Dagblaðið Vísir - DV - 07.11.1994, Blaðsíða 25

MÁNUDAGUR 7. NÓVEMBER 1994
Merming
37
Bragi Hlíðberg
ui er Kominn geisiauisKur meo narmoruKuieiK tsraga
Hlíðbergs. Diskurinn nefnist í léttum leik og er á hon-
um að finna ýmis harmóníkulög frá ýmsum löndum,
sum gömul, önnur ný. Með Braga leika þeir Ólafur
Gaukur, gítar, Jón Sigurðsson, bassi, Guðmundur R.
Einarsson, trommur, Reynir Sigurðsson, slagverk og
Pétur Hjaltested, hljómborð.
Harmóníkan er í eðh sínu alþýðlegt hljóðfæri, eins
konar litið orgel með innbyggðum hljómum, dúr og
moll kerfisins í vinstri hönd tíl einfoldunar. Eins og
stundum viU verða meö vel heppnuð hljóðfæri af þessu
Tónlist
Finnur Torfi Stefánsson
tagi getur hún orðið í höndum góðra manna að tUþrif-
amiklu tjáningartæki í tónUst. Meðal kosta harmóník-
unnar, fyrir utan hin sérstöku litbrigði hennar, má
nefna langa tóna orgelsins ásamt með styrkbreyting-
um sambærUegum við píanó.
Öðru hveiju koma fram harmóníkusniUingar sem
hrífa unnendur allrar tónUstar. Á íslandi höfum við
átt einn slíkan þar sem er Bragi Hlíðberg. Bragi hefur
áður gefiö út plötur með leik sínum og mun diskur
þessi vera þriðja framlag hans í þeim dúr. Ekki treyst-
ist undirritaður tU að bera leik Braga saman við leik
frægra erlendra nikkara. Af disknum að dæma er hins
vegar unnt að fuUyrða að aldrei verður þess þar vart
að tækrúlega getu skorti heldur rennur þar allt
áreynslulaust fram og er þó víða tekist á viö hluti sem
mikUlar fingrafimi krefjast. Hitt skiptir þó enn meira
máli hve túlkun hans á lögunum er tónelsk. Bragi
notar vel tjáningarmátt hljóðfærisins en heldur þó
öllu innan marka smekklegrar hófsemi. Því verður
aldrei vart væmni né innantómra tæknibragða sem
sum þessara einfóldu kunnuglegu laga gætu boðið upp
á. Listræn einlægni er vopn hins góða tónUstarmanns
í þessu máU og af henni virðist Bragi eiga nóg.
Tónlistin á diskinum er eins og áður sagði að mestu
kunnugleg og má lýsa henni sem vandaðri danstónl-
ist. Slík tónlist stendur oft ekki undir miklu sjálf og
er viðkvæm fyrir meðferð túlkandans. Enginn vandi
er að gera hana léttvæga meö óvönduðum flutningi.
Hjá góðum tónlistarmönnum getur hún hins vegar
lyftst í æðra veldi og fengið Ustrænt gildi sem vont
væri að vera án. Þannig hljóma lögin á þessum geisla-
diski Braga Hlíðbergs. Framlag annarra tónlistar-
manna á diskinum er í sama stíl.
Bragi Hlíðberg er sjálfur útgefandi að diskinum.
Hann var tekinn upp í hljóðveri Hljóðsmiðjunnar í
Hafnarfirði. Upptökustjóri var Ólafur Gaukur Þór-
hallsson.
Á kránni er maður
yf irþyrmandi einn
Maðurinn er alltaf einn heitir fyrsta bók Thors Vil-
hjálmssonar sem kom út árið 1950 og nú, rúmum 40
árum síðar, er Thor enn að skrifa sögur um menn sem
eru einir í heiminum. í nýjustu bók hans, Tvílýsi, er
að finna 54 sögur eða þætti sem hvem um sig má lesa
sem sjálfstæða heUd þó þeir tengist innbyrðis í gegnum
persónur og umhverfi. Og leiðarstefið í þessum sögum
er enn og aftur einsemd mannsins í firrtri og kaó-
tískri borg sem er full af fólki sem nær engu sam-
bandi, fólki sem horfir hvað á annað tala án þess að
meðtaka eitt aukatekið orð. Lesandinn er leiddur út
og suður, niöur á höfn, inn í herbergi, út á götu, inn
á bar, inn í að því er virðist tiigangslausa hringiðu
orða og athafna nafnlausra og sviplausra einstaklinga
sem allir virðast leita og bíða einhvers sem þeir vita
ekki hvað er. Nema ef vera skyldi samruna við aðra
manneskju, samrana sem leiðir aðeins til enn meiri
einsemdar. Og sálarkvölin endurspeglast í textanum:
Hún hugsaði um manninn, hvemig hann hafði kom-
ið inn um gluggann án þess að elska hana. Elskaði
bara sjálfan sig, svo sofnaði hann. Og hún lá og horfði
á þennan fallega mann svo ljótan, svo svívirt og sundr-
uð; og það var svo sárt að hún varð heil í kvöl sinni,
og hélt það væri ást (11) ... Hún lá grátandi í myr-
krinu hjá honum og fannst hún ekki vera til einskis,
og lá fast við hann án þess að hætta á að vekja hann.
