Þjóðviljinn - 26.05.1973, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 26. mal 1973
Sjötugur í dag:
Ásmundur Sigurðsson,
fyrrverandi alþingismaður
Ásmundur Sigurösson er
sjötugur I dag. Héöan aö austan
skulu honum sendar hjartanlegar
afmæliskveöjur meö hugheilli
þökk fyrir allt hans mikla starf i
þágu þessa landshluta, i þágu
sósialismans á tslandi, um leið og
honum er árnað allra heilla meö
ókomin ár.
Ég var aðeins stráklingur, þeg-
ar ég fyrst heyröi i Asmundi Sig-
urössyni i útvarpsumræöum, og
ég man enn, hvaö ég hreifst af
málflutningnum, og þá ekki siður
þeim sannfæringarhita, er aö
baki bjó. Héðan af Austurlandi
voru þeir þá tveir fulltrúar
sóslalista inn á Alþingi, hann og
Lúövik Jósepsson og það fór ekki
fram hjá neinum aö þar fóru
veröugir fulltrúar flokks, og
fólksins hér eystra þó framar
ööru.
Þegar kjördæmabreytingin var
gerð 1959, fóru þeir enn fyrir i
Austurlandskjördæmi, Lúðvik i 1.
sæti og Asmundur i 2. og varö gott
til fanga, þó ekki tækist svo vel til,
þvi miöur, fyrir Austfirðingum,
aö senda þá báöa til þings. Þá
kynntist ég Asmundi fyrst
persónulega og sannreyndi þá að
ekki voru upphafleg kynni min af
honum sem ræðumanni i neinu
röng. Hann var bæöi 1959 og 1963
hinn gunnreifi baráttumaður á
fundum, og ljóst var mér, hve
erfiðlega andstæöingunum gekk
aö rifa niður rök hans og
málflutning allan. En um leiö
kynntist ég lika hinum Ijúfa og
elskulega félaga sem átti þá hug-
sjón sina ófölskvaða, er hafði
mótað lifsstarf hans allt. Náið hef
ég ekki kynnzt Asmundi, þvi mið-
ur, en þau kynni eru að öllu hin
ágætustu og hafa öll treyst og fyllt
þá mynd, er ég gerði mér af hon-
um ungur. Um þingmennskuferil
Asmundar og frumkvæði hans og
ágætt framlag á alþingi munu
aðrir mér kunnugri efalaust
skrifa. En vist er um það, að það
segir sina sögu, hve langt út fyrir
allt flokksfylgi hann náði i
kosningum, þegar Austur-
Skaftfellingar óttuðust að hann
næði ekki kjöri, og enn minnast
þeir, þar suður frá , þess með
stolti, þegar þeir áttu svo ágæt-
an fulltrúa á alþingi, sem var
hvorutveggja, skörulegur þing-
maður á landsvisu, og það sem þó
ef til vill var enn meira um vert
hvers manns hugljúfi heima i
héraði og ráöhollur stuðnings-
maður að hvers kyns góðum mál-
efnum.
Alveg sérstaka þekkingu hafði
Asmundur á landbúnaðarmálum,
og I þeim vann hann ötullegast á
þingi, meðal annars að ýmissi
merkri löggjöf, sem Sósialista-
flokkurinn hafði að frumkvæði
og hefur reynzt landbúnaði ómet-
anleg lyftistöng. Sömuleiöis hafði
hann sem vænta mátti mikinn og
lifandi áhuga fyrir hvers kyns
menningarmálum, einkum skóla-
málum.
En það var aldrei ætlun min að
rekja starfsferil og áhugasvið
Asmundar Sigurðssonar, aðeins
senda honum okkar beztu óskir
Alþýðubandalagsmanna eystra
og færa honum um leið
verðskuldaðar þakkir fyrir störf
sin. Skaftfellingar hafa löngum
verið rómaðir fyrir alhliða menn-
ingar- og þjóðmálaáhuga sinn. 1
Asmundi Sigurðssyni kristallast
þessi áhugi á fjölmörgum svið-
um, og að mörgu hefur hann feng-
ið að leggja gjörva hönd og beita
frjórri hugsun sinni og má
sannarlega vel við una sinn ágæta
hlut.
Megi hin skaftfellska heiðrikja
hugans, vermd hugsjónaeldi
sósialismans fylgja afmælisbarn-
inu um ókomin ár.
