Dagur - 10.11.1995, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Föstudagur 10. nóvember 1995
— LEIÐARI----------------------
Samleið með nágrannaþjóðum
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 60, AKUREYRI,
SÍMI: 462 4222
ÁSKRIFT KR. M. VSK. 1500 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ M. VSK. KR. 125
RITSTJÓRAR: JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, (ÁBM.),
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, (ÁBM.)
AÐRIR BLAÐAMENN:
AUÐUR INGÓLFSDÓTTIR, GEIR A. GUÐSTEINSSON,
HALLDÓR ARINBJARNARSON,
SIGURÐUR BOGI SÆVARSSON, FROSTI EIÐSSON (íþróttir),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 464 1585, fax 464 2285).
UÓSMYNDARI: BJÖRN GÍSLASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRIMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI462 5165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 462 7639
SÍMFAX AUGLÝSINGADEILDAR: 462 2087
Þrátt fyrir aö heldur hafi andaö köldu milli
íslendinga, Norðmanna og Rússa á undan-
förnum misserum vegna veiða í Barents-
hafi er nú greinilegur vilji að setja niður
deilur þannig að þjóðirnar geti unnið að
sameiginlegum hagsmunamálum sínum.
Raunar er grunnt á samvinnuvilja þjóð-
anna við Norðuratlantshafið og benda má
á til viðbótar að í Noregi og Svíþjóð eykst
stöðugt andstaðan við Evrópusambandið
og í stað hennar er horft til norrænnar sam-
vinnu. Norrænu samvinnunni var af mörg-
um spáð lítilli framtíð þegar Evrópusam-
bandsumræðan var sem mest í Noregi og
Svíþjóð en þróunin síðan hefur sýnt og
sannað að hún er til framtíðar og á jafnvel
eftir að styrkjast og dafna. íslendingar hafa
í gegnum árin séð margt jákvætt í sam-
vinnu við nágrannalöndin og vafalítið er að
á mörgum sviðum liggur vaxtarbroddur.
Viðskipti eiga eftir að aukast, samvinna á
sviði ferðamála, samvinna á sviði fiskveiða
og vinnslu, samvinna í iðnaði og þannig
mætti áfram telja.
í fyrradag var Paviaraq Heilmann, sjáv-
arútvegsráðherra Grænlands, í heimsókn á
Akureyri og með honum í för Þorsteinn
Pálsson, sjávarútvegsráðherra íslands.
Þessi heimsókn var mjög jákvæð og mikil-
vægt að horft verði til samskipta í framtíð-
inni við Grænlendinga þvi þar í landi er
mikill áhugi á auknum tengslum við ísland.
Eins og sjávarútvegsráðherra Grænlands
benti á í Degi í gær eiga þjóðirnar sameig-
inlegra hagsmuna að gæta varðandi út-
hafsveiðar og verndun fiskistofna þannig
að samvinna þeirra verði báðum mjög í
hag. Á viðskiptalegum grunni eru mögu-
leikarnir líka töluverðir og vafalítið eru þau
viðskiptasambönd sem byggst hafa upp
milli fyrirtækja á Akureyri og á Grænlandi
aðeins upphafið.
Hvað um okkur?
Til hamingju íslendingar, stækkun
álversins í Straumsvík er ákveðin.
Húrra hrópa stjómvöld, húrra
hrópa líka Landsvirkjunarmenn,
húrra hrópa verktakar og aðrir taka
undir. 14 til 16 þúsund milljóna
fjárfesting á næstu misserum er
nokkuð sem um munar í íslensku
dvergþjóðfélagi. Erlent fjármagn
mun streyma inn í þjóðfélagið á
ný, til suð-vesturhoms landsins.
Stækkun álversins í Straumsvík
hefur lengi verið til umræðu, sum-
ir segja í áratug. Málin hafa geng-
ið hratt fyrir sig síðan formlegar
viðræður íslenskra stjómvalda og
Alusuisse-Lonza hófust í febrúar-
mánuði sl„ iðnaðarráðherra tók
raunar forskot á sæluna og
tilkynnti stækkun ákveðna nokkm
áður en hinir svissnesku fulltrúar
þóttust tilbúnir með sínar skýrslur
og línurit. Hlaut iðnaðarráðherra
bágt fyrir og var snarlega sagt að
halda sig á mottunni um sinn,
hvað hann og gerði. Iðnaðarráð-
herra hafði engu að síður rétt fyrir
sér og tilheyrir nú hópi hinna
húrrahrópandi íslendinga. Er það
vel.
