Morgunblaðið - 21.10.1995, Blaðsíða 38

38 LAUGARDAGUR 21. OKTÓBER 1995
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Hulda Guðjóns-
dóttir húsfreyja
og bóndi á Eiríks-
bakka, Biskups-
tungum, fæddist í
Úthlíð, Biskups-
tungum, 10. júní
1917. Hún lést á
dvalar- og hjúkrun-
arheimilinu Kumb-
aravogi, Stokks-
eyri, 14. október
síðastliðinn. Hulda
var dóttir hjónanna
Guðjóns Eyjólfsson-
ar bónda á Eiríks-
bakka, f. 27. júlí
1890, d. 2. október 1966, og
konu hans Ingibjargar Ingvars-
dóttur, f. 7. júlí 1884, d. 16.
desember 1933. Systkini Huldu
eru Ólafur, f. 30. júní 1918, d.
27. nóvember sama ár. Ingvar,
f. 26. september 1919, Sigríður,
f. 1. desember 1920, d. 28. ág-
úst 1983, og Ágústa, f. 1. nóv-
ember 1921.
Útför Huldu fer fram frá
Skálholtskirkju í dag og hefst
athöfnin kl. 14.
Nú er hönd að hægum beði
hnigin eftir dagsins þrautir.
Sipt er yfir sorg og gleði,
sæstzt við örlög. - Nýjar brautir.
Biðjum þess á blíðum tónum
berast megi þreyttur andi
endurborinn ljóss að landi
lofandi dag með unpm sjónum.
(J. Har.)
Þessar ljóðlínur komu í huga
okkar er við heyrðum lát nágranna-
konu okkar Huldu, en hún er nýlát-
in eftir erfið veikindi og farin að
heilsu og kröftum 78 ára gömul.
Þegar öldruð manneskja eins og
Hulda okkar fellur frá er því ekki
að neita að maður þakkar Guði
fyrir að hafa kallað hana til sín.
Hennar þrautir eru á enda, hitt er
annað að söknuður situr eftir hjá
okkur hinum sem minnumst hennar
með þakklæti fyrir það gildi sem
hún gaf lífí okkar.
Hún Hulda var ekki af okkar
tíma, hún ólst upp við erfíðari að-
stæður og lifði á mestu umbrotatím-
um þjóðarinnar. Hún missti móður
sína er hún var rúmlega fermd og
tók við hússtörfum á heimilinu
ásamt yngri systkinum sínum, en
þar sem hún var elst þá hafa störf-
in trúlega hvílt töluvert á henni.
Síðar varð það hennar hlutskipti
að verða eftir á Eiríksbakka og
standa fyrir búi með föður sínum á
meðan hann lifði. Eftir lát hans
kaus hún heldur að búa ein á föður-
leifð sinni, þó erfítt væri, heldur en
að búa á mölinni sem hefur orðið
hlutskipti svo margra. Þarna bjó
hún ein með dýrunum sínum; kúm,
kindum, hestum, hænum, hundi og
ketti og ekki síst gamla vagnhestin-
um, honum Skjóna,
sem hún notaði fyrir
vagn til að flytja ýmis-
legt til á búi sínu.
Skjóni var orðinn 30
vetra gamall þegar
hann féll frá en síðan
eru liðin mörg ár.
Skjóni var meira að
segja fenginn lánaður
með vagninn sinn, í
kvikmynd sem gerð
var um forna búskap-
arhætti á Suðurlandi.
Hulda hugsaði vel
um skepnurnar sínar,
heimalingamir fengu
stóra pela af mjólk, kýrnar fengu
volgt vatn að drekka þegar kalt
var, kisa svaf í besta stólnum í stof-
unni og svona mætti lengi telja.
Hulda þurfti hjálp við heyskapinn
er árin tóku að færast yfír og voru
nágrannar og venslafólk boðnir og
búnir til að hjálpa henni. Þá var
oft saman kominn hópur af fólki,
ekki síst af bömum og unglingum.