Helgi Seljan
Ásmundur Sigurðsson er sjö-
tugur i dag. Ég ætla ekki að rekja
hér ætt hans né uppruna, til sliks
brestur mig þekkingu, en aðrir
munu væntanlega verða til þess.
Það sem mig langar fyrst og
fremst til aö þakka Ásmundi Sig-
urössyni fyrir á þessum timamót-
um eru persónuleg kynni min af
honum og það starf sem hann hef-
ur unnið i islenzkum landbúnaöi.
Asmundur var tiður gestur á
heimili foreldra minna, er hann
sat á þingi fyrir Sósialistaflokk-
inn. Hann gaf sér góðan tima til
að ræða málin við ungan dreng-
inn, og fátt er unglingum jafn
hollt og það, að rólegir og ihuguiir
menn, eins og Ásmundur er, ræði
málin við þá eins og jafningja.
Eg er ekki frá þvi, að viðræöur
minar við Ásmund á þessum ár-
um hafi haft töluverð áhrif á,
hvaða námsleið ég valdi mér.
Ég hef átt þvi láni að fagna, að
hafa Asmund I nábýli við mig á
vinnustað. Ásmundur starfar við
Stofnlánadeild Búnaðarbanka Is-
lands, en stofnun sú er ég starfa
viö hefur aðsetur i Búnaðar-
bankahúsinu. Það hefur þvi verið
auðvelt fyrir mig að leita ráöa
hjá Asmundi og þaö hef ég óspart
notað mér og á vonandi eftir aö
gera um ókomin ár, þvi aö fáa
veit ég, sem jafn gott er að leita
til, ef málin liggja ekki ljós fyrir.
Asmundur gefur sér alltaf tima,
og eitt er vist að ekkert er sagt að
óyfirveguðu ráði, en skoðanir As-
mundar eru fastmótaðar og á-
kveðnar.
Asmundur hefur átt sæti i Ný-
býlastjórn rikisins og siðar Land-
námsstjórn frá 1942, að Landnám
rikisins varstofnað. Asmundur er
eini maðurinn, sem setið hefur ó-
slitið allan þennan tima i stjórn
þessarar stofnunar, og ég hygg að
hann hafi mætt þar á allflestum
fundum. Með starfi sinu i þessari
stjórn hefur hann unnið islenzk-
um landbúnaði mikið gagn, þó að
hljótt hafi farið, eins og segja má
um svo mörg önnur störf, er As-
mundur vinnur.
Ég óska þér, Asmundur, inni-
lega til hamingju með afmælið og
vonast til að við eigum eftir að
spjalla oft saman um landbúnað-
armál og fleiri hugöarefni.
Stefán H. Sigfússon
Þar sem atvikin haga þvi svo,
að ég verð ekki heima til að árna
Ásmundi Sigurðssyni heilla á
sjötugsafmæli hans i dag, langar
mig að biðja Þjóðviljann að flytja
honum kveðju mina.
Það eru nú senn þrjátiu ár siðan
ég hitti Asmund fyrst. Ég átti þá
leið um heimabyggð hans, Lóns-
sveit i Austur-Skaftafellssýslu, og
kom á heimili hans, öllu heimilis-
fólki ókunn.
Móðir hans var þá enn á lifi og
bjó þar ásamt sonum sinum. Mót-
tökurnar þar, friðsæld heimilisins
og rikur menningarblær, eru mér
enn i fersku minni. Asmundur
flutti okkur, tvær fótgangandi
farandkonur, á hestum yfir Lóns-
heiði.
Strax við fyrstu kynni festist i
huga mér ákveðin mynd af
manninum. Látlaus alúð, eðlileg
greiðvikni, ró og prúðmennska
virtist mér einkenna hann. Þessi
einkenni hafa skýrzt við nánari
kynni. Ég hef siðar komizt að
raun um, að hann er einnig
óvenju gjörhugull, einstakur
starfsmaður og fágætlega heil-
steyptur persónuleiki.
Næstu ár hafði ég ekki af hon-
um persónuleg kynni, en fylgdist
með störfum hans á opinberum
vettvangi. Hann var, svo sem
kunnugt er, i forystusveit
Sósialistaflokksins, sat á alþingi
um skeið og kom fram sem tals-
maður flokksins i ræðu og riti.