Og var þetta allt og sumt? Hvað átti hún núna? (12)
Þetta textabrot er ágætt dæmi um frásagnaraðferð
Thors, textinn sundrar um leið og hann sameinar.
Annars vegar er um að ræða einfalda mynd af konu
sem fær elskhuga sinn í heimsókn, hins vegar er text-
inn til vitnis um óreiðukennt hugarástand konunnar
sem getur engan veginn gert það upp við sig hverjar
tílfinningar hennar eru til þessa manns sem er bæði
faUegur og ljótur og elskar án þess að elska! Og ann-
ars staðar í þessari sömu sögu er talað um augu þessar-
ar konu:
„Augun sem voru svo opin að þau sáu ekki fólskuna
í svip mannsins sem hafði níðst á henni. Augun sem
voru svo lokuð að maðurinn sá ekki að hann hefði
getað haldið áfram að lítilsvirða hana.“ (9)
Sambandsleysið er algjört og þetta sambandsleysi
gerir Thor sýnilegt í margræðum og oft þverstæðu-
kenndum texta sem á sér hvorki upphaf né eiginlegan
endi. Hugsanir og athafnir persónanna eru sýndar
fremur en skýrðar eins og reyndar undirtitill bókar-
innar, Myndir á sýningu, vísar til. Hér er þaö augna-
bhkið sjálft sem skiptir máli, hugsunin á meðan hún
skýst í gegnum koll persónunnar og síðan ekki söguna
meir. Þær hugsanir eru tilviljanakenndar og leiða
ekki til neins, endurspegla aðeins sljóleika og afskipta-
leysi sem er kannski einna ljósast þar sem nálægðin
Bókmeimtir
Sigríður Albertsdóttir
er mest, t.d. á kránni þar sem raddir, tónlist og glasagl-
amur renna saman á stjómlausan og ærandi hátt. Þar
er manneskjan yfirþyrmandi ein.
Lesandinn fær umkomuleysi persónanna beint í æð
í gegnum texta Thors sem er ekki alltaf auðveldur
aflestrar, torræður og þungur og má vera að sumir
lesendur eigi bágt með að fylgja persónunum eftir á
sínu einmana flandri og finnist stundum nóg um
myndauðgi höfundar þar sem myndirnar flæða áfram
ein af annarri, oft án sýnilegs samhengis a.m.k. í fljótu
bragði. Og þeir sem leggja ótrauðir upp með þá hug-
mynd að hér sé einhver skemmtilestur á ferð verða
örugglega fyrir vonbrigðum, því það er Tvílýsi hreint
ekki! En ef lesendur láta slíkar hugmyndir lönd og
leið má lengi njóta tónanna af hljómfogru máh Thors
Vilhjálmssonar og vist að það verður ekki frá honum
tekið að hann er einn af stílsnillingunum í íslenskri
rithöfundaflóru.
Tvílýsi
Thor Vilhjálmsson
Mál og menning 1994
VIÐ BJÓÐUM
VERULEGA
FRÁ EVRÓPU.....
GEGNUM LUXEMBURG
OG OSTENDE
■ ■■■ OG VIÐAR
Frá verksmiðjuvegg
erlendis og heim!
LIPUR OG GÓÐ ÞJÓNUSTA
EIGIN TOLLGEYMSLA
TOLLSKÝRSLUGERÐ
FLUTNINGSMIDLUNIN HF
Skútuvogi 1-104 Reykjavík
SKRIFSTOFA: SÍMI 88 2111 VÖRUGEYMSLA: SÍMI 88 2112
-FAX88 55 90 -FAX882120