Stækkun hins hafnfirska álvers
kemur ekki á óvart, Svisslendingar
hafa verið all sáttir við Hafnfirð-
inga og aðra starfsmenn fyrirtæk-
isins þau tæp 30 ár sem það hefur
starfað þrátt fyrir einstakar skæmr
við og við. íslendingar eru traustir
og hafa sýnt það, að þar sem þeir
komast til áhrifa t.a.m. á erlendri
gmnd, að þeir standa sig í hví-
vetna. Hagstætt raforkuverð, stöð-
ugt efnahagslíf, t.t.l. lág laun, gott
vinnuafl, góð staðsetning landsins
og síhækkandi álverð em þættir
sem munu hafa ráðið úrslitum og
gera Island að vænlegum kosti
stóriðjujöfra um heim allan. Aður-
nefnd stækkun álversins mun
tryggja liðlega 70 framtíðarstörf,
við uppbyggingu munu starfa fleiri
hundmð manns.
Samkvæmt yfirlýsingum iðnað-
arráðuneytisins standa jöframir
því sem næst í biðröð til að fá að
„þreifa" á landinu góða, þannig
var hér brosmildur Ameríkumaður
nýverið og taldi sá ísland vera lík-
legan stað fyrir nýhöndlað álver
sitt, Kínverjar hafa sýnt okkur
áhuga, Svíar og svo mætti lengi
telja. Vitanlega er það svo að
stærsti hluti spekúlantanna hverfur
annað, annað hvort aðhafast þeir
ekkert ellegar velja eitthvert annað
land. Staðsetning fslands er engin
fyrirstaða lengur, síður en svo, og
má segja að það beri nýrra við fyr-
ir eylandið í norðri.
Grundartangi einnig og
Keilisnes og...
Umræður um stækkun annarrar
verksmiðju munu einnig vera
komnar á góðan rekspöl, rekstur
Jámblendiverksmiðjunnar á
Gmndartanga hefur gengið vel og
er forstjóri verksmiðjunnar giska
jákvæður á þróun mála. Fari allt á
réttan veg og sú verksmiðja stækki
munu stjómvöld hrópa húrra að
nýju og hinir munu í kjölfarið
fylgja. Peningaþenslan tekur á sig
ýktari mynd og þúsundir milljóna
munu skipta um eigendur áður en
yfir lýkur. Viðbót við starfs-
mannafjöldann nokkrir tugir, við
uppbyggingu nokkur hundmð.
„ísland þykir vænlegur kostur“
heyrist úr ráðuneyti iðnaðar æ oft-
ar og þó við eigum ýmsu þaðan að
venjast þá rná ljóst vera, að staðan
hefur breyst íslandi í hag, fyrr-
greindir þættir eru staðreyndir sem
jöframir taka mið af. Álverk-
smiðja á Keilisnesi er þannig
hreint ekki fjarlægur draumur
heldur möguleiki innan fárra ára
og skv. áætlunum verður sú verk-
smiðja engin smásmíð, 200.000
tonna framleiðslugeta/ár á móti
stækkuðu Straumsvíkurálveri með
liðlega 160.000 tonna framl./ár.
Hafi þenslan verið yfrin fyrir verð-
ur hún orðin æðisgengin þegar hér
er komið við sögu, 30 þúsund
milljónir til viðbótar! Starfsmenn
4-500, við uppbyggingu mun
fleiri.
Umræðunni lýkur ekki hér,
Zinkverksmiðja í nágrenni Jám-
blendiverksmiðjunar, já eða t.o.m.
annað álver er rætt um í fullri al-
vöm vegna framúrskarandi hafnar-
aðstöðu á tanganum. Magnesíum-
verksmiðja með 250-300 starfs-
menn á Reykjanesi er einn kostur
sem borið hefur á góma. Fleira
mætti tiltaka en milljónimar em
fyrir löngu hættar að vera teljan-
legar og húrrahrópin orðin svo
skerandi að vart verður heymar-
skemmda hjá íbúum suð-vestur-
homsins, í hinum dreifðu byggð-
um eyþjóðarinnar smáu heyrist
einungis ómur húrrahrópanna enda
þau þeim ekki ætluð.
Að sjálfsögðu verður aldrei
ráðist í allar þessar framkvæmdir
samhliða, efnahagslíf landsins
inyndi aldrei standa undir því en
möguleikamir á að a.m.k. hluti
þessa verði staðreynd innan til-
tölulega skamms tíma er fyrir
hendi. Það er þó ekki áhyggjuefni
í sjálfu sér hvort og hvenær, held-
ur sú staðreynd, að einungis eitt
afmarkað svæði landsins er nefnt í
sambandi við framkvæmdimar all-
ar, suð-vesturhluti Islands þar sem
nú þegar býr bróðurpartur lands-
manna. Framsóknarflokkurinn
gerði út á byggðastefnupólitík í tíð
Ólafs Jóhannessonar, flokkurinn
lagði áherslu á að viðhalda byggð í
landinu. Það var a.m.k. stefnan í
orði en hvorki sá flokkur né aðrir
hafa náð að stemma stigu við flótt-
ann suður. Höfuðborgin mun í
sjálfu sér um alla framtíð njóta
góðs af höfuðborgarstimplinum en
afar hæpið er að hlutföllin, höfuð-
borgarsvæði-landsbyggð, megi
bjagast ennfremur.
Eyjafjörður hvað?
