Lesbók Morgunblaðsins - 09.06.1974, Blaðsíða 4

HFÖTOG
r
TIZKU
krækiber
Á ÖLLUM öldum hefur
fólk veriS þrælar tízkunn-
ar, auðvitaS mismundandi
undirgefnir þrælar, sam-
kvæmt skaplyndi hvers og
eins. Oft og tiðum hefur
það, sem talið var hlægi-
legt og afkáralegt, verið
orðin hæsta tizka innan
fárra ára. Skemmst er að
minnast buxnatízkunnar
bæði hjá körlum og konum
fyrir um 10—15 árum. Þá
áttu buxur að vera svo
þröngar, að íþrótt var að
troða sér í þær — og um-
fram allt þröngar neðst. Þá
var hlegið að þeim, sem
gengu í buxum með víðum
skálmum, og þeim oft líkt
við rússneska diplómata.
En sjáið svo buxurnar nú,
nú er hlegið að þeim, sem
ganga i buxum með þröng-
um skálmum. Fólk á mín-
um aldri man meira að
segja þrjú stig í buxna-
skálmatízku, því að okkur
rámar í einhvers konar
náttfatabuxnatizku kvenna
(líklega einungis sport-
eða sumarklæðnað), sem
líktist mjög þeim samfest-
ingum úr þunnum efnum,
sem konur nota nú sem
heimaklæðnað sumar
hverjar.
Ákafiega er misjafnt,
hvað konur eru háðar fata-
eign. Sumar geta helzt
ekki farið á ball nema einu
sinni í sama kjólnum og
líður ekki vel nema þær
eignist þó nokkur buxna-
sett, kjóla, jakka og kápur
á hverju ári. En þá koma
vantfræðin, hvernig er
hægt að koma þessum föt-
um í lóg? Þar gegna hinir
vinsælu flóamarkaðir
veigamiklu hlutverki. Á
hinn bóginn hef ég heyrt
talað um, að konur séu svo
ófrjálsar (einkum þær, sem
ekki vinna úti), að þær
þurfi að knékrjúpa fyrir
eiginmönnunum til að fá
peninga fyrir fötum, i sum-
um tilvikum viti þær ekki
einu sinni, hvað maðurinn
hefur í kaup og jafnvel var
gefið í skyn, að sumir
þeirra eyddu meira á laun í
eigin skemmtanir en þeim
dytti í hug að láta konuna
hafa fyrir fötum. Svona
sögur held ég, að þýði lítið
að bera á borð fyrir íslenzk-
ar konur, hvað sem segja
má um hegðun fólks i öðr-
um löndum og ósjálfrátt
verður mér hugsað tii allra
þeirra hérlendra eigin-
manna, sem ekki fá sér
spariföt nema á tíu ára
fresti. Ætli eiginkonurnar
séu ekki búnar að fá spari-
kjól a.m.k. 4—5 sinnum á
þeim tíma?
„Fötin skapa manninn",
segir gamalt máltæki, en
aldrei hsf ég getað fellt
mig við, að fólk væri dæmt
sem manneskjur eftir
klæðaburði eða hvar það
kaupir föt sín. Þó hef ég
rekið mig á það oftar en
einu sinni, að þetta ergert,
sbr. barnið, sem dæmdi
kennarann sinn óalandi og
óferjandi, af því að hann
gengi í „innvíðum" bux-
um.
Margir halda því fram,
að tízkan f dag sé ekki
lengur sá einræðisherrra
og hún hefur oftast verið,
nú sé allt i tízku. Eitt er
víst, fáir verða lengur
undrandi, þó að þeir sjái
pilta á förnum vegi í göml-
um pelsi af ömmu sinni
eða stúlkur í náttserk af
afa sínum. Samt eru afar
margir háðir tízku sfns
hóps og verður mér í því
sambandi hugsað til sjón-
varpsþáttar um danskar
rauðsokkur f „Kvinnernes
Hus" í Kaupmannahöfn.
Þarna sátu þær í sínum
buxum og peysum og töl-
uðu með mildu, umburðar-
lyndu brosi um, að klæða-
burður sinn, einfaldur og
þægilegur, félli ekki inn í
„kerfið". En þau eru mörg
„kerfin" og hrædd er ég
um, að ef einhver úr þeirra
flokki hefði birzt f snotrum
„eftirmiðdagskjól" hefði
hún alls ekki fallið inn í
þeirra stranga kerfi
hnjápokabuxna og grodda-
legra peysa.
Anna María Þórisdóttir.
sinni á meðan kraftar entust.
