Dagur - 20.11.1987, Blaðsíða 8

af erlendum vettvangi
8 - DAGUR - 20. nóvember 1987
—------------------i
Deilt á
dómarana
- eftir Jón Steinar
Gunnlaugsson
hæstaréttarlögmann
í bókinni segir höfundur frá sex
hæstaréttarmálum þar sem reynir
á nokkur mannréttindaákvæði
stjórnarskrárinnar. Hann kemst
svo að oröi í lokakafla:
„Það er athyglisvert í flestum
málanna, að dómararnir koma
með niðurstöður sínar án nokk-
urs rökstuðnings að heitið geti.
Lagðar eru fyrir þá spurningar
um þýðingarmikil grundvallar-
atriði og rökum er teflt fram. En
rökin eru yfirleitt ekki virt svars.
Við það er látið sitja að fella
órökstudda eða lítt rökstudda
dóma. Lái mér hver sem vill þó
að ég segi, að ekki sé mikil reisn
yfir slíku dómsstarfi. í réttarfars-
lögum eru raunar ákvæði um, að
niðurstaða dóms skuli vera
rökstudd. Varla er í annan tíma
meiri ástæða til rökstuðnings
heldur en þegar deilt er um
grundvallaratriði sjálfrar stjórn-
arskrárinnar.“
rjrj'j
—"-•j -1 11 I
Beitolt
Brecht
Bókaútgáfan Forlagið hefur sent
frá sér bókina Bertolt Brecht.
Kvædi og söngvar 1917-1956.
Brecht er eitt af mestu ljóðskáld-
um þessarar aldar og í bókinni
gefst íslenskum bókmenntaunn-
endum í fyrsta skipti tækifæri til
að kynnast stóru úrvali ljóða
hans í búningi sextán íslenskra
þýðenda. Einungis um þriðjung-
ur ljóðanna hefur áður birst á
prenti.
Þorsteinn Þorsteinsson annað-
ist útgáfuna og þýðir mikinn
hluta ljóðanna í bókinni. Auk
þess ritar hann ítarlegan inngang
um ljóðskáldið Bertolt Brecht.
Af öðrum þýðendum má nefna
skáldin Halldór Laxness, Sigfús
Daðason, Þorgeir Þorgeirsson,
Þorstein frá Hamri og Þórarin
Eldjárn. Úrvalið hefur að geyma
á annað hundrað ljóða, þ.á.m.
safn söngva úr leikritum Brechts.
Á kápubaki bókarinnar segir
m.a.: „Öll mikil kvæði hafa
heimildargildi," sagði Bertolt
Brecht eitt sinn. - Ljóð hans eru
eftirminnilegri vitnisburður um
nútímann en flest annað í Ijóða-
gerð tuttugustu aldar. Þau eru
öðrum þræði átakanleg saga styrj-
alda, útlegðar og stéttabaráttu.
Um leið vitna þau um djarfmann-
lega leit gáfaðs listamanns og
þrotlausa baráttu fyrir mannúð-
legri og betri heimi.“
Risavaxin fom-
/
aldardýr Astraii
Dýralíf á þeim hluta jarðar, sem telst til Ástralíu, er
mjög sérstakt og ólíkt því, sem annars staðar gerist.
Steingervingar, sem fundist hafa, sýna einnig, að dýr
þau, sem í fornöld lifðu á þessum slóðum, voru mjög
sérstakrar gerðar. - Af þeim má einnig ráða, að lofts-
lagsbreytingar hafa útrýmt ýmsum dýrategundum, en
útrýming einnar þeirra er þó af mannavöldum.
Fyrir 50 milljónum ára var lofts-
lag í Ástralíu ekki mjög frá-
brugðið því, sem það er nú,
temprað í suðurhlutanum en
hitabeltisloftslag í norðurhlutan-
um. En í Mið-Ástralíu, þar sem
nú er eyðimörk, var í þá daga
rakt og votlent.
Dýralífið, sem síðan hefur tek-
ið feiknalegum breytingum -
trúlega vegna afgerandi loftslags-
breytinga - var hins vegar allt
annað en það er nú. íbúar þessa
meginlands voru þriggja metra
háir, vængjalausir fuglar, ýmsar
tegundir pokadýra, sem nú eru
fyrir löngu aldauða, risaeðlur,
sem lifðu á jurtafæðu og fjöldi
annarra dýra, sem ekki hafa
fundist minjar um annars staðar á
jörðinni.
Fjölmörg dýranna féllu
vegna ísaldar
Fyrir 25 milljónum ára lækkaði
hitinn mjög mikið. Þá þornaði
miðbik Ástralíu smám saman
upp og breyttist í eyðimörk,
afleiðingin varð sú, að margar
dýrategundir hurfu. Um það
leyti, sem fyrstu mennirnir komu
til Ástralíu, sem líklega hefur
verið fyrir svo sem 15 þúsund
árum, urðu aftur miklar loftslags-
breytingar. Þá hófst ísöld og
afleiðingin virðist hafa orðið
hrun margra dýrategunda.
Á Ástralíusvæðinu, sem fyrir
utan meginland Ástralíu, tekur
yfir Tasmaníu, Nýju-Gíneu, Fiji-
eyjar og Nýja-Sjáland, er þó enn
að finna fleiri tegundir dýra en
samanlagt í Evrópu og Norður-
Ameríku.
Pokadýrin eru sérstök fyrir
Ástralíu, og álitið er, að þau hafi
orðið til fyrir ca. 135 milljónum
ára. Á þeim tíma var ástralska
meginlandið áfast við Antarktíku
(Suðurskautslandið) og þetta
forna meginland í heild er nú
kallað Gondwanaland.
Elstu steinrunnar leifar poka-
dýra, sem fundist hafa, eru þó
ekki nema í kringum 100 milljón
ára.
Síðasti pokaúlfurinn
dó 1933
Pokadýrin eru fjölbreytilegasti
ættbálkur spendýra. Þau eru til -
og voru til - í mjög mismunandi
stærð og bæði sem jurtaætur og
dýraætur.
Pokaljónið, sem varð aldauða
fyrir 10 þúsund árum, var ógn-
vekjandi rándýr, og sama máli
gegndi um pokaúlfinn. Það er
ekki fullvíst, að pokaúlfurinn sé
útdauður, en sá síðasti, sem bor-
ið hefur fyrir augu manna, dó
1933, hafði þá verið fangaður og.
geymdur í haldi. Þó að loftslags-
breytingar ásamt fleiru eigi sök á
útrýmingu margra dýrategunda,
þá hefur maðurinn útrýmingu
pokaúlfsins á samviskunni. Mikil
áhersla var lögð á að veiða liann
og verðlaun veitt fyrir skotna
úlfa.
Diprotodon er stærsta poka-
dýr, sem vitað er um að til hafi
verið. Líklegast er talið, að það
hafi orðið aldauða á síðustu
ísöldinni, fyrir u.þ.b. tíu þúsund
árum. Dýr þetta var á stærð við
nashyrning og lifði á jurtafæðu.
Talið er, að þær beinagrindur,
sem fundist hafa, séu af dýrum,
sem hafi drukknað í mýrunum.
Skepnur þessar höfðu mjög stóra
en klunnalega fætur og hafa lík-
lega átt erfitt með að ná sér upp
aftur, ef þau hafa lent niður í
vatn.
(Fakta 8/87. - Þýð. Þ.J.)