til að hindra myndun
sára. Við áverka á efri Iögum slím-
himnunnar verður blóðflæði mjög hátt
í djúpu lögunum sem era ósködduð,
en þetta er mikilvægur vamarháttur
til að hindra að magasár myndist.
í ritgerðinni er einnig sýnt fram á
hvaða efni frá framum og taugaend-
um stjóma breytingum á blóðflæði í
slímhimnunni við áverka. Niðurstöður
rannsóknanna gefa aukna innsýn í
hvemig magaslímhimnan ver sig gegn
áverkum og á hvem hátt ýmis lyf, svo
sem gigtarlyf og astmalyf, geta valdið
magasárum (sem eru þekktar auka-
verkanir).
Hjörtur er fæddur á Akureyri 1958.
Hann er stúdent frá MA 1978 og
útskrifaðist úr læknadeild HÍ 1984.
Hann starfaði við Fjórðungssjúkra-
húsið á Akureyri 1984-86 en hefur
síðan búið í Noregi þar sem hann nam
skurðlækningar og hefur stundað þær
ásamt rannsóknum. Hann er kvæntur
Margréti Sigurbjömsdóttur og eiga
þau þijú böm.
Sumarið er sá árstími sem best
nýtist ungtim og óreyndum
flugmönnum til að næla sér í
þá reynslu sem nauðsynleg er
hverjum þeim sem vill verða
herra háloftanna.
Það er ekki óalgeng sjón að
sjá litlar flugvélar sveima um
á sólskinsdögum og líta eflaust
margir til löngunaraugum til
himins.Sjálfsagt reyna sem
flestir, reyndir og óreyndir, að
komast í flugferð til að njóta
útsýnisins og þess frelsis sem
menn hafa öfundað fuglana af
öldum saman.
Ljósmyndari Morgunblaðs-
ins brá sér með áhugaflug-
manni að nafni Ilias Moustacas
í flugferð og smellti af í að-
flugi að Kaldármelum en flug-
vélin, TF POP af gerðinni
Cessna skyhawk 172, er ein
af tveimur í eigu Flugklúbbs-
ins Flugtaks en hann hefur um
60 meðlimi á skrá.
Laxateljari frá Vaka hf. til reynslu í norskum laxastiga
Vonast til að geta J
selt tugi teljara
til Noregs
VAKI hf. hefur gengið tU sam-
starfs við samtök áreigenda í
Noregi, Norske Lakseelver, um
prófun á búnaði sem fyrirtækið
hefur þróað til að telja og mæla
þyngd fiska í ám. Teljarinn hefur
verið í þróun í samvinnu við Veiði-
málastofnun síðastliðin fjögur ár
og var einum komið fyrir til
reynslu í laxastiga í Suldalslágen
norðan við Stavanger á dögunum.
Teljarinn heitir Arvaki en í
honum er rafeindabúnaður með
innrauðum ljósgeislum sem skynj-
ar útlínur fisks þegar hann synd-
ir hjá. Upplýsingarnar eru fluttar
á tölvu og því hægt að skoða
mynd af hverjum fiski eða vinna
frekari upplýsingar, svo sem
hvort um er að ræða stórlax,
smálax eða siiung, hvenær sólar-
hrings hann gengur, hvert hita-
stig árinnar er og meta þannig
áhrif ýmissa umhverfisþátta á
fiskgengd svo eitthvað sé nefnt.
Búið er að koma fyrir ellefu
teljurum í níu ám hérlendis og
er þetta annar slíkur sem settur
er upp utan landsteinanna að sögn
Benedikts Hálfdanarsonar mark-
aðsstjóra Vaka í Noregi, en hann
telur stóran markað fyrir búnað
af þessu tagi þar í landi. Einn
teljari hefur verið til reynslu í
ánum Itchen í Suður-Englandi og
Kenneth, sem er ein af þverám
Thames.
Hann segir ennfremur að nýi
búnaðurinn mæli stærð fisksins
af meiri nákvæmni en hingað til
hafi verið hægt og sé hann einnig
þeim kostum búinn að passa nán-
ast í hvaða laxastiga sem er.
