Lesbók Morgunblaðsins - 18.11.1945, Blaðsíða 6

564
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
hefir gefist vel að gera þesskonar
nndirgöng fyrir frárfnnslisvatnið.
Eftir er að vita hvernig jarðlagið
reynist við Sogið til þess að grafa
slík göng.
Gera þarf göngin svo víð að þau
takifalt vatnið, þegar fallvatn þetta
verður fullvirkjað. Verða göng
þessi að vera 50 til 60 fermetra víð,
og að minsta kosti 600 metrar á
lengd, en ef til vill nokkru lengri.
Fer það eftir því, hvaða leið þau
verða lögð, eða hve þau verða höfð
nálægt árfarv'eginum.
Erfiðleikarnir á verki þessu, ell-
egar hættan á erfiðleikum stafar
fyrst og fremst af því, að jarðlög-
in þarna reynist ekki vatnsþjett,
svo að göngin, sem verða alldjúpt
fyrir neðan vatnsrennsli Sogsins
fyllist af vatni, svo að þar verði
ekki unnið og ekki verði hægt að
þjetta þau. Viðbúið er ennfremur,
að styrkja þurfi bergið ^yfir göng-
unum, svo að „þakið“ yfir þeim
bili ekki.
Jarðfræðingarnir Sigurður Þór-
arinsson og Pálmi Hannessan eiga
að segja til um jarðlögin þarna að
hve miklu leyti þau sjeu vatnheld
eða ekki.
Á hinum síðustu og verstu tím-
um hefir tæknin við að gera stór-
feld neðanjarðargöng og jarðhús
tekið svo miklum framförum, því
að ófriðarþjóðirnar hafa þurft svo
mikið á því að halda að grafa sig í
jörð niður. Ilefir slíkur gröftur því
orðið mun ódýrari en hann áður var
En vegna þess að hjer er um nýj-
ung að ræða á íslandi, má búast
við því að, ef þessi leið verður far-
in, þá taki þessi virkjun nokkuð
lengri tíma en ef vatnsrásin yrði
gerð ofanjarðar.
Varastöðin'kemur sjer vel.
Með hinni geisilegu aukningu á
rafmagnsnotkuninni yrði það mjög
tilfinnanleg vöntun á raforku næstu
árin, ef engin viðbót fengist fyrr
en virkjun á neðri fo’sssum Sogsins
verður lokið.
Þess vegna er það mjög hentugt,
að setja einmitt nú upp varastöð
hjer við bæinn, sem á að komast í
notkun á mjög skömmum tíma.
Varastöðin verður rekin með olíu
eða koliun eftir því sem hentugra
þykir á hverjum tíma. Ilún á að
kosta uppkomin 7 milljónir króna.
Virkjunin við neðri fossana tek-
ur að minsta kosti þrjú sumur, og
kanske lengri tíma, ef verkið tefst
við jarðgöngin. A þessuni tíma má
búast við því, að mikil þörf verði
fyrir varastöðina. En þegar vjela-
orkan verður tvöfölduð með hinni
nýju virkjun við Sog, bá verður
eimtúrbínustöðin við Elliðaárnar,
a. m. k. lengi vel, aðeins til vara,
ef truflanir verða á rafmagnsleiðslu
austanað.
Öryggi Hitaveitunnar.
En af þessari varastöð verða
tvenskonar not. Hún verður reist
rjett fyrir neðan rafstöðina við
Elliðaár. Frá henni verður skamt
bæði til Elliðaárstöðvarinnar og til
aðalæða hitaveitunnar og nærtækt
vatn úr Elliðaánum.
Eins og kunnugt er, var hitaveit
an áætluð þannig, að hún fullnægði
herbergishitun á því svæði, sem
henni var ætlað, þar til frost, verð
ur 5 gráður eða svo. Því veður-
athuganir sýna, að frost hjer í
Reykjavík yfir 5 gráður er svo til-
tölulega fáa daga ársins að, ef Hita
veitan ætti að fullhita öll hús í t.
d. 10 gráðu frosti, þá notaðist hún
í mikið færri hús_ Mikið af hita-
vatninu rynni þá burt ónotað flesta
daga ársins.
Varastöðin, sem reist verður á
næsta ári við Elliðarár á að koma
í notkun bæði fyrir Rafveitu og
Hitaveitu. Þar fæst rafmagn, ef með
þarf, um suðutímann á daginn. Og
þegar skerpa þárf á Hitaveitunni
verður það gert með hita frá þeirri
stöð. Hægt verður að taka vatn úr
'Elliðaám til viðbótar 1 Hitaveituna
á köldustu dögum. Vatn það verð-
ur hitað í suðustig, svo að það
verði gerilhreinsað. Svo hægt verð
ur að nota vatnið úr Ilitaveitunni
eftir sem áður til hvers, sem vera
skal.
Áætlað er að kostnaður við virkj
un neðri fossanna verði 28 millj.
króna, ei; með nýrri leiðslu til bæj-
arins og aðalspennistöð við Elliða-
ár verður kosthaðurinn 34 milljón
ir. Kostnaður við nauðsynlega
aukningu á bæjarkerfinu í samb.
við þessi nývirki er áætlaður 10
milljónir króna.
Ilvernig verður hægt að standa
undir þessum kostnaði?
Tekjur Rafveitunngr hafa aukist
mjög á hinum síðustu árum, úr 2^j
árið 1940, upp í kr. 7,179,000 árið
1944 og er búist við að þær verði
9 miljónir í ár.
Rafmagnverðið.
Um fjárhagsafkomuna yfirleitti
segir Steingrímur Jónsson m. a.:
Hin fyrstu mannvirki Rafmagns
veitunnar voru gerð fyrir lánsfje,.
og síðar allar meiri háttar aukning
ar, svo sem stækkun rafstöðva, og
♦neiri háttar endurbætur á veitu-
kerfinu. Ilefir gjaldskrá fyrirtæk-
isins jafnan verið hagað þannig,
að tekjur nægðu rjett til þess að
standast straum af reksturskosnaði
og óhjákvæmilegum aukningum
kerfisins, ásamt vöxtum og afborg
unum af stofnkostnaði, og hefir það
þó eigi ávalt hrokkið til, svo taka
hefir þurft bráðabirgðalán. Tekjur
umfram gjöld hafa aldrei verið
meiri en það, að nægt hefir fyrir
allra nauðsynlegustu aukningu
kerfisins á ári hverju, og þó svo
að iðulega hefir ekki verið hægt
að mæta auknum þörfum notend-
anna fyrirfram, og því hefir sjald-
an náðst að koma upp varalínu í