Þjóðviljinn - 11.11.1987, Blaðsíða 9

MENNING
Bréf skáldanna
til Guðmundar
Finnbogasonar
Út er komin hjá Erni og Örlygi
bókin BréfskáldannatilGuð-
mundarFinnbogasonar. í bók-
inni eru bréf 22 íslenskra skálda
til Guðmundar á árunum 1897-
1943.
Umsjónarmaður verksins, dr.
Finnbogi Guðmundsson lands-
bókavörður, skrifar formála fyrir
bréfum hvers skálds og birtir þar
oftast einhver ummæli Guð-
mundar um skáldið, ritdóm,
ræðu eða ritgerðarkafla. Skáldin
eru: Matthías Jochumsson, Einar
Hjörleifsson Kvaran, Guðmund-
ur Friðjónsson, Einar Benedikts-
son, Benedikt Gröndal, Gunnar
Gunnarsson, Hannes Hafstein,
Guðmundur Magnússon, Indriði
Einarsson, Sigurður Sigurðsson,
Ólöf Sigurðardóttir, Stephan G.
Stephansson, Káinn (Kristján N.
Júlíus), Guttormur J. Guttorms-
son, Jóhann M. Bjarnason,
Kristmann Guðmundsson,
Magnús Ásgeirsson, Stefán
Vagnsson, Hulda, Guðfinna
Jónsdóttir, Magnús Stefánsson
og Kolbeinn Högnason.
Bindið er alls 269 blaðsíður
auk 7 myndasíðna, en birtar eru
myndir af öllum skáldunum og
rithandarsýnishorn hvers þeirra.
Uglur
UGLAN-íslenski kiljuklúbburinn
er orðinn ríf lega ársgamall og fé-
lagsmönnum fjölgar stöðugt.
Sjöundi bókapakki Uglunnarer
þessa dagana að berast meðlim-
um hennar.
Far ber fyrst að nefna fyrra
bindi meistaraverks Dostojev-
skís, Glæpur og refsing. Sagan
gerist í Pétursborg á árunum eftir
1860. Glæpur og refsing I er
sjötta bókin í heimsbók-
menntaröð Uglunnar. Ingibjörg
Haraldsdóttir þýddi.
Svefninn langi eftir Raymond
Chandler er náttuglan að þessu
sinni. Þetta er einn frægasti
reyfari allra tíma og hefur notið
stöðugra vinsælda frá því hann
kom fyrst út árið 1939. Guðberg-
ur Bergsson íslenskaði bókina.
Þá eru í pakkanum annað bindi
Kvikmyndahandbókar Leslie
Halliwell. Par er fjallað um meira
en 1000 kvikmyndir sem falla
undir D-H í stafróíinu. Þýðandi
er Álfheiður Kjartansdóttir.
Fjórða Uglu-bókin er svo ís-
lenskar útilegumannasögur. 1
henni eru 29 útilegumannasögur
sem Guðrún Bjartmarsdóttir hef-
ur valið.
Undir steinsteypunni
lan McEwan:
Steinsteypugarðurinn
Einar Már Guðmundsson þýddi.
AB. 1987.
Þetta er saga um lokaðan
heim. Fjögur systkini búa ein í
afskekktu húsi og foreyðing allt
um kring. Faðir þeirra hafði gert
óhrjálegan garð í kringum húsið
og dó frá því verki að steypa yfir
hann. Móðir barnanna veslast
upp og deyr nokkru síðar. Þau
vilja komast hjá því að aðrir fari
að skipta sér af lífi þeirra og
begða því á það ráð að láta lík
móðurunnar hverfa undir
steinsteypu í kjallaranum. En
eins og annað fólk í sögum, sem
lumar á „beinagrind í skápnum",
mega þau reyna það að sekt
þeirra, sem kannski var ekki nein
sekt heldur eins og hver önnur
óráðsía, er uppvís. Og þá fellur
tjaldið.
Sem fyrr var getið er hinn sýni-
legi heimur sögunnar heldur bet-
ur ókræsilegur. Illgresi, þurrkur,
sprungur, rústir, rotnun, fnykur-
þetta eru þær sjáanlegu og þefj-
anlegu staðreyndir sem raða sér í
kringum hið auma líf systkinanna
fjögurra. Og þeirra innri heimur,
þeirra samskipti og viðbrögð eru
sem spegilmynd af því sem um-
hverfis er. Móðirin dauð og
grafin í steypu - ætli við verðum
ekki að gera þá hremmingu að
táknmynd þess og staðfestingu á
því að bældar eru og faldar allar
þær tilfinningar sem tengjast við
ást og umhyggju og fleira gott?