Fyrir nokkmm ámm, í tíð Jóns
Sigurðssonar iðnaðarráherra, var
boðið upp á nokkurskonar álvers-
keppni landshluta í milli. Eyja-
fjörður háði þá baráttu við Keilis-
nes sunnanmanna og Reyðarfjörð
fyrir austan (raunar hafa austan-
menn ekki gefið upp alla von með
Magnús Már Þorvaldsson.
Sett var af stað afl
á sínum tíma er
hreyfði við stór-
iðjumáli þess tíma
hér fyrir norðan,
það kann að vera
kominn tími til að
fara af stað með
sambærilegt
hreyfiafl nú.
Kísilmálmverksmiðju í Reyðar-
firði) sem Keilisnes vann, ekki
óvænt þar sem það er staðsett svo
heppilega nærri helsta byggða-
kjama landsins. Eftir að úrslit lágu
fyrir hefur ekkert verið aðhafst hér
fyrir norðan, möguleiki sem þessi
hefur ekki verið á borði Atvinnu-
málanefndar Akureyrar hvað þá
annarra þéttbýlisstaða nyrðra.
Að sönnu er hér um að ræða
hvílíkt risadæmi að það er einum
starfsmanni Atvinnumálanefndar
ofviða en á móti kemur að mikil-
vægi málsins er svo gríðarlegt að
ekki er hægt að sniðganga það.
Við Eyfirðingar erum réttilega
ákaflega stoltir af firðinum okkar,
blómlegar sveitir og myndarleg bú
yfirgnæfa myndina. En þeim fer
fækkandi, íbúum svæðisins fer
fækkandi og Eyjafjarðarsvæðið er
eitt hið tekjulægsta á fslandi. Stað-
reyndinrar tala sínu máli, Akureyri
og nágrannabyggðarlög þurfa á
nýiðnaði að halda og þó við viljum
kenna okkur við grænar sveitir og
fagra náttúru verðum við að aðhaf-
ast af krafti í efnahagsmálunum.
Eyjafjarðarsvæðið með Akur-
eyri sem miðpunkt er annað
stærsta þéttbýlissvæði landsins en
jafnframt eru íbúar Akureyrar í
einum lægsta tekjuhópi landsins.
Utgerðafyrirtæki staðarins, sem
eru öflug vel, megna ekki að bæta
ástandið fremur, nýtt fjármagn
verður að koma til og þó ýmsir
vilji tala um stóriðjudrauma í hálf-
kæringi er mál að linni, aðgerða er
þörf. Nú kann einhver að skilja
orð mín svo að ekkert hafi hér ver-
ið aðhafst á síðustu árum en stoltur
getur maður sagt frá stofnun há-
skólans, enduruppbyggingu
skinnaiðnaðar og Foldu, endur-
reisn Slippstöðvar, flutning SH og
Umbúðamiðstöðvar norður o.fl.
Engu að síður er hér viðvarandi
mesta atvinnuleysi á íslandi, laun í
lægstu þrepum, fólksfækkun á
svæðinu og ekkert sem bendir til
að hér muni breytingar eiga sér
stað á næstu misserum. Á sama
tíma og ráðuneyti iðnaðar fær fyr-
irspumir í unnvörpum stendur
stærsti byggðakjami landsbyggðar
hjá og mun horfa upp á frekari
stöðnun á komandi ámm.
Hvað um okkur?
Hvað um okkur? er spurt í fyrir-
sögn. Ekki að undra, mikilvægi
stóriðjumála er meira en svo að
við Eyfirðingar höfum efni á að
standa hjá með hendur í skauti,
nema við sættum okkur við, að
smám saman þverri kraftur okkar
og mikilvægi, þá emm við á réttri
leið, hugsanlega. Við eigum hins
vegar ekki að sætta okkur við að
þeir sem einhverju fá ráðið um
þróun mála láti sem ekkert sé, það
er alls ekkert sjálfgefið að verk-
smiðjumar þurfi suður að fara þótt
í það stefni því þar er jú unnið í
málunum, ekki hér.
Sett var af stað afl á sínum tíma
er hreyfði við stóriðjumáli þess
tíma hér fyrir norðan, það kann að
vera kominn tími til að fara af stað
með sambærilegt hreyfiafl nú. Að
loknum stækkunum verksmiðj-
anna 2ja er komið að okkur, Keil-
isnes fari aftur fyrir Eyjafjörðinn í
biðröðinni, byggðapólitísk rök
nægja nema stefnt sé að borgrík-
inu Islandi. Þetta verkefni er á
dagskrá nú og þarf að huga að
með krafti, ekki einhvem tíma
seinna, heldur nú þegar, hagur
Norðurlands (og Austurlands
raunar einnig vegna virkjanafram-
kvæmda) er í veði.
Akureyri, 08. nóv. 95
Magnús Már Þorvaldsson.
Frá Dysnesi. Keilisnes fari aftur fyrir Eyjafjörðinn í biðröðinni, segir grein-
arhöfundur m.a. í grein sinni.