Morgunblaðið - 14.07.1995, Blaðsíða 20

20 FÖSTUDAGUR 14. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Manna-
myndir ís-
lenskra
listamanna
ÞJÓÐMINJA-
DAGUR var
sunnudaginn
9. júlí 1995.
Þann dag var
opnuð sýning-
in Manna-
myndir ís-
lenskra lista-
manna 17.-19. aldar í Bogasal
Þjóðminjasafnsins. Þar eru
sýndar mannamyndir eftir ís-
lenska listamenn, flestar af
nafngreindu fólki, bæði teikn-
ingar og málverk. Myndirnar
eru eftir frumherja íslenskrar
myndlistar, svo sem Hjalta Þor-
steinsson, Sæmund M. Hólm
og Sigurð Guðmundsson. Þær
eru langflestar í eigu Þjóð-
minjasafnsins. Sýningin mun
standa fram á haust.
Þá gefst einnig kostur á að
skoða aðrar sýningar safnsins
sem voru að hluta endurnýjaðar
að loknum viðgerðum safnhúss-
ins að utan nú í vor.
Sýningnm
Woods að
ljúka
ENGLENDINGURINN Hugh
Dunford Wood hefur undanfar-
ið sýnt málverk sín í Gallerí
Fold við Rauðarárstíg og
Þrastalundi. Wood er fæddur í
Englandi árið 1949. Hann nam
myndlist við ýmsa skóla í Bret-
landi, m.a. við hinn virta skóla
Ruskin School of Drawing and
Fine Art, svo og í Brasilíu,
Frakklandi og á Spáni. Hann
hefur haldið einkasýningar og
tekið þátt í samsýningum víða
um heim. Myndirnar sem Wood
sýnir eru landslagsmyndir gerð-
ar með acryllitum.
Kynningunni í Gallerí Fold
lýkur laugardaginn 15. júlí, en
sýningunni í Þrastalundi sunnu-
daginn 16. júlí.
Opið er í Gallerí Fold virka
daga 10-18 og laugardaga
10-16.
Útgefendur og rithöfundar virðast ekki óttast um stöðu bókarinnar
Gutenberg
stendur enn
fyrir sínu
Er tölvutæknin að ríða bókinni að fullu, eða
er ekkert að óttast? Þröstur Helgason
kannaði hug Halldórs Guðmundssonar út-
gáfustjóra og rithöfundanna Einars Más
Guðmundssonar og Péturs Gunnarssonar til
nýrrar tækni í bókaútgáfu.
NOKKUR umræða hefur
farið fram erlendis að
undanfömu um stöðu
bókarinnar á tölvuöld. í
Morgunblaðinu í gær, fimmtudag,
birtist t.d. endursögn úr grein eftir
ítalska rithöfundinn og táknfræð-
inginn Umberto Eco, sem fjallar
um stöðu bókarinnar.gagnvart svo-
kölluðum CD-ROM-diskum sem
sumir óttast að muni koma í stað
bókarinnar, enda geti hann rúmað
mun meiri texta en hún og auðvit-
að án þess að nokkur pappír sé
notaður. Eco er hins vegar þeirrar
skoðunar að ekkert sé að óttast,
bókin muni lifa þetta áhlaup af
eins og svo mörg önnur. Auk þess
segir Eco það aldrei hafa gerst í
menningarsögunni að nýjung hafi
tortímt hefðbundnu listformi af
neinu tagi; nýjungar hafi einungis
haft gagnger áhrif á hefðina.
Hér á landi hefur ekki farið fram
mikil umræða um stöðu bókarinn-
ar, enda hefur sú tækni sem hér
er um rætt ekki rutt sér til rúms
á íslenskum bókamarkaði svo neinu
nemi. Þó hefur bókaútgáfan Alda-
mót gefið út ensk-íslenska orðabók
á geisladiski og á næstunni mun
koma út heildarútgáfa á íslend-
ingasögunum ásamt orðstöðulykli
á geisladiski hjá Máli og menningu.
Blaðamanni lék því forvitni á að
vita hvað íslenskir bókaútgefendur
og rithöfundar hefðu að segja um
þessa þróun í bókaútgáfunni. Er
tæknin að ganga af bókinni dauðri?
Nýtum tölvutæknina
Halldór Guðmundsson útgáfu-
stjóri Máls og menningar segir það
augljóst að íslensk bókaútgáfa
verði að bregðast við breyttum
aðstæðum í útgáfumálum. „Hún
verður að fylgjast vel með þróun-
inni í tölvuheiminum og taka
ákvörðun um það hvort hún vill
vera með í þessum slag eða ekki.