Hvortveggja var, að þörf var fyrir
afköst þess og einnig hitt, að í þá
tíð var talið iífsnauðsyn fyrir
aldrað fólk að halda á einhverju
verki, sjálfu sér til afþreyingar og
öðrum tfl gagns. Á þessu hefur
orðið nokkur breyting, að nokkru
jákvæð, að öðru neikvæð.
1 nútíma heimilshaldi er ekki
gert ráð fyrir þátttöku aldraðra
að neinu verulegu leyti. Hvorki
þar né annarstaðar í þjóðfélaginu
er þörf fyrir afköst þess. Með
tímanum getur þessi staðreynd
valdið hugarfarsbreytingu hjá
hinum öldruðu. Má vera, að
reyndin verði sú, að í stað starfs-
þrár og vinnugleði, sem einkennt
hefur þennan aldursflokk fólks
öðrum fremur, komi smám saman
slævður athafnavilji, sem hugsan-
lega endar með svipuðu viðhorfi
og sagt er að ríkjandi sé í Frakk-
landi, þar sem fólk biður með
óþreyju eftir lífeyri elliáranna og
Hvað œtlar
þú að gera
þegar þú
verður
gamall?
©
um leið þeirri kyrrstöðu, sem
þeim fylgir.
Hitt er svo annað mál, hvort
okkar fámenna þjóðfélag og harð-
býla land hafa efni á að ýta hlut-
fallslega stórum hópi vinnufærra
þegna út úr önn dagsins á hverju
ári. Ekki er óhugsandi að í ákafri
viðleitni til aö bæta hag hinna
öldruöu hafi verið skotið yfir
markið. I stað þess að visa heil-
brigðum, vinnufærum einstakl
ingum úr vinnu að fullu og öllu,
þegar þeir hafa náð tilskyldum
aldri, væri athugandi sá mögu-
leiki að takmarka vinnutímann
við ha’lft starf, annaðhvort á sama
vinnustað eða gefa þeim kost á
nýju starfi, betur við hæfi heilsu-
fars og aldurs. Verðugt verkefni
þeirra, sem að málefnum aldraðra
vinna, væri að kanna möguleika á
því hvort starfrækja mætti vinnu-
miðlun fyrir aldraða, ekki aðeins
til afþreyingar fyrir þá sjálfa,
heldur þar sem störf þeirra og
reynsla geta orðið til gagns
fyrir samfélagið. Með þessu móti
fengi hver einstaklingur að
ráða nokkru um á hvern hátt
hann kysi að eyða tíma sínum
og sýndist það ekki ósanngjarnt.
Það mundi um leið fyrirbyggja,
að aldrað fólk leiddist til að taka
að sér störf, sem ekki eru
við þess hæfi, ef harðnar í
ári eða þjóðarskútuna ber
einhverntima á sker, eins og
lengi hefur sýnst óuinflýjanlegt.
Ef til þess kemur minnka líkurn-
ar fyrir því, að þjóðfélagið hafi
fjárhagslega möguleika á að
halda i horfinu því fyrirkomulagi
og félagsþáttum í málefnum
aldraðra, sem virðast að ýmsu
leyti stefna til þess, að aldrað fólk
verði raunverulega börn í annað
sinn fyrir aldur fram.
Fyrir nokkru vakti athygli mina
hugmynd, sem komið var á fram-
færi i blaðagrein, þess efnis, að
byggja mætti dagvistunarheimili
fyrir börn og í næsta nágrenni
annað dagvistunarheimili fyrir
aldrað fólk, sem þá gæti haft
ánægju af því að horfa út um
gluggana á yngstu kynslóðina að
leik. Hugmyndin er vafalaust vel-
viljuð. En er ekki mögulegt að
enn séu afinn og amman í þjóð-
félaginu fær um að taka þátt í
gæslu og uppeldi sinna ungu af-
kemenda. Meira samneyti þeirra
mundi einnig styr'kja tenslin við
þjóðlegan menningararf með
hverri nýrri kynslóð. Margt mætti
til taka, sem fallið gæti undir
verkefna- og starfsvið aldraðs
fólks. Enn sem áður geta starfs-
kraftar þess orðið notadrjúgir
fyrir heildina.
Með framansögðu er ekki dreg-
in í efa þörfin fyrir það félags-
starf, sem nú er hafið í víðtækara
formi en áður hefur verið með
þjónustu við aldraða að mark-
miði. Verkefnin eru næg fyrir þá,
sem vilja leggja málefnum þeirra
lið. Alltaf er nokkur hluti þeirra,
Framhald á bls. 15.
Þegar menn eru seztir f
helgan stein. geta dagarnir
breytingarlitlir. Margt eldra
fólk er mjög einmana og
lifir alltof einangruðu lifi.