Alþýðublaðið - 03.05.1962, Blaðsíða 4

Leikfélagið Stakkur:
Bör Börsson.
Leikstj. Kristján Jónsson.
HIÐ nýja leikfélag á Suður-
nesjum, Stakkur, liafði frum-
.sýningu á Bör Börssyni í Ung-
mennafélagshúsinu í Keflavik
laugardaginn 28. apríl. Og er
fcetta annað verkefni félagsins
á þessum vetri. Áður hafði það
sýnt gamanleikritið Olympíu-
hlaupurinn við góðan orðstír. —
Ber það vott um mikla fómfýsi
í fólagsmálum, að áhugamenn
eins og þeir, sem standa að
Btakk skuli ráðast í tvö verkelni
á sama leikárinu. Vonandi
kunna Keflvíkingar og aðrir
Suðurnesjabúar að meta þessa
menningarviðleitni. Efni leik-
ritsins, Bör Börsson, er óþarfi
að rekja. Til þess er þessi sjálf-
nm-glaði uppskafningur allt of
ÖR
þekktur hér af útvarpssögulestri
Helga Hjörvar. Skömmu eftir
að Stakkur var stofnaður í haust
lióf félagið starfrækslu leik-
sköla, sem Kristján Jónsson
hefur veitt forstöðu. Hafa þar
margir ungir og gamlir fengið
sínar fyrstu leiðbeiningar í leik-
Jist. En án þessa skóla held ég
að óhugsandi hefði verið fyrir
Stakk að ráðast í jafn mann-
margt verkefni og Bör Börsson.
Það var því eðlilegt og sjálf-
,sagt að Kristján hefði á liendi
leikstjórn á hinu nýja leikriti
félagsins. Hann þekkti bezt kosti
®g galla þessa sundurleita hóps,
Mín skoðun er sú, að hann hafi
síður en svo reist sér hurðarás
um öxl með vali þessa viðfangs-
cfnis. Áhorfandinn fær þá lieild-
armynd af þessari leiksýningu,
að hér séu ekki viðvaningar að
verki. Sérhver reynir og að gera
.sitt bezta. Og af undirtektum
áhorfenda, mátti ráða að sú
einkunn, sem þeir gáfu leikend-
nm og leikstjóra, væri góð. Skul-
um við nú snúa okkur að helztu
leikurunum.
■Með aðalhlutverkið fer alger-
lega óreynduc leikmaður, Sigur-
jón Vllhjálmsson. Framsögn
, "hans og látbragð var með á-
gætum, enda fékk Sigurjön
mikið klapp í leikslok. Föður
Börs leikur Ágúst Jóhannesson.
Og af öðrum ólöstuðum fannst
Sýningar í
nágrenni
Keflavíkur
BLAÐIÐ hefur verið beðið að
geta þess, að Leikfélagið Stakkur
miín sýna Bör Börsson á nokkr-
tim stöðum í næsta nágrenni
Keflavíkur á næstunni, auk sýn-
inga í bænum sjálfum.
mér því hlutverki bezt skilað.
Ágúst leikur einnig annað smá-
hlutverk. Með hlutverk Óla í
Fitjakoti og Níelsar á Furuvöll-
um fara þeir Ingvi Þorgeirsson
og Ingólfur Bárðarson. Mjög
sómasamleg frammistaða hjá
báðum. Kjaftakerlingamar,
Guðrún Sigurbergsdóttir og
Margrét Friðriksdóttir, voru ó-
borgaralegar. Jósefína er eins og
vera ber, ung og lagleg stúlka.
Ilún er hér í höndum Helgu
Óskarsdóttur. Bör Börsson var
sem kunnugt er, enginn fríð-
leiksmaður, eigi að síður skorti
haim ekki kvenhylli, enda mað-
urinn heppinn í peningamálum.
Tvær fríðleiksdömur, sem nokk-
uð koma við sögu hans, Lára og
ída Ólsen, leika þær Guðrún
Bjarnadóttir og Sólveig Karvels
dóttir. Vakti koma þeirra á
sviðið óskipta athygli. Þá er að
geta riddaralegrar framkomu
Eggerts Jónssonar í gervi yfir-
valdsins i Öldudal. Með smærri
hlutverk fara: Sigurður Páls-
son, Friðþjófur Óskarsson, Þor-
steinn Eggcrtsson, Þórunn
Sveinsdóttir, Þórdís Þormóðs-
dóttir og Erla Sigurbergsdóttir.
Kn síðast en ekki sízt ber að
minnast leiktjalda Óskars Jóns-
sonar. Án hans handarverka
hefði sviðið verið harla tóm-
legt.. Má segja, að framlag fjöl-
skyldu hans til þessarar sýning-
ar sé mjög rausnarlegt, þar eð
tvö af börnum hans fara hér
með hlutverk. Við Keflvíkingar
hljótum að þakka þessu áhuga-
sama fólki fyrir góöa skemmt-
un. Sérstaklega langar mig til
að geta skerfs Njarðvíkinga.
Þeir báru fyllilega bróðurpart-
inn í þetta sinn.
