Alþýðublaðið - 14.06.1964, Blaðsíða 7

luiiuiuuiiiuiiiiiiiuiiiuiuiiummuuiuuumiuiuiumuL uu

EINING EÐA SUNDRUNG
£
i..
I ENGI hefur verið spurt: Hvað
*■ tekur við þegar Nehru fer
frá? Spurningin sýnir, hve
mikilvægu hlutverki Nehru
hafði að gegna. Nú hefur þetta
ásiand skapazt.
Nehru var sameiningartákn
þjóðarinnar og var hetja og
guð í augum fjöldans. Hættan
er sú, að samheldni þjóðarinn
ar fari úr skorðum vegna þess
að sameiningartáknið er horf-
ið af sjónarsviðinu.
Indverska þjóðin sættir sig
enn ekki við eina staðreynd.
Þegar Indland luaut sjálfstæði
1947 var því skipt í tvö ríki,
Indland og Pakistan. Annað var
ríki Hindúa, hitt Múhameðs-
trúarmanna. Þetta vandamál
trúarklofnings ríkir enn í sam
bandi við Kasmír, en þar eru
Múhameðstrúarmenn í yfir-
gnæfandi meirihluta.
CÍÐAN Indlandi var skipt 1947
hefur tungan orðið meira
sundrungarafl en tniar-
brögðin. Þegar Bretar komu^til
Indlands var landið ekki ein
þjóðleg heild. Um aldirnar
höfðu ólík tungumál og menn-
ing myndazt og skiptist þecta
eftir héruðum. Þannig höfðu
orðið til tungumál eins og ben
gali, telegu, tamil, punjabi,
maharathi og gujetari.
Bretar stofnuðu fylki, þar
sem ekkert tillit var tekið til
þessara tungumála, þannig að
tungumálahóparnir splundruð-
ust. Kongressflokkurinn setti
sér það takmark snemma í frels
isbaráttunni, að endurskipu-
leggja Indland eftir málfarsleg
um og menningarlegum línum.
Flokkurinn skuldbatt sig til
að gera þetta, þótt margir leið
toganna fyllcust efasemdum.
smátt og smátt. Þeir óttuðust,
að grafið yrði undan þjóðlegri
einingu með hollustu við hin
ýmsu menningar- og tungu-
málasamfélög.
Auk þess eru til svo margir
málahópar, að algerc öngþveiti
mundi ríkja ef fylgja ætti þessu
grundvailaratrið, út í æsar.
Reynt var að koma á lauslegri
skiptingu, en þetta olli hins
vegar hörðum deilum í nokkr
um fylkjum.
Cyrsta meiriháttar deilan varð
* þegar telegu-mælandi
menn í fylkinu Madras
kröfðust þess, að skilja sig út
úr og mynda eigið ríki, Andhra.
Þeir fengu þessu framgengt
þegar hinn ofstækisfulli leið-
togi þeirra hafði fastað til
dauða.
í fylkinu Bombay kom einnig
til harðra árekstra, og niður-
staðan varð sú, að- mynduð
voru tvö fylki, Maharashira og
Gujerat, Nehru barðist gegn
þessu „heimskulega ætttflokk
arhugarfari og hreppapólitík",
en varð að játa ósigur sinn.
í Punjab hafa Síkhar kraf-
izt sjálfsstjórnar og snúast önd
verðir gegn Hindúum. Hér er
um að ræða trúarlega og mál
farslega deilu í senn, Indland
er nú skipt í 16 fylki. Þar eru
SHASTRI
ýmis tungumál töluð og innan
þessara fylkja er auk þess marg
ar mállýzkur. Jafnframt þessu
vantar sameiginlegt tungumál
fyrir allt landið. Ætlunin var,
að gera hindí að hinu sameig-
inlega tungumáli, en þetta hef
ur mætt harðri mócspyrnu
tungumálahópa þeirra, einkum
á Suður-Indlandi, sem finnst
hindí eins framandi tungumál
og enska.
CKORTUR á sameiginlegu
* tungumáli, hin ólíku tungu
mál og keppnin þeirra á
milli táknar að þóðlegri sam-
heldni er margt ábótavant.
En ástandið hefur harðnað
vegna þess, að á grundvelli
þessara málfarslegu og menn-
ingarlegu tilfinninga og holl-
ustu við hin ýmsu fylki hafa
verið byggð sterk pólitísk
valdakerfi. Indversk stjónunál
minna að sumu leyti á banda-
rísk stjórnmál. Oft snúast þau
um keppni um bitlinga, eins og
embætti í fylkisscjórnum.
