Lesbók Morgunblaðsins - 05.04.1964, Blaðsíða 12

Hin mesta ógnun heimsfriðn-
um og um leið ein stór-
fenglegasta ráðgáta, ekki einasta í
Asíu, heldur í öllum heiminum er
hið geysi víða íand, sem nú er þekkt
undir nafninu Alþýðulýðveldið Kína
Á síðastliðnum fimm árum hafa
stjómendur Kína sýnt Indlandi
hrottaskap og sent þangað hersveit-
ir. Og þeir reyna, án þess að fara í
launkofa með það, að koma af stað
byltingu með annarri hverri smá-
þjóð í Suðaustur-Asíu.
Peking keppir við Moskvu um áhrif í
kommúnistalöndunum og vekur mönn-
um hroll með yfirlýsingum um, að
kjarnorkustríð sé ekki einasta óumflýj-
anlegt, heldur nauðsynlegt. En svo ger-
ist það ótrúlega, að meðan öllu þessu
fer fram, fer allt út um þúfur, sem farið
getur, heima fyrir. Hin giæsilega áaetl-
un Mao Tse-tung, flokksforingja, um
iðnvæðingu á skömmum tíma, er hrun-
ir. í rúst. Kommúnisk óstjóm á akur-
yrkjunni hefur fært örþreyttum milijón-
um kínverskra bæna hungursneyð eða
því sem næst, og hugsanlega einnig
byltingu.
/
vert stefnir Rauða Kína? Er það
viðbúið því, að harðskeyttar hersveitir
Chiang Káíshek komi aftur, eða er það
bara nývaknað risastórveldi eins og
hinir sjúklega herskáu foringjar þess
reyna að telja sjálfum sér trú um? Það
var einkum á fyrstu árum kommúnista-
stjórnarinnar, að „alþýðubyltingin“
streittist við að umskapa fomeskjulega,
vanþróaða og hniggiandi menningu og
gera úr henni nýtízkulegt ríki. Komm-
únistarnir höfðu verið fljótir að ná út-
breiðslu og skipuleggja þjóðina sam-
kvæmt ströngum flokkslínum. Allt
frelsi var auðvitað horfið úr sögunni.
En sú staðreynd kom ekki eins mikið
við langsoltna þjóðina, eins og hin, að
hreyfing virtist vera komin á í landinu.
Með mikilli aðstoð frá Rússlandi á ár-
unum 1949—1956, virtist risinn vera
íarinn að rumska. Rauðu foringýarnir
grobbuðu af því, að rafmagns- og kola-
framleiðsla hefði þrefaldazt og stál-
framleiðslan þotið upp um 600%. Og
höfðinginn Mao tilkynnti hreykinn: —
„Stállaust mundi Kína vera eins og
ístrubelgur — eintómt ket og engin
bein“. En þessi orð hans fengu brátt I
sig grimmilegan háðshreim. Það kom
sem sé í Ijós, að þessi stórfenglegra iðn-
aðaráætlun Maos bar í sér fræ sinnar
eigin eyðileggingar.
Hrakfarir kommúnanna
E n þessir nýju stríðsherrar Kína-
vtidis gleymdu einu, sem sé því að
her, jafnvel vinnuflokkur sveitamanna,
„gengur fyrir mat". Og þetta var slærn
yfirsjón fyrir menn, sem höfðu árum
saman þótzt vera umbótamenn á bún-
aðarsviðinu. Þegar stálframleiðslan
jókst, minnkaði hrísgrjónaframleiðslan
og það hroðalega. Bændur höfðu verið
4
kvaddir til að vinna að iðnaðinum. —
Flokksskipuleggjarar höfðu slegið sam-
an í eitt mörgum bændabýlum, rofið
fjölskylduböndin og eyðilagt allt einka-
fiamtak. Milljónir smærri jarðeigenda
höfðu verið umkringdar og skotnar. —
Þegar kom i'ram á 1956, gat Mao ekki
lerigur fætt hinn gífurlega vinnukraft,
sem hanh hafði safnað saman til að
byggja upp nýja Kína. Landið stóð á
barmi hungursneyðar.
En þá tók Mao sig til — sumpart af
blindri hlýðni við kenningar Marx og
Lenins, sumpart af hreinum hégóma-
skap, og tók ákvörðun, sem kann þeg-
ar að hafa sett afskræmandi ör á and-
lit Kína. Hann kom með yfirlýsinguna,
sem nú er fræg orðin, um „stóra stökk-
ið áfram“.
Næstum á einni nóttu var landið end-
urskipulagt í geysistórar lwmmúnur. —
Bændunum var smalað saman í bragga.
Konurnar voru — í orði kveðnu — los-
aðar við heimilisverkin, með því að
stofna til geysistórra mötuneyta og fóst-
Eændaherinn mikli var vinnukraftur
Kína í hinni miklu endumýjunarsókn,
sem hófst 1957 og endaði með skelfingu
1960. Á þessum árum voru heilir her-
skarar Kínverjg reknir frá búum sín-
um og í stóra vinnuhópa, til að gera
flóðgarða og áveituskurði.
Lærlingar innan við tvítugt í verk-
smiðju í Nanking, fengu tilsögn tækni-
manna, þar sem reynt var að sameina
vinnu og nám. Sökum kennaraskorts
urðu hinir færari verkamannanna að
taka að sér kennslu.
urskóla, og nú gjengu þær í vinnuflokk-
ana hjá ríkinu. Og fáránlegasta uppá-
finningin af öllum var sú að skipa
bændunum að framleiða stál í frístund-
um sínum, í litlum bræðsluofnum í
húsagörðunum hjá sér.
Á pappírnum voru kommúnurnar
hámark þess kommúnisma, sem lcom-
múnistaríkin höfðu nokkurntíma haft
sögur af. Mao tók að grobba af sjálfuin
sér, sem mesta kenningarfrömuði flokks
ins, og ögra stöðu Krúséffs, og efna til
deilu við Rússland, sem hefur síðar
meir orðið að næstum algerum skiln-
aði með þessum tveim ríkjum, og auk
þess lokað fyrir rússnesku hjálpina, sem
12 lesbok morgunblaðsins
12. tölublað 1964