Þar, eins og að öllu öðru, gekk
hann heill til leiks. Hann sparði
hvorki krafta sina, fé né fyrirhöfn
i þágu flokksins og þess mál-
staðar, er hann vissi réttan. Það
var ekki litils um vert, einmitt á
þeim árum þegar ákafast var
reynt að einangra sósialista,
stimpla flokkinn sem óþjóðhollan
og ósæmilegan félagsskap, sem
enginn sæmilegur maður legði
lag sitt við, að eiga aö málsvara
mann af gerö Asmundar, mann
sem allir er til þekktu vissu að
var óvenju réttsýnn og öfgalaus
drengskaparmaður. Ég hygg að
starf hans að stjórnmálum á þvi
tlmabili, sem hann sinnti þeim
mest, hafi á margan hátt verið
flokknum ómetanlegt, þó að hér
verði ekki fjölyrt um þau fremur
en önnur verkefni, sem hann
hefur unnið að. Veruleg persónu-
leg kynni af Asmundi hafði ég
fyrst eftir að hann giftist vinkonu
minni, Guðrúnu Arnadóttur
hjúkrunarkonu.
Það er enn einn vottur um hina
farsælu skapgerð hans, og vissu-
lega þeirra hjóna beggja, hversu
elskulegt heimili þau hafa mótað
sameiginlega. Þau voru, þegar
þau gengu i hjónaband, bæöi full-
oröin, bæði fastmótuð og sterkir
einstaklingar og að mörgu leyti
ólik. Það var þvi ekki sjálfgefið
að hjónaband þeirra myndi
blessast að öllu leyti. Ég gæti
trúaö, aöég hafi ekki verið ein um
þaö af þeim stóra hópi, sem eiga
Guörúnu að alveg einstökum vini,
aö bera i brjósti örlítinn ótta um
að geta ekki, eftir að hún giftist,
átt hjá henni þvflíkt athvarf og
áður hafði verið svo sjálfsagt. Ég
býst lika við, aö ég sé ekki ein um
þá reynslu að þar varð engin
breyting á, nema að við bættist sá
ávinningur, sem kynnin við As-
mund eru.
Það er þvi með þakklátum
huga, sem ég sendi þessum kæru
vinum minum kveðju og árnaðar
óskir i dag. Asmundur lætur nú af
þeim störfum, sem hann hefur
gegnt undanfarin ár. Þau um-
skipti eru ekki öllum auðveld. Ég
held þó að Ásmundur kviði engu i
þeim efnum: Þessi starfsami
maður mun auðveldlega finna sér
verkefni, bæði fyrir huga og hönd.
Ég á þá ósk eina honum til handa
nú er kvölda fer að I ævi hans, að
honum megi endast starfskraftur
svo lengi sem honum endist lif.
Liföu heill, Asmundur.
Margrét Sigurðardóttir
Kveðja að heiman
1 dag er Asmundur Sigurðsson
fyrrum bóndi og alþingismaður
frá Reyðará i Lóni sjötugur.
F'æddur er hann að Reyðará 26.
mai 1903, sonur hjónanna Sigurð-
ar Jónssonar bónda þar og konu
hans Onnu Hlöðversdóttur. Þær
ættir verða ekki raktar hér, en
aðeins á það bent, að mjög munu
þær saman slungnar gáfu- og at-
gervisfólki um Skaftafellssýslu
og Austurland.
Heima á Reyðará ólst Asmund-
ur upp við algeng sveitastörf,
heimanám og bóklestur, unz hann
um tvitugsaldur fór i Hvanneyr-
arskóla og nam þar búfræði i um-
sjá þeirra ágætu kennara, Hall-
dórs Vilhjálmssonar og Þóris
Guðmundssonar. Fékk hann frá
1 þeim þann vitnisburð að hafa bor-
ið af öðrum Hvanneyrarnemend-
um fyrir námshæfileika. Að loknu
námi á Hvanneyri kom Asmund-
ur aftur heim i sveit sina og
dvaldist þar við bústörf nokkur
ár, unz hann, ásamt Stefáni bróð-
ur sinum fór til framhaldsnáms i
Ollerupskóla i Danmörku.
Að þeirri námsför lokinni gerð-
ist hann bústjóri og kennari á
Hvanneyri. Það mun hafa verið
vorið 1932, að Ásmundur hvarf frá
starfi á Hvanneyri. Kom hann þá
heim að Reyðará og gerðist aðili
að búi þar i félagi við Geir bróður
sinn. Jafnhliða búskapnum fékkst
hann um nokkurra ára skeið við
barna- og unglingakennslu i
Nesjahreppi.