Þóit mótsagnarkennt sé, hef
ur baráttan gegn stéttakerfinu
flýLt fyrir þessari þróun. Akveð
ið er samkvæmt lögum, að
lægri stéttum séu veittar stöður
og tækifæri til menntunar. En
þetta hefur leitt til þess, að hin
ar ýmsu stéttir innan hinna ein
stöku ríkja hafa verið skipu-
lagðar sem stjómmálasamtök,
sem slást um þau forréttindi,
að verða taldar iægri og eiga
þar með kröfu þessara ýmsu
hagsbóta.
Fyrir nokkur árum var stétt
(caste) nokkur í ríkinu Mysore
■tekin a£ listanum yfir stéttir
þær, sem stuðning njóta, en
eftir pólitíska baráttu tókst
henni að komast á listann aftur.
Þetta ástand hefur orðið til
þess að efla stéttafyrirkomu-
lagið. Þess eru dæmi, að nýj-
ar stéttir hafi verið skipulagð
ar.
Stéttimar em grundvöllur
margs í stjómmálunum, og það
er þessi hreppapólitík sem
varðar hinn óbreytta Indverja
nokkru. Stjórnmálaleiðtogar
hafa byggt upp hin föstu sam-
tök sín innan hinna einstöku
ríkja til þess að ná völdunum
og færa fylgismönnum sínum
hagsmætur.
StjAmmáíaforingjar þessir
eru nær allir úr Kongress-
flokknum, og mikilvægasta
hlutverk þeirra í landsmálun-
um er að efla hagsmuni fylkja
sinna. Hætta leikur á að lands
málin breytist í barátcu leið-
toga, sem allir reyna að gæta
hagsmuna fylkja sinna.
REILAN um miðskipun eða
** dreifaskipun mun sennilega
harðna eftir fráfall Nehms
Margir höfðu spáð því, að
Kongresffflokkurinni klofnaði
eftir fráför Nehrus, en í þessu
sambandi væri mikilvægast
hvernig flokkurinn klofnaði.
Ef har.n kiofnaði í hægri og
vinstrí þyrftu afleiðingarnar
ekki að vera mjög alvarlegar.
Slíkur klofningur gæti kannski
haft sína kosti. En margir hugs
andi Ind\>erjar óttast, að flokk
urinn klofni efir línum, þar
sem persónulegir hagsmuxnr og
hagsmunir hinna ýmsu fylkja
blandast saman. Þá er hætt
við, að dreifskipunin mundi
sigra miðskipnina.
Fyrst í stað virtist miðskipun
in munu halda velli. Bæði
Shastri og Nanda bera hags-
muni allrar þjóðarinnar fyrir
brjósti. En nær allir aðxir
stjórnmálamenn á Indlandi
byggja aðstöðu sina á yfirráð-
um yfir stjórnmálasamtökum
í heimafylkjum sínum. (Arbed-
erbladet).
iiMiiiiiiiuiiiiiiiia
••iiiiiiuiiiiiiiiuuiiiuimuuiiinHuimuHHiiiuiiHHiuHUHiiuiiuiiimmuHiuiimiiiiiiimiiiiniiuu.i ■ auiKuiiuiiuiiiiiiiiiiiiHiiiiuiiiuuil^l
FRÍMERKI FRÍMERKI « FRÍMERKI
15. júní 1943 heiðruðu Norð-
menn minningu norska tónskálds-
ins Edvards Griegs með útgáfu
íjögurra merkja, 10, 20, 40 og 60
aura frímerkja. Þetta var á aldar-
afmæli tónskáldsins, því að lxann
er fæddur 15. júní 1843.
Þessi frímerkjaútgáfa fór fram
á einum mesta þrengingartíma
Norðmanna. Heimsstyrjöldin síð-
ari geisaði og Noregur var her-
Betinn af Þjóðverjum.