Benedikt segir að búið sé að
grafa niður fyrir nokkurs konar
Morgunblaðið/Benedikt Hálfdanarson
GUÐBERGUR Rúnarsson framleiðslustjóri hjá Vaka kemur telj-
aranum fyrir í laxastiga í Suídalslágen í Noregi. Árvaki hefur
verið í þróun í fjögur ár og er nú til reynslu í ellefu íslenskum
ám, í Suður-Englandi og Noregi.
húsi við norska laxastigann og í
kjallara þess sé hægt að fylgjast
með laxinum gegnum glugga í
svokölluðu laxastúdíói.
„Þarna hafa þeir talið fiskinn
upp úr þrepinu, áætlað stærð, kyn
og þess háttar og eytt 100 milljón-
um króna árlega í rannsóknir síð-
astliðin fimm ár,“ segir Benedikt
en hver teljari kostar um tvær
milljónir til útflutnings að hans
sögn.
„Við áætlum að hægt sé að selja
20-40 teljara til Noregs á næstu
árum. Það eru hátt í 80 milljón-
ir,“ segir hann að lokum.
Sigfús Bjarnason formaður Frama
Fullyrðingar um
fjármálaóreiðu
tilhæfulausar
SIGFÚS Bjarnason, formaður
Frama stéttarfélags leigubifreiða-
stjóra, segir fullyrðingar Guðjóns
Andréssonar eins stofnenda nýs
hagsmunafélags leigubifreiðastjóra,
Andvara, um fjármálaóreiðu í Frama
með öllu tilhæfulausar. Hann telur
félagið þvert á móti standa mjög vel
fjárhagslega.
Formaður Frama telur að nýja
félagið muni ekki starfa lengi, flest-
ir stofnfélagar þess snúi aftur þegar
þeir geri sér grein fyrir að hags-
munabarátta gangi betur í einu fé-
lagi en tveimur.
Félagið ýmist rekið með tapi
eða hagnaði
Sigfús staðfestir að tap hafi verið
á rekstri félagsins í fyrra en það
þýði ekki að óreiða sé á fjármálum.
„Félagið er ýmist rekið með tapi eða
hagnaði allt eftir umfangi /élags-
starfsins," sagði Sigfús. „í fyrra
héldum við t.a.m. ársþing leigubíl-
stjóra á Norðurlöndum og rekstrar-
kostnaður er jafnan mikill á því
starfsári sem slíkt þing er haldið hér
á landi. Þannig má segja að í fyrra
hafi meira verið gert sem kostar
peninga en á hefðbundnu starfsári.
I ár verður hagnaður líklega jafn
mikill og tapið var í fyrra.“
Tvennt nefndi Sigfús því til stuðn-
ings að félagið stæði vel. „Við eigum
34 milljónir, í sjóði sem við notum
til þess að lána félagsmönnum á
erfiðum tímum. Ef félagið væri illa
sett ættum við ekki þessa fjármuni.
Þá er mikilvægt að nefna að hús-
næði félagsins og eignir eru skuld-
lausar,“ sagði hann.
Árangurí
hagsmunamálum
Formaðurinn taldi augljóst að
Guðjón og aðrir félagar í Andvara
hafi ekki fylgst vel með hagsmuna-
baráttu Frama. „Þeir leigubílstjórar
sem fylgst hafa með vita vel að við
höfum náð verulegum árangri í
hagsmunabaráttunni. Á síðasta ári
unnu félagsmenn og viðskiptavinir
leigubíla stórsigur þegar lögum um
leigubifreiðar var breytt með farsæl-
um hætti. Félagaskylda var afnumin
og sá árangur náðist ekki síst fyrir
tilstyrk félagsins," sagði Sigfús.
Að mati Sigfúsar er farsælla að
vinna að hagsmunamálum leigubíl-
stjóra í einu félagi. „Við í Frama
leysum deilumál innan félagsins, á
fundum þess og aðalfundum. Séu
menn óánægðir með stjórnina þá
eiga menn að fella hana á aðal-
fundi," sagði hann.