Heyskapurinn á Eiríksbakka verður
okkur ógleymanlegur í endurminn-
ingunni og þá sérstaklega yngri
kynslóðinni. Eða töðugjöldin að
heyskap loknum, þykkt súkkulaði
með ijómapönnukökum, flatkökum
með heimareyktu hangikjöti, eggja-
brauði eða upprúlluðum pönnukök-
um með miklum sykri. Það var út-
búið stórt borð uppi í stofu í gamla
bænum — en yfírleitt fékk fólk sem
leit inn hjá Huldu kaffísopa í eldhús-
inu á neðri hæðinni. Þama sátu
allir eins þétt og hægt var. Krakk-
amir reyndu að vera stillt og prúð
og hámuðu í sig kræsingarnar, síð-
an gengu þeir um í stofunni fullir
lotningar og gáfu auga ýmsum sér-
stæðum hlutum, myndum og göml-
um styttum, saumavélinni og svona
mætti lengi telja. í gluggunum voru
blóm þess tíma, stórar pelagoníur,
blómstrandi kólusar og lísur, því
að Hulda hafði gaman af blómum.
Þama var rabbað saman yfír góð-
gerðunum, fullorðna fólkið um
hvemig heyskapurinn hefði nú tek-
ist þetta skiptið, heyið nógu þurrt,
hvort það væri nóg o.s.frv. Krakk-
arnir spjölluðu um eitthvað annað
sem engir máttu heyra sem eldri
vom og mikið var nú hlegið og
skemmt sér. Það var líka mikil upp-
hefð fyrir krakkana þegar Hulda
þakkaði fyrir hjálpina og hún tók
í hönd allra, þeirra yngstu líka.
Nú er þetta allt orðið uppkomið
fólk í dag og verðum við vör við
þessa dagana hvað þetta er dætmm
okkar í fersku minni. Þeim em einn-
ig minnisstæðir allir útreiðartúrarn-
ir sem famir vom að Eiríksbakka.
Þá kom Hulda út á hlað til að spjalla
og ætíð fengu þær hrós frá henni,
ja, mikið er hesturinn fallegur hjá
þér og mikið siturðu nú vel í
hna'kknum. Svona hrós var gaman
að fá því að allt sem Hulda sagði
það meinti hún og það kom beint
frá hjartanu.
Seinna flutti svo Hulda í nýtt hús
á jörðinni sinni og töðugjöldin héldu
áfram en það var ekki sami hátíð-
arblærinn yfír þeim og í gamla
bænum. Þá var allt orðið miklu
nútímalegra.
Hulda var með afbrigðum gest-
risin, allir urðu að koma inn og fá
kaffisopa sem á bæinn komu, hún
hætti oft við verk til að fara inn í
bæ og hita kaffí. Hún lauk bara
verkinu seinna, jafnvel að nóttu til.
Hulda hafði gaman af að skreppa
einstöku sinnum af bæ en það
mátti ekki vera of oft. Það var nóg
að gera heima fyrir einyrkja. Hún
hafði gaman af söng og söng stund-
um í góðra vina hópi, t.d. um rétt-
imar á haustin en þangað fór hún
alltaf ríðandi meðan heilsan leyfði.
Hún hafði óskaplega gaman af
hestum. Huldu blessaðri leið oft illa
á haustin þegar hún þurfti að láta
lömbin í sláturhúsið, það var henni
erfítt. Nú taka dýrin hennar á móti
henni hinum megin og þakka henni
umhyggjuna.
Hulda giftist ekki og eignaðist
ekki börn en böm og unglingar
hændust að henni. Hún tók oft
ungling sér til hjálpar á sumrin og
yngri börn dvöldust oft hjá henni
um tíma. Þetta voru systkinabömin
hennar en einnig aðrir vandalausir.
Þetta fólk sýndi það að því þótti
vænt um hana og hélt áfram kunn-
ingsskap við hana eftir að það varð
uppkomið fólk.
Hulda krafðist einskis sér til
handa, hvorki metorða né þess sem
telst til veraldlegra gæða, hennar
lífshamingja var fólgin í því starfí
sem hún unni og sönnum vinum og
vandamönnum. Hún átti mikið af
kunningjum í sveitunum í kring sem
komu oft við þegar þeir áttu leið
um. Vinkonur hringdu reglulega í
hana og eins var með systkini henn-
ar. Þetta var henni mikils virði,
ekki síst síðustu árin.
