Skírnir - 01.01.1901, Blaðsíða 40

40
Bfiaptríðið.
árið komn að þeim Bfiar ámfita liðmargir undir forustu Delareys og réð-
ust á þá; er þar styzt af að segja að brátt slö felmti á Breta og brast
flötti í lið þeirra: féllu þar af Bretum 3 foringjar og 40 hermenn: 5
foringjar og 72 menn særðust, en Bfiar tóku um helming alls liðsinB til
fanga, þar á meðal Methuen lávarð sjálfan og Paris majór. Methuen
lávarður fékk skot í mjöðmina og brotnaði Iærið. Bfiar gáfu lausa að
vanda alla fangana fám dögum síðar, og þar á meðal Paris majór, en
hjfikruðu Metbuen lávarði sem bezt þeir máttu, og sendu hann á vagni
til herbfiða Breta undir eins og hann var ferðafær.
Dess má vel geta, að þegar skýrt var frá þessum sigri Delareys i
neðri málsstofu Breta, stóð upp írskur þingmaður Svift Macneill og hróp-
aði „hfirra“, en ýmsir landar hans á þingmannabekkjunum tóku undir með
honum, og urðu Bretar því mjög gramir, og blöð þeirra víðsvegar um
rikið.
Her sá er Bretar höfðu í Höfða-lýðlendu, til að halda þegnum sínum
þar í skefjum, var þvi nær allur frá lýðlendum Breta, einkum í Byjaálf-
unni, bæði hermenn og foringjar; og þar eð lýðlendan var öll lýst undir
herlögum, var valdið allt í höndum foringja þessara, og þóttu þeir heldur
illa með fara vald sitt, miklu ver en Bretar sjálfir. 11. Okt., sama dag-
inn sem Bretar skutu Lotter hershöfðingja í Middelburg, náðu þeir og á
vald sitt Sheepers hershöfðingja Bfia; fundu þeir hann á bóndabæ þar
sem hann lá rfimfastur dauðveikur. Sheepers var maður háaldraður, ið
mesta góðmenni og virtur og elskaðut af öllum Búum, jafnt í Höfða-Iýð-
lendu sem í Óraníu og Transvaal. ,Áströlsku foringjarnir, sem lögum og
lofum réðu í Höfða-lýðlendu, drógu inn dauðvona mann fyrir herdóm, og
gáfu honum að sök, að hann hefði að einhverju leyti átt að brjóta al-
mennar hernaðarreglur, en öldungurinn var svo fárveikur, að draga varð
málið í tvo mánuði; Ioks varð hannþósvo hress eftir Nýársleytið, að hann
gat með veikum burðum mætt í réttinum, höfðu hinir þá skjótt við,
dæmdu hann til dauða og skutn hann. Dað er mælt, að af öllum níð-
ingsverkum Breta í þessu stríði hafi ekkert mælst jafn-illa fyrir og þetta,
einkanlega í Höfða-Iýðlendu þar sem Sheepers var alþektur, enda er það
margsannað síðan, að dómurinn hafði við engin minnstu rök að styðjast.
16. Desember átti Kritzinger hershöfðingi i smáorrustu við brezkan
herflokk; varð hann þá sár og fengu Bretar tekið hann meðan hann var að
reyna að bjarga særðum landa sínum, er hnigið hafði af hestbaki. Bretar
drógu hann og fyrir herrétt og gáfu honum sömu sakir sem Sheepers; en