Annars eru atburðir ekki margir í
sögunni, eldri systkinunum finnst
reyndar að tíminn líði án þess
eftir verði tekið og út úr því at-
burðaleysi snúa þau sér áður en
lýkur að forboðnum leikjum: sifj-
aspell.
Ian McEwan er kunnáttumað-
ur góður. Hann kann vel þá list
að takmarka sig við þann efnivið
sem hann hefur kosið sér, skapa
seiðsterkt andrúmsloft með spar-
sömum og kaldranalegum að-
ferðum. Hann er laus við þær
freistingar að hlífa persónum sín-
um og lesendum. Kannski er
hrollvekjan mesta í bókinni frá-
sögnin af dauða móðurinnnar og
viðbrögðum barnanna við henni,
þegar hin „eðlilegu" viðbrögð,
þau sem við búumst við, eru síf-
ellt trufluð af því að manneskjan
er alltaf eitthvað annað, líka á
þeim stóru stundum sem virðast
gera tilkall til hreinnar sorgar,
eða þá hreinnar gleði. Drengur-
inn sem söguna segir og systkini
hans eru fyrr en varði komin í
skrýtna valdstreitu (hver á að
vera í forsvari?) um leið og móðir
þeirra er öll, eða þá þau grípur
ósæmilegur galsi („þetta er svo
asnalegt"). Og gráturinn getur
ekki brotist fram nema með til-
færingum sem fleyta hinum sorg-
bitna yfir firringuna frægu: „Það
var ekki fyrr en ég sá sjálfan mig í
sporum einhvers sem er nýbúinn
að missa mömmu sína að tárin
streymdu og ég gat grátið.“
Einar Már Guðmundsson hef-
ur þýtt bókina og fer það vel úr
hendi - lesandinn þarf ekki að
hafa áhyggjur af málfari sem ekki
hæfir sögumanni á hverri stundu.
ÁB.
Sinfóníuhljómsveitin
Tónleikar á fimmtudag
Stjórnandi verður Frank Shipway og einleikari Guðni Franzson, klarinettleikari
Guðni Franzson kom fyrst
fram á Listahátíð og Norrænum
tónlistardögum 1986. Síðan hefur
hann haldið fjölda tónleika bæði
hér heima og erlendis. Hann lauk
einleikaraprófi frá Tónlistarskól-
anum í Reykjavík 1984 og stund-
aði framhaldsnám í Amsterdam.
Hann hefur einnig samið nokkur
verk og í byrjun næsta árs er
, væntanleg fyrsta platan með leik
hans ásamt Þorsteini Gauta Sig-
urðssyni, píanóleikara.
Tónleikarnir hefjast kl. 20.30 á
fimmtudaginn og miðasala verð-
ur samdægurs í skrifstofu hljóm-
sveitarinnar í Gimli við Lækjar-
götu og í Háskólabíói við upphaf
tónleikanna.
- mhg
Jakob Hallgrímsson
Þrjár hljómplötur
Mikið vatn hefur runnið til
sjávar frá því eini upptökusalur
landsins var í gamla landsímahús-
inu við Austurvöll og plötu-
skurður fór fram beint við upp-
töku, og mistök því ekki leiðrétt
nema með því að henda öllu og
byrja upp á nýtt. Nú er hins vegar
tæknin orðin slík að hægt er að
flytja meðfærilegan upptökubún-
að í þá tónleikasali eða kirkjur
sem henta best hverju verkefni
fyrir sig, þannig verður útgáfa á
alvarlegri tónlist aðgengilegri,
enda hefur mikil gróska hlaupið í
hljómplötuútgáfu nú síðustu ár
og fjölbreytni töluverð í flutningi
alvarlegrar tónlistar - kórar, ein-
söngvarar og hljóðfæraflokkar
ýmsir.
Nýlega bárust mér í hendur
þrjár nýútkomnar hljómplötur,
tvær einsöngs og ein kórplata, all-
ar teknar upp af Halldóri Vík-
ingssyni með stafrænni tækni
(digital): Elín Ósk Óskarsdóttir,
Páll Jóhannesson („Ég syng um
þig“) og Skagfirska söngsveitin
(„Söngurinn göfgar og glæðir“).