Hulda unni jörðinni sinni og gat
ekki hugsað sér að flytjast þaðan
lifandi en „fóstran góða“, móðir
náttúra, sér um sína. Það fór þann-
ig að blessuð Hulda fann ekki eins
mikið fyrir því og margur hefði
haldið, að þurfa að flytjast á brott.
Um miðjan vetur 1992, svo til fyrir-
varalaust, missti hún heilsuna og
gat lítið verið heima eftir það —
en skyldfólk og venslafólk átti sinn
þátt í því að hún gat dvalist heima
öðru hveiju svo umskiptin urðu
ekki eins hörð.
Hulda dvaldist að mestu á dvalar-
heimilinu á Blesastöðum eftir að
hún missti heilsuna. Þar leið henni
vel og öllum þótti vænt um hana.
Hún var oft létt í skapi og söng
ef einhver var til að syngja með
henni. Þarna á Blesastöðum gátu
kunningjarnir litið inn alveg eins
og á Eiríksbakka meðan hún bjó
þar. Heilsunni hnignaði áfram og
þar kom að hún flutti að vistheimil-
inu Kumbaravogi og dvaldi þar síð-
ustu mánuði lífs síns eða þar til hún
lést þann 13. október eins og áður
segir.
Lokið er ævi sérstæðrar konu
sem aldrei mun gleymast þeim sem
vel þekktu. Hún verður lögð til
hinstu hvíldar í sveitinni sinni í dag.
Aðstandendum öllum vottum við
samúð.
Við viljum ljúka þessari kveðju
okkar með orðum úr Matteusar
gaaðspjalli: „Yfír litlu varstu trúr,
yfír mikið mun ég setja þig“. Bless-
uð sé minning Þorbjargar Huldu
Guðjónsdóttur.
Hafliði, Ragnhildur og
dætur, Ósabakka.
Þegar laufin eru eitt af öðru að
tínast af tijánum og fyrsta snjóinn
hefur fest í Vörðufellinu, sem óhjá-
kvæmilega boðar okkur komu vetr-
arins, berst okkur fréttin um andlát
Huldu á Eiríksbakka. Ekki er hægt
að segja að það hafi komið á óvart,
því að hún hafði átt við vanheilsu
að stríða um nokkurt árabil.
Hulda fæddist í Úthlíð í Biskups-
tungum en fluttist barnung með
foreidrum sínum að Eiríksbakka í
sömu sveit. Eiríksbakkinn er ekki
stór jörð en slægjur voru taldar í
betra lagi og engjarnar bættar með
áveitu eins og víða var reynt á fyrri
hluta þessarar aldar. Veiði í Stóru-
Laxá mun hafa verið til nokkurra
búdrýginda. Þegar Hulda er ný-
fermd missir hún móður sína, þá
elst þriggja systkina. Jón Bjarnason
bóndi í Auðsholti segir í viðtali við
Áslaugu Ragnars fyrir nokkrum
árum er hann minnist fyrri tíðar:
„Þessi stúlka (Hulda) tók við móð-
urhlutverkinu á heimilinu og sá upp
frá því alveg um uppeldi yngri
systkinanna auk allra annarra
starfa sem hún hafði á hendi.“ Og
síðan bætir hann við: „Um annað
var ekki að ræða og ég held að
enginn hafi býsnast yfír því.“ Síðan
hafði Hulda búsforráð hjá föður
sínum meðan að hans naut við, en
hann lést 1966. Eftir það bjó hún
einsömul, en margir unglingar,
bæði skyldir og vandalausir, dvöld-
ust hjá henni í lengri eða skemmri
tíma og hjálpuðu til við bústörfín
og lærðu að taka þátt í lífsbarátt-
unni og öllum kom hún til nokkurs
þroska, eins og þar stendur.
Þegar við fluttumst í nágrennið
fór ekki hjá því að samband tækist
við Eiríksbakka, enda var viðmót
Huldu á þann veg, að maður skynj-
aði fljótt velvild, tryggð og greið-
vikni hennar, skipst var á heim-
sóknum og ekki spillti það þegar
ljóst var að við áttum sama afmæl-
isdaginn. Elsta dóttir okkar dvaldi
um vortíma hjá Huldu um sauð-
burðinn og minnist þeirrar dvalar
með ánægju.