Ég tel að við eigum tvímælalaust
að vera með. Við eigum nú þegar
gífurlega mikið textasáfn í tölvum
og það ætti að vera okkur örvun
til að koma því frá okkur á tölvu-
tæku formi þar sem það á við.
Forlögin gætu t.d. nýtt þessa tækni
við útgáfu orðabóka, kennslubóka
og stærri uppflettirita. Einnig gæti
verið grundvöllur fyrir að gefa út
á diski ýmislegt efni sem t.d. fræði-
menn í háskólanum vinna. Þar á
ég við texta sem myndu seint verða
gefnir út á bók, t.d. ýmis rit fyrri
Halldór
Guðmundsson
alda sem einungis eru til í hand-
riti. Ég held hins vegar að við
munum eftir sem áður njóta skáld-
skapar í bókarformi. Þótt tölvan
gefí ýmsa skemmtilega möguleika
hefur hún ekki enn farið fram úr
Gutenberg."
Halldór segir að það sé í raun
engin ástæða fyrir unnendur
bókarinnar að óttast þessa nýju
tækni. „Staðreyndin er sú að spá-
dómar tölvufyrirtækjanna hafa allir
reynst rangir, það hefur ekki orðið
jafn mikil bylting í útgáfumálum
og þau spáðu. Mér skilst að það
stefni í áð útgáfa á tölvutæku formi
verði orðin um 20% um aldamótin
í hand- og fræðibókaútgáfu en
ekki nema um 5% í skáldskap."
Bókin er í bardaga
Einar Már Guðmundsson rithöf-
undur segir að það sé ekki fráleitt
að einhveijir muni nýta sér þetta
form bókmenntalega. „Þessi tækni
gæti örugglega víkkað út formið.
Hins vegar held ég að fagurbók-
menntir muni verða áfram í bókar-
formi að mestu leyti, a.m.k. næstu
misseri."
Einar Már segir að bókin spanni
það vítt svið í mannlífinu að hann
eigi erfitt með að ímynda sér að
eitthvað komi í stað hennar á næst-
unni. „Það er heldur ekkert fyrir-
bæri í augsýn sem getur miðlað
þeim anda sem bókin gerir. Og þar
standa menn líka á ansi gömlum
vígvelli. Þessi andi er orðinn svo
stór hluti af mannlegu lífi að hann
víkur ekki nema mannlegt líf taki
miklum stakkaskiptum. Það er þó
Pétur
Gunnarsson
ljóst að bókin er í bardaga. Menn
munu aldrei lifa í einhvetju sælu-
ríki bókarinnar. Og ef svo væri,
ef bókin þyrfti ekki að berjast, þá
væri hún heldur ekki eins spenn-
andi og hún er. Þessi bardagi er
ansi frjór.“
Ottast ekki um bókina
Pétur Gunnarsson rithöfundur
segir að það hafi auðvitað orðið
heilmikil umskipti síðan bókin sat
svo að segja ein að athygli fólks.
„Það eru þessi miklu skriðuföll af
allskyns efni sem dembast yfir fólk
sem valda mér áhyggjum. Bókin
er hálf utan gama í þessu öng-
þveiti. Það er líka spurning hvort
menn hafi það næði sem bókin út-
heimtir. Ég held hins vegar að
tölvutæknin þurfi ekki endilega að
vera hættuleg bókinni. Það hefur
sýnt sig að einn miðill vísar oft á
annan.
Mér finnst líka bókin hafa vissa
töfra sem aðrir miðlar hafa ekki.
Það er eitthvað við þetta samband
sem maður myndar við bókina —
og sjálfan sig einnig — við lestur-
inn. Bókin hefur líka miklu meiri
hreyfanleika en tölvan og sjónvarp-
ið.
í raun held ég að við Jíurfum
ekki að óttast um bókina. Ég vona
hins vegar að í framtíðinni komist
aftur á hallkvæmara ástand fyrir
bókina, það verði meira næði og
svigrúm fyrir fóik til að njóta henn-
ar. Að fólk fari að meta það meira
til verðmæta að hafa þetta næði
og þetta samband sem bókinni fylg-
Einar Már
Guðmundsson
Draumaráð-
andinn Jósep í
skrautkápunni
JÓSEP í skrautkápunni og bræður hans í Kananlandi.