Við alþingiskosningar 1942 fór
Asmundur i framboð fyrir Sósial-
istaflokkinn i Austur-Skaftafells-
sýslu og kjörinn uppbótarþing-
maður. Atti hann setu á Alþingi
um nokkurra ára skeiö, m.a.
þann sögulega dag, er tsland
gerðist aðili að Atlanzhafsbanda-
laginu.
í sérhverju starfi, sem Ás-
mundi hefur verið falið, hefur
hann reynzt dugandi drengur og
dyggur málsvari sannleika og
réttlætis. Hvarvetna hefur hann
reynzt glæsilegur fulltrúi þeirrar
alþýöu, sem lifað hefur sögu þess-
arar þjóðar með öllum hennar
sigrum og ósigrum i eitt þúsund
ár.
Talið er að sérhver maður sé
geröur af tveimur meginþáttum,
annars vegar af erfðaeiginleikum
ættstofnsins, hins vegar af upp-
eldisáhrifum og umhverfismótun.
Báðir þessir þættir urðu Reyö-
arárbræðrum hollt veganesti
út i lifið. Allir erfðu þeir
góðar gáfur og mikið at-
gervi frá ættstofni sinum. Miklu
mun einnig hafa ráðið um
þroska þeirra sá góði skóli sem
þeir nutu á æsku- og uppvaxarár-
um i móðurranni.
Á æskuheimili þeirra bræðra,
Reyöará i Lóni, var meira unnið
og fastar sótt til fanga en á flest-
um öðrum bæjum i Lóni sérhvern
virkan dag, en að dagsverki loknu
var þar starfræktur sá lýðháskóli
lista og bókmennta, sem drýgstur
hefur orðið til að mennta islenzka
alþýðu. Reyðará var að visu eng-
in undantekning i þessum efnum,
en sterkur hlekkur i menningar-
og félagslifi sveitafólksins. Þegar
Asmundur frá Reyðárá var ungur
maður að alast upp heima á Lóni,
kom fólkið saman á gleðistundum
til að skemmta sér, þvi að öflugt
ungmennafélag var starfandi i
sveitinni. Fastir dagskrárliöir
slikra fagnaðarfunda voru um-
ræðufundir um margþætt málefni
lands og þjóðar, ræðuhöld og
söngur ættjarðarljóða um „ísland
frjálst og það sem fyrst”.
Ómur þessa söngs kveikti
neista i margra brjósti, sem
siðar varð að logandi kyndli,
er lýsti fram á veginn.
Þegar ég nú, I tilefni merkra
timamóta I lifi Ásmundar
frá Reyðará, minnist þessara
æskusöngva og neistans, sem þeir
kveiktu, koma mér i hug orð Guð-
mundar skálds Böðvarssonar:
„Helzt vildi ég flytja ykkur
þakkir frá æskunnar árum
og árnaðarkveöjur, en hinu neita
ég eigi
að nú finnst mér minna á
tslandi um úblandna gleði
en áður — það gripur mig
stundum sem þyngjandi tregi”.
Þá einu afmælisósk vil ég færa
Ásmundi fráReyðarái tilefniþess-
ara merku timamóta i lifi hans,
að upp megi vaxa hér á landi ný
kynslóð mögnuð manndóms- og
frelsishugsjón, sem megni aö
brenna fjötur tslands að eilifu,
svo „álfur þess syngi við hörpu og
vættur þess kætist”.
Torfi Þorsteinsson
Afmœliskveðja til
Asmundar
Sigurðssonar
Heill og sæll, félagi Ásmundur!
Við höfum fregnað að þú sért
orðinn sjötugur. Þvi viljum við
gamlir kunningjar og samherjar i
pólitikinni senda þér smákveöju
aðeins til að sýna að við munum
eftir þér og minnumst með þakk-
læti þess sem þú hefur fyrir okkur
og okkar málstað i pólitikinni
unnið.
Já, það er orð að sönnu að
„enginn stöðvar timans þunga
nið”. Það virðist ekki mjög langt
siðan þú varst að striplast hér i
kringum óslandstjörnina og
kenna börnum og unglingum
sund. En þó eru þeir nemendur
þinir i sundlistinni sjálfsagt
flestir eða allir nú komnir á sex-
tugsaldur. En skelfing hefur litið
miðaðí áttina að veruleika þeirra
hugsjóna sem við tileinkuðum
okkur i æsku og geymum að visu
enn.