Um Edvard Hagerup Grieg seg-
ir svo í bókinni .Tónsnillinga-
þættir:’ „Hinn þjóðlegi norski tdn
enillingur E. Grieg mun vera
þekktastur allra Norðurlanda-tón-
skálda hér á landi. Og er það eins
og vera ber. En það getur þó varla
heitið, að almenningur hér þeklci
Grieg nema að nafni. Á tónsmið-
um hans vita menn hér furðan-
lega lítil deili. Fáein smálög
kannast menn við, og þó ekki svo
að nokkurt þeirra hafi „orðið á
hvers manns vörum.” Ein og ein
píanó-tónsmíð hefur verið flutt hér
á hljómleikum. Og tónlistin úr
Pétri Gaut mun vfera nokkuð
kunn. — Til dæmis Söngur Sól-
veigar og Dauði Ásu. — Við ætt-
um að leitast við að kynnast Grieg
miklu betur. Hann er norrænasta
tónskáldið, sem uppi hefur verið
aúðvitað fyrst og fremst þjóð-
legt, norskt tónskáld — og hann
er skyldastur okkur allra erlendra
tónskálda.
Grieg var fæddur í Bergen. Ætt
hans mun hafa verið af skozkum
uppruna. Forfeður hans skozkir
flóttamenn, sem tekið höfðu sér
bólfescu í Bergen og gerzt norsk
ir borgarar. — Foreldrar Griegs
voru bæði mjög sönghneigð. —
Móðir hans lék vel á píanó og
fór strax að kenna syni sínum á
það hljóðfæri, þegar hún þóttist
verða þess vör, að hann væri
gæddur tónlistargáfunni. En hann
var þá kornungur og aðeins 9 ára
var hann, er hann samdi hina
fyrstU' tónsmíð sína, sem tölusett
er, Op. 1.
Hann setti sér það ákveðna
markmið, að skapa sérstæða
norska tónlist, byggða á alþýðu-
iögum og þjóðdönsum. Og hann
hafði auðuga lind af að ausa. í
Noregi var fiðlan um langan ald-
ur ákaflega algengt hljóðfæri um
allar byggðir, bæði hin venjulega
fiðla og .Harðangurs-fiðlan.’ — Á
fiðluna urðu til, í höndum sveita-
pilta, óteljandi smástef og dans-
lagastúfar. Það var þessi brunnur,
sem Grieg mun hafa orðið drýgst-
ur, á svipaðan • hátt og var uin
Liszt — en Ungverjaland er oft
nefnt ,land fiðlunnar,’ því að
hvergi hefur fiðlan verið jafn al-
gengt hljóðfæri og þar.
Grieg var giftur söngkonunni
Níu Hagerup. Er til þess tekið,
hve elskuleg hafi verið framkoma
þeirra hjónanna, þegar þau komu
bæði fram saman á hljómleikum.
Framh. á bls. 13
Fjölbreytt ferða-
áætlun Farfugla
Reykjavík, 11. júní. — KG.
í ferðaáætlun Farfugla fyrir
sumariff eru bæffi helgarferffir,
eins dags göngníerffir, svo og 2
sumarleyfisferffir. Er skrifstofan,
sem gefur allar nánari npplýsing-
ar opin á miffvikudags-, fimmtu-
og föstudagskvöldum milli klukk-
an 8;30-10. Sími er 24-950.
Helgarferðir eru ráðgerðar um
hverja helgi fram í september. —
Þann 20. júni verffur Jónsmcssu-
ferð „Út í bláinn” og fá þátt-
takendur ekki að vita hvert ferð-
inni er heitir fyrr en komið er
á áfangastað.
í júlí eru svo gönguferðir á
Esju og Heklu, ferðir í Þórsmörk
og að Húsafelli og í Surtshelli.
Á ágúst eru ferðir í Þórsmörk
og Landmannalaugar, á Kjalveg,
á Fjallabaksveg syðri og í Hrafn-
tinnusker og Reykjadali. í sept-
ember verða ferðir í Þjórsárdal
og á Hlöðufell og Skriðuna.
Sumarleyfisferðirnar eru þrjár,
11.-19. júlí- er vikudvöl í Þórs-
mörk, 18.-26. júlí er ferð á Am-
arfell hiff mikla og nágrenni, og
einnig ferðazt um austan Þjórsár
eftir því sem tími vinnst til. —*
Síffasta sumarleyfisferðin verðuc-
svo 5.-16. ágúst og verður hún un*
Vestfirði.
Sigurgeir Sigurjónsios
hæstaréttarlögmaður
Malflutníngsskriísíofa
Óffinsgötu 4. Siml 11043.
SMURT BRAUÐI
Snittur.
Opiff trá kl. 9—23,30.
Brauðstofan
Sínti 16012
Ycsturgötu 25. — Síml 24540»
SH0BSTÖBIB
Saetúni 4 - Sími 16-2-27
fciUlna er sunrffur tyótt ox nl 3
■cUum aUar tagBBdlr ati
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 14. júni 1964 y