BIBLÍAN geymir sagnir af einum
frægasta draumaráðanda sögunn-
ar. Hann hét Jósep og var ellefti í
röð tólf bræðra og í uppáhaldi hjá
föður sínum, Jakobi. Jakob hafði
þvílíkt dálæti á honum að hann
færði honum ermakyrtil að gjöf.
Bræður Jóseps fylitust afbiýðisemi
er þeir sáu að faðir þeirra elskaði
Jósep meira en þá og seldu hann
sem þræl til Egyptalands þar sem
hann komst til metorða eftir að
hafa ráðið drauma Faraós um 7 ár
allsnægta og 7 ár örbirgðar.
Ferðaleikhúsið frumsýnir í Tjam-
arbíói á sunnudaginn, söngieikinn
Jósep og hans undraverða skraut-
kápa eftir Tim Rice og Andrew
Lloyd Webber í leikstjórn Kristínar
G. Magnúss. Þýðandi verksins er
Þórarinn Hjartarson, tónlistarstjóri
er Michael Jón Clarke og danshöf-
undur er David Greenall. Söngleik-
urinn er byggður á fyrmefndri Bibl-
íusögu og er fyrsta verk höfund-
anna sem hafa öðlast heimsfrægð
fyrir söngleiki sína, „Jesus Christ
Superstar", „Phantom of the Op-
era“ og „Cats“ m.a.
Kristín G. Magnús og Ferðaleik-
húsið hafa í gegnum árin fengist
við gamlar íslenskar sagnir í sýn-
ingum sínum sem kallast Light
Nights og hafa einkum verið sniðn-
ar fyrir ferðamenn sem þyrstir í
að kynna sér ísland fyrri tíma og
nú má segja að enn geri Ferðalei-
húsið víðreist í tíma og rúmi þegar
það stingur sér aftur til fortíðar,
aftur til Egyptalands hins foma.
Ólíkir heimar
„Það er vissulega spennandi að
tefla saman þessum ólíku heimum
og ólíku tímum hér í Tjarnarbíói
og vinnan við þessa sýningu og
Light Nights er búin að vera spenn-
andi og krefjandi enda þurfti að
hanna leikmyndina þannig að hægt
væri að breyta íslandi í Egyptaland
með fáum handtökum því Light
Nights er á fjölunum 6 daga vik-
unnar en Jósep verður aðallega
sýndur um helgar,“ sagði Kristín
þegar blaðamaður Morgunblaðsins
brá sér á æfingu á verkinu á dög-
unum.
Sýningin er litrík og fjörug og
tónlistin er ættuð úr ýmsum áttum,
allt frá sveitatónlist, rock n’ roll frá
fimmta áratugnum og calypso út í
popp og franska kaffihúsatónlist.
Þetta er fyrsta verk þeirra Webbers
og Rice og segja margir það hið
litríkasta af verkum þeirra. „Þeir
voru ungir og sprækir skólastrákar
með sprellandi fjör í huga,“ sagði
Kristín sem sagðist hafa séð upp-
runalegu uppfærsluna í London og
hafa síðan gengið með sýninguna
í „maganum" og dreymt um að
geta sett hana upp í Reykjavík einn
daginn.
Eggert A.Kaaber leikur Jósep og
er ekki skrýtið að karl faðir hans
hafi haft á honum dálæti ef hann
hefur verið jafn glaðlegur og vís
og hann er í túlkun Eggerts. Mikið
mæðir á Hrafnhildi Björnsdóttur
sem er sögumaður og leiðir sýning-
una með söng sínum.
Úr kóngi í kóng
Eftir því sem á líður leikinn fær-
ist sífellt meira fjör í hann og gam-
an var að sjá kónginn sjálfan, Elvis
Presley lifna við í meðförum Guð-
jóns Bergmanns þegar hann sem
faraó breytist á augnabliki úr kóng
í kóng og hirðin tjúttar og rokkar
JÓSEP og kona Pótífars.
undir söng hans. Atriðið það er ein-
mitt vendipunkturinn í verkinu,
draumsögur faraós um hinar sjö
kýr mögru og sjö feitu og sællegu,
sjö þrýstin og þroskuð kornöx og
sjö skrælnuð.
„Verkið höfðar til allra, ungra
og gamalla. Nú er allt smollið sam-
an og við hlökkum til frumsýningar
og ég hvet fólk til að koma í Tjarn-
arbíó á söngleik og tilvalið eftir
göngu við tjömina,“ sagði Kristín
G. Magnús að lokum áður en blaða-
maður kvaddi hana, raulandi
söngva sýningarinnar fyrir munni
sér.