Ársreikningar Snæfellsbæjar
fyrir árið 1994
Niðurstaðan
neikvæð um 800
þúsund krónur
ÁRSREIKNINGAR Snæfellsbæjar
fyrir árið 1994 voru neikvæðir um
800 þúsund krónur. Að sögn Stef-
áns Garðarssonar bæjarstjóra má
rekja erfiða stöðu bæjarsjóðs til
uppgjörs vegna sameiningar Ólafs-
víkur, Neshrepps utan Ennis, Stað-
arsveitar og Breiðuvíkurhrepps um
mitt síðastliðið ár.
Stefán sagði að ekkert fé væri
til í bæjarsjóði til framkvæmda og
árið 1994 þegar sveitarfélögin voru
sameinuð hafi vantað 21 milljón til
að endar næðu saman. „Áður en
við fórum að framkvæma þá vant-
aði okkur 800 þúsund eftir að greitt
hafði verið af lánum auk vaxta,“
sagði hann en fyrir hafí verið 79
millj. í bæjarsjóði. „Sameiningin
kostaði okkur mikið þar sem ákveð-
ið var að allar skuldbindingar, sem
sveitarfélögin fjögur höfðu þegar
ákveðið, skyldu standa út árið,“
sagði Stefán.
Skatttekjur 247 milljónir
Sagði hann að um áramót hefði
því verið byrjað frá grunni og þá
fyrst hafist handa við hagræðingu
í rekstri. Meðal annars hafi verið
unnin þriggja ára áætlun sem sýndi
verulega breytta stöðu eftir að lán-
um var skuldbreytt og þau lengd.
Við þær aðgerðir minnkaði
greiðslubyrðin verulega eða úr 58
milljónum niður í 33 milljónir um
leið og peningaleg staða lagaðist
við sameininguna með 46 milljón
króna skuldajöfnunarframlagi úr
Jöfnunarsjóði sveitarféiaga.
Árið 1994 voru skatttekjur bæj-
arins rúmar 247 milljónir árið 1994.
I almennan rekstur var varið rúm-
um 212,5 millj. og tekjur mála-
flokka voru um 40 millj. Þannig að
skatttekjur að frádregnum rekstri
voru rúmar 75,5 millj. Skatttekjur
að frádregnum rekstri málaflokka
og vöxtur af hreinu veltufé voru
79,5 millj. Afborganir langtíma-
skulda voru rúmar 58,1 millj., vext-
ir rúmar 24,2 millj. eða samtals um
82,4 miilj. Þá voru innborganir
vegna lántímakrafna rúmlega 1,9
milljarðar og vextir af langtíma-
kröfum voru um 119 þús. Greiðslu-
byrði lána var um 80 millj. og til
ráðstöfunar eftir greiðslu lána var
neikvæð um 806 þús.
Fjárfest fyrir rúmar 20 millj.
Á árinu 1994 voru Ijárfestingar
bæjarins um 20,1 millj. og sagði
Stefán að fjárfest hefði verið fyrir
meira en inn kom. Tekin voru 103
millj. langtímalán til að bæta stöð-
una og greiða upp eldri lán og van-
skil við sameiningu sveitarfélag-
anna þannig að veltufé hækkaði
um tæpar 40 millj. Efnahagsreikn-
ingur ársins sýnir að veltufé er 186
millj. eftir að búið er að afskrifa
tapað fé vegna gjaldþrota meðal
annars frystihússins. Sagði Stefán
að þar með væri búið að hreinsa til
á afskriftareikningi og leggja að
auki til 27 millj. inn á þann reikn-
ing. Skammtímarskuldir voru rúm-
ar 103,5 millj. Peningaleg staða
batnar verulega, en hún var nei-
kvæð um rúmar 142 millj. miðað
við 169 millj. árið 1993.
>
i
i
>
I
>
I
r
>
E
i
I
s
I
r
i
I
i
i
í
,