ANTONIN BUZEK, fyrrver-
andi yfirmaður tékknesku frétta-
stofunnar í London, sem fyrir
nokkru var tilkynnt að hefði
„hoppað af“, hefur nýlega skrifað
grein, þar scin hann skýrir frá
því hvernig njósnarar starfa í
sendiráðum austurblakkarinnar í
London.
t GBEIN SINNI segir Buzek,
an enginn hluti njósnaþjónustu
kommúnistaríkjanna í London
starfi af jafnmiklum áhuga og
og jafnvel eins og sá hluti, sem
aðsetur hafi í tékkneska sendiráö
inu í Kensington Palace Gardens.
Segir hann, að Tékkar standi
vissulega langt framar leyniþjón
ustum hinna leppríkjanna. Síðan
segir hann orðrétt:
„Téknesku njósnararnir njóta
enn endurminningarinnar um lýð
ræðisríkið Tékkóslóvakíu fyrir
stfíð, sem margir vesturlanda-
menn hafa enn í huga. Þess vegna
er það, að Tékkum tekst oft að
komast inn í lönd og umgangast
fólk, sem lokuð eru Rússum, er
ýta Tékkunum fram til starfa
fyrir sig.“
Síðan segir höfundur frá því
hvernig hann hafi fylgzt með því
úr stöðu sinni sem yfirmaður
tékknesku fréttastofunnar (CTK)
í London hvernig tékkneska
leyniþjónustan stækkaði stöðugt
með batnandi samskiptum land
anna á sviði stjómmála og við
skipta eftir 1954. T.d. hafi árið
1953 verið aðeins 3 fulltrúar
tékkneska innanrikisráðuneyt-
ins, sem stendur fyrir njósna
starfsemi landsins, verið í sendi
ráðinu i London, og aðeins íveir
þeirra raunveritlega stundað
njósnir. Hins vegar hafi tala
þeirra verið komin upp í 27 árið
1960. Þar af hafi 20 stundað njósn
ir og undiráróður gegn Bretum
og öðrum NATO-ríkjum, en hinir
sjö aðallega haft það starf að
njósna um hina stóru tékknesku
„nýlendu" í borginni og vernda
njósnaranna gegn brezku gagn-
njósnaþjónustunni. Og hann bæt
ir við:
„Alveg fyrir utan njósnara inn
anrhkisráðuneytisins var sérstök
deild hernjósnara. Það var langt
frá því, að þessar tvær deildir
ynnu saman, þvert á móti virtist
mér alltaf sem þessar tvær deild
ir væru skæðir keppinautar. Her
mennirnir í tékkneska sendiráð
inu urðu stöðugt fyrir hreinsun
um og mannaskiptum.
Það eru aðrar „sérfræðinga-"
deildir í sendiráðinu, sem nálgast
að stunda njósnir. T.d. hafa Tékk
ar sérstakan mann, sem hefur
það starf að hafa samband við
vísindamenn.“
Þá skýrir höfundur frá því, að
leyniþjónustu kommúnistaríkj-
anna hafi reynzt mjög erfitt að
komast beint inn í stjórnarskrif
stofurnar og afla <sér umboðs-
manna þar. Því einbeiti þær sér
að fólki, sem hafi citthvert sam
band við stjórnarskrifstofur og
sé talið áreiðanlegt og gefnar
leynilegar upplýsingar. T.d. leggi
kommúnistar mikla áherzlu á að
ná sambandi við erienda frétta
ritara í London, sem hafi gott
samband við opinbera starfsmenn
Hann segir, að hverjum njósn
ara sé fengið ákveðið starfssvið.
T.d. leggi einn ef til vill höfuð-
áherzlu á íhaldsflokkinn, annar á
verkamannaflokkinn o.s.frv. Þeg
ar njósnari hefur fundið mann,
sem líklegur er talinn til að geta
iyeitt nytsamlegar upplýsingar,
byrjar njósnarinn, í samráði við
yfirmann sinn í London og Prag,
að „undirbúa" hann og getur slíkt
tekið allt að tveim árum.
Buzek rekur síðan hvemig far
ið er að því að ná tökum á slík-
um mönnum. Fyrst er rannsakað
kyrfilega hvernig háttað er lifn
aðarháttum mannsins og einkum
að fjárhagsástæðum hans. Þá
reynir njósnarinn að koma sér í
mjúkinn við manninn og fjöl-
skyldu hans og að fá hann til að
láta af fúsum vilja í té upplýsing
ar, í íyrs'tu venjulega óskaðlegar
upplýsingar, sem hægt er að
verða sér úti um annars staðar.
En reynt er að fá hann til að gefa
upþlýsingarnar skriflega. Þá kem
ur að því að fá manninn til að
taka við einhvers konar umbun
fyrir upplýsingar sínar og er þá
reynt að fá hann til að undirrita
kvittun. Eftir þáð verður sam
bandið æ dularfýllra.
Höfundur telur loks líklegt, að
tugir manna í London og víðar í
Bretlandi séu um þessar mundir
á einhverju þeirra þriggja stiga,
sem njósnahringir kommúnista
skipta „mannráðningum" sínum
í. Og hann segir að lokum, að
hversu klunnalegar sem aðferðir
kommúnista kunni að virðast, þá
nái þær árangri. Fólk falli stöð
ugt í net njósnara kommúnista.
Hilmar Jónsson. +
4 maí 1962 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