Hulda hafði eins og gefur að
skilja aldrei stórt bú og spekingar
mundu vafalaust kalla það dragbít
á hagvöxtinn, en hún hugsaði vel
um sína jörð og hafði gott gagn
af sínum skepnum og stundum
duttu mér í hug hendingarnar hans
Guðmundar Friðjónssonar um ekkj-
una við ána:
Hún elskaði ekki landið en aðeins
þennan blett, af ánni nokkra faðma, o.s.fr.
Hún kunni að ætla sér af og
keppti að því að búa að sínu og
vera sem mest sjálfbjarga og sem
minnst öðrum háð, enda þótt hún
þæði hjálp, ef svo bar undir. Ná-
grannamir sáu um að koma áburð-
inum á túnið en á seinni árum fékk
hún aðstoð við heyskapinn. Smala-
dagamir á Eiríksbakka gátu líka
verið skemmtilegir.
Hulda gerði ekki víðreist um
dagana en hún lagði mikið upp úr
því að eiga alltaf þægilega hesta
sem hún gat skroppið á til næstu
bæja eða fylgt manni á leið ef svo
bar undir og ekki brást að hún
færi ríðandi í Reykjaréttir.
Undirritaður hefur af og til haft
fólk í verklegu námi, flest af er-
lendu bergi brotið og þegar tími var
kominn til þess að þessir nemar
færu einsamlir í vitjun var oftast
fyrst farið að Eiríksbakka og þótt
tjáskipti milli Huldu og þessa fólks
væru kannski í stirðara lagi kom
það ekki að sök, því að viðmótið
var þannig að hver og einn fylltist
sjálfstrausti og ævinlega leystist
vandinn fyrr en varði.
Þegar ég hitti Huldu síðast á
Blesastöðum, þar sem hún naut
frábærrar aðhlynningar, var mjög
farið að halla undan fæti fyrir
henni. Sjónin lítil sem engin og
minnið skert. Þó raulaði hún fyrir
okkur vísupart og glettist eins og
hún gerði oft þegar komið var að
Eiríksbakka. Góð kona er gengin
og komin til þeirrar strandar sem
hún var lengi búin að þrá. Blessuð
sé minning hennar.
Gunnlaugur Skúlason.
Vinkona mín, Hulda Guðjóns-
dóttir, bóndi á Eiríksbakka, hefur
fengið kærkomna hvíld eftir erfið
veikindi.
Þegar ég kom fyrst að Eiríks-
bakka, hafði ég á tilfinningunni að
þar á bæ hefði tíminn stöðvast á
f|órða áratugnum. Lítinn tilgang
sá ég í þessum búskaparháttum
annan en mikið líkamlegt strit fyrir
einsetubóndann. En hlýjan í gamla
þægindasnauða bænum, góðar veit-
ingar og hlýlegt viðmót breyttu
t
Elskulegur faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
JAKOB ÞORVARÐSSON,
Grænumörk 1,
Selfossi,
lést í Sjúkrahúsi Suðurlands 19. október.
Jarðarförin auglýst síðar.
Esther Jakobsdóttir, Karl Zóphanníasson,
Pála Jakobsdóttir, Valdimar Þórðarson,
Magnús Jakobsson, Ingunn Guðmundsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Eiginmaður minn,
ARNODDUR GUNNLAUGSSON
skipstjóri .
frá Gjábakka,
Vestmannaeyjum,
Sólhlfð 7,
Vestmannaeyjum,
lést í Sjúkrahúsi Vestmannaeyja að kvöldi 19. október.
Anna Halldórsdóttir.
ÞORBJORG HULDA
G UÐJÓNSDÓTTIR
fljótlega þessu áliti mínu. ....
hver sagt við mig þá, að eftir nokk-
ur ár ætti ég eftir að ganga í þessi
„frumstæðu“ verk, hefði ég hlegið
hátt. Þó fór svo að í helgarheim-
sóknum fór ég að læðast í fjósið
og fékk náðarsamlegast að sýna
getu mína við handmjaltir. Síðan
varð það fastur liður að fara í fjós-
ið með Huldu þegar ég kom í heim-
sókn. Áttum við þar margar góðar
og skemmtilegar stundir, enda stutt
í gamanið hjá Huldu.