Bráðung söngkona, Elín Ósk,
með sína dramatísku sópran
rödd, vel skólaða, flytur íslensk
og ítölsk einsöngs- og óperulög af
mikilli reisn og prýði. Páll Jó-
hannesson tenór, einnig með ís-
lensk og ítölsk lög utan tveggja
rússneskra þjóðlaga, hefur ekki
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9
alveg eins mikið vald á rödd
sinni, en gerir margt fallega, og
Skagfirska söngsveitin, sem starf-
að hefur frá stofnun 1970, sannar
enn að hún er verðugur fulltrúi í
hópi íslenskra kóra. Með söng-
sveitinni syngja einsöngvararnir
Kristinn Sigmundsson, Guð-
björn Guðbjörnsson, Óskar Pét-
ursson og kórstúlkurnar Halla S.
Jónsdóttir og Soffía Halldórs-
dóttir. Eftirtektarverður er söng-
ur Óskars Péturssonar í lögunum
„Erla“ eftir Petur Sigurðsson og
„Hrauntöfrar" eftir Kaldalóns
þar sem eðlileg rödd hans nýtur
sín vel. Kórraddsetning Björg-
vins Þ. Valdimarssonar söng-
stjóra á perlu Eyþórs Stefáns-
sonar „Lindinni" fellur ekki að
mínum smekk enda upprunaleg
gerð eitt af okkar bestu einsöngs-
lögum.
Skemmtileg „tilviljun" er að
einn reyndasti meðleikari okkar,
Ólafur Vignir Albertsson, leikur

þar fágaður og vandaður með-
leikur.
Hljómplöturnar eru allar unn-
ar hjá Teldec í V-Þýskalandi, sem
er í allra fremstu röð í plötupress-
un, og eru plöturnar skornar með
DMM-aðferð (Direct Metal
Mastering).
Allt eru þetta frambærilegar
plötur, vandaðar að allri gerð og
hinar eigulegustu.
Jakob Hallgrímsson
Bækur
Saga skólastarfs á
Skóli í 100 ár nefnist bók, sem
Hörpuútgáfan á Akranesi hefur
gefið út, í samvinnu við bæjar-
stjórn Akraneskaupstaðar. Nær
hún yfir tímabilið frá 1880-1980.
Höfundur bókarinnar er Stef-
án Hjálmarsson, sagnfræðingur
og kennari á Akranesi. Hefur
hann unnið að ritun bókarinnar
nokkuð undanfarin ár, jafnframt
kennslustörfum. Ás.l. áriskipaði
svo bæjarstjórn Akraness útgáfu-
nefnd og hefur hún unnið með
höfundi að lokafrágangi bókar-
innar m.a. myndasöfnun. Útgáf-
Skóli í 100 ár frá 1880-1980
unefndina skipa: Bragi Þórðar-
son, Gýgja Gunnlaugsdóítir og
Ólína Jónsdóttir.
Hér er á ferð bók, sem snertir
flesta Akurnesinga, eldri sem
yngri. Sagt er frá brautryðjend-
um í skólamálum á Akranesi og
frumherjum alþýðumenntunar
þar. Greint er frá skólabygging-
um, margháttuðu skólastarfi og
hefðbundinni uppfræðslu. Ekki
færri en eitt hundrað og þrjátíu
ljósmyndir frá starfsemi skólans
prýða bókina, þar á meðal öll þau
skólaspjöld af nemendum Gagnf-
ræðaskólans og Iðnskólans sem
til náðist. Margar myndanna hafa
ekki áður birst á prenti. Þá er og í
bókinni kennaratal.
Skóli á Akranesi í 100 ár er
vönduð bók og stórmerk, sem all-
ir Akurnesingar, heima og
heiman, munu fagna. En hún er
einnig mikill fengur öllum þeim,
sem kynna vilja sér sögu skóla-
mála á íslandi.
Bókin er 170 bls. í stóru broti,
prentuð á vandaðan myndpapp-
ír. Vatnslitamynd á forsíðu mál-
aði Bjarni Þór Bjarnason. Prent-
verk Akraness annaðist prentun.
-mhg
Fjórðu áskriftartónleikar
Sinfóníuhljómsveitar íslands
verða í Háskólabíói n.k.
fimmtudag. Guðni Franzson,
klarinettleikari leikur þá í fyrsta
skipti einleik með hljómsveitinni í
klarinettkonsert nr. 2 eftir Weber.
Á dagskránni verða og Vesp-
urnar eftir Vaughan-Williams og
Sinfónia nr. 5 eftirTschaikovsky.
Stjórnandi á tónleikunum verður
Frank Shipway. Hann stjórnaði
fyrstu áskriftartónleikum hljóm-
sveitarinnar í haust og mun einn-
ig stjórna þeim fimmtu og sjöttu.
Guðni Franzson, klarinettleikari.
Frank Shipway, hljómsveitarstjóri.