Lesbók Morgunblaðsins - 09.06.1974, Blaðsíða 6

Þroskinn
er meiri
en minnið
er 'slakara
en áður.
Hór er Leifur vi8 matargerðina og
auðséð á Regínu, að hún er ánægð
með árangurinn.
f.vrir smábörn aö lenda á flækingi •
og fá stöðugt nýja og nýja fóstru,
eins og dæmi eru til. Cíóðar upp-
eldisstofnanir geta aldrei komið i
stað foreldra, Þær eru hjálpar-
tæki og oft nauðsynlegar börnum
eftir að þau stækka og öðlast
aukna athafna- og félagsþörf, en
ég held, að fólk ofnoti þær
gjarnan og vilji varpa allri ábyrgð
vfir á þær. Hins vegar held ég,
að mæður, sem eru heima allan
daginn, séu alls ekkert betri en
þær, sem stunda vinnu eða nám
að einhverju le.vti, þ.e.a.s. þegar
börnin eru að mestu komin af
höndum. Margar þeirra eru
haldnar ófullnægðri athafnaþrá,
sem kemur fram í óánægju, þrifn-
aðaræði eða þá að þær gera
börnin alltof háð sér. Slíkt telja
margar konur mikil meðmæli, en
það getur hins vegar haft
neikvæð áhrif á börnin og
hindrað eðlilegan félagsþroska.
Og börn verða stór og vaxa fra
móðurinni, og hvað á hún þá
eftir? Þessu var ég að velta fyrir
mér, áður en ég fór út í náinið. Ég
gerði mér allt i einu Ijtist, að áður
en ég næði þrítugsaldri yrðu
börnin mín allt að því sjálfbjarga
einstaklingar, og ég gæti þá
ekkert gert nema farið i fisk-
vinnu eða stundaö verzlunarstörf,
og hvorugt var mér að skapi. Litlg