Töluverðar breytingar urðu á
Eiríksbakka árið 1984, þegar syst-
ursonur Huldu, Guðjón, byggði nýtt
íbúðarhús með nútíma þægindum,
fyrir hana. Þó oft heyrðist fuss og
taut við þessar og aðrar nauðsyn-
legar breytingar á staðnum og
gamla íbúðarhúsið lofað, gerði hún
sér þó vel grein fyrir því að þetta
gerði henni kleift að þrauka lengur
við búskapinn. Líkamsstritið var
farið að segja til sín og haustið
1985 þurfti hún, í fyrsta skipti á
ævinni, að fara í aðgerð á sjúkra-
hús. Fyrirsjáanleg var 4-5 mánaða
skert starfsorka og því var leitað
eftir afleysingabónda. Það verk tók
sonur minn Bjami fúslega að sér,
en Hulda handleggsbrotnaði nokkr-
um vikum fyrir aðgerð og Bjami
ekki laus. Því afréð ég að brúa
þetta bil, pakkaði saman tölvu og
tilheyrandi pappírs- og bókaflóði
og hélt til starfsins. Ekki gleymi
ég svipnum á minni þegar hún sá
allt þetta „drasl“, en ég sagði henni
að nú skyldum við segja sveitung-
unum að verið væri að tölvuvæða
búskapinn á Eiríksbakka. Þessu
hafði hún lúmskt gaman af. Þessar
fáu haustvikur okkar Huldu eru
mér ógleymanlegar. Ekki treysti
hún borgardömunni fullkomlega
fyrir dekurdrottningunum í fjósinu
og lét sig hafa það að hjálpa til við
mjaltirnar einhent. Þegar hún hins-
vegar sá að hægt var að nota mig
möglunarlaust til ótrúlegustu verka
og hvenær sem var hægt að hringja
í „neyðarnúmerið“ á Ósabakka,
.held ég að hún hafi farið nokkuð
róleg af bæ. Hún treysti því að ég
hefði lært nóg og sæi um að Bjami
og Guðjón gerðu enga vitleysu.
Bjarni var hjá Huidu í 4-5 mánuði
og fór vel á með þeim þó fussað
væri stundum yfir verklagi hans.
Breytingar og endurbætur vom
henni ekki að skapi og fengum við
sem að því stóðum, stundum heldur
betur að heyra það. Til hvers að
breyta? Hún hafði nægan tíma og
þetta var líf einsetubóndans sem
vildi eyða sem mestum tíma með
skepnum sínum. En ég veit að hún
meinti lítið með þessu, enda gerði
Guðjón henni kleift að eiga mörg
góð ár á Eiríksbakka.
í janúar 1992 fékk Hulda heila-
blæðingu og tapaði að mestu sjón-
inni og því augljóst að bóndinn varð
að horfast í augu við starfslok. Eitt
erfiðasta verkefni sem ég hef tekist
á við, var að fara til Huldu á sjúkra-
húsið og ræða stöðuna, því hvað
var eftir ef hún gæti ekki hugsað
um skepnurnar sínar? Þetta skildum
við vel sem kynntumst náið náttúru-
baminu og dýravininum Huldu.
Hennar tónlist kom ekki úr raf-
magnstækjum, heldur beint úr nátt-
úrunni. Þar sungu og tjáðu sig
hennar bestu vinir.
Ég viðurkenni að ég dauðvor-
kenndi í fyrstu hjúkrunarfólkinu
sem átti eftir að annast Huldu í
veikindum hennar, en þar kom hún
mér og fleirum á óvart, því hún
varð hvers manns hugljúfi. - Sterk-
ur persónuleiki sem hélt sínu þegar
við átti og gaf eftir með bros á vör
- sigruð.
Og nú fór sól að nálgast æginn,
og nú var gott að hvíla sig,
og vakna upp ungur einhvern daginn
með eilífð kringum þig.
(Þorsteinn Erlingsson)
Hulda mín, nú höfum við sungið
okkar síðasta vers saman, en von-
andi bara í bili. Um leið og við
Daníel og Bjarni kveðjum okkar
kæru vinkonu, sendum við systkin-
um hennar, Guðjóni og öðrum að-
standendum samúðarkveðjur.
Theodóra Þ. Kristins
dóttir (Dóra)