Að visu hefur margt breytzt til
batnaðar I menningar- og lifs-
kjarabaráttunni, að maður tali nú
ekki um tæknivæðinguna. Og ef-
laust eru hin bættu lifskjör al-
þýðumanna fyrst og fremst til-
komin vegna baráttu okkar
flokks.
Er við rennum huga til liðinna
ára, þá minnumst við þess er þú
starfaðir með okkur i sósíalista-
félaginu og varst nokkur ár for-
maður þess. Þá varstu lika I
framboði fyrir okkur til alþingis
og stóðst þig vel miðað við erfiðar
aðstæður, þar sem framsókn og
ihald börðust um sálirnar eins og
guö og kölski.
Við minnumst þess hve ánægð
við vorum er þú tilkynntir okkur
fyrst að þú værir kallaður til að
mæta á alþingi sem varamaður I
forföllum Sigurðar Thoroddsen.
Þá reiknuðum við með að hagur
þinn mundi vænkast og meiri lik-
ur á atkvæöisaukningu I næstu
kosningum, enda fór það svo, að i
næstu kosningum komstu á þing
sem landskjörinn þó atkvæöin
væru ekki nema 133. Það mátti
teljast gott miðað við flokksfylgi
okkar i sýslunni. Vegna þekking-
ar þinnar á málefnum sveitanna
báru bændurnir traust til þin og
laumuðust kannski til að kjósa
þig einn og einn, þó þeir væru ekki
I alla staði ánægðir með „komm-
ana”, og sama var að segja með
Hafnarbúa. Enda kom það fljótt I
ljós er þú komst inn á alþing, að
þá tókstu þér fyrir hendur að
berjast fyrir ýmsum umbótamál-
um héraðsins að ógleymdri þátt-
töku I málefnum alþjóðar.
En við ramman reip var að
draga I baráttu fyrir umbótamál-
um þá, ekki siður en nú, og má
sem smádæmi um það nefna er
hörð átök urðu á þinu fyrsta þingi
um smábrú á Laxá i Lóni sem þú
barðist fyrir. Þá munum við eftir
baráttu þinni fyrir landshöfn I
Hornafirði, brú á Jökulsá I Lóni
og margt fleira sem óþarft er upp
að telja og sem af þessum bar-
áttumálum urðu að veruleika þó
slðar væri. En landshöfnin leit þó
aldrei dagsins ljós. Enda hefur
fjármálavald þeirra tima varla
litið stórum augum á þessa
krummavik hér undir snævi þökt-
um jökultindum.
Ég minntist á það hér i byrjun
að hægt miðaði að þvi að gera að
veruleika okkar sósialisku hug-
sjónir, og það er rétt, enda hefur
gengið á ýmsu innan okkar ágæta
flokks. Aðskotahlutir hafa lent
þar innan veggja og kveikt elda
sundrungar. Ýmsir góðir menn
hafa hlaupið útundan sér og snúið
baki við hinni sósialisku stefnu
eða reynt að gera hana tortryggi-
lega vegna þess að landsfeður i
fjarlægum löndum hafa misstigið
sig á annarri hvorri löppinni. Og
þá hafa auðvitað hinir kapitalisku
flokkar gripið tækifærið og notað
óspart auð sinn og völd til áróðurs
gegn flokki okkar og jafnvel ekki
skirrzt við að brjóta landslög til
að ljá erlendu herveldi fótfestu á
voru fagra og kyrrláta landi. En
vel á minnzt — skyldu nú forráða-
menn gömlu hernámsflokkanna
ekki þessa dagana láta sér fljúga
I hug að skynsamlegra hefði verið
að fara að okkar ráðum og ljá
aldrei máls á að ganga i hern-
aðarbandalag með þeim þjóð-
höföingjum sem nú fara með her
á hendur okkur og hafa á öðrum
vigstöðvum murkað lifið úr sak-
lausu fólki á hinn hroðalegasta
hátt. Gæti nú ekki hvarflað að
einhverjum að kannski hefðum
við réttfyrir okkur i fleiri málum.
Við skulum vona að þessir at-
burðir sem eru að gerast nú á
vordögum kringum afmælið þitt
Framhald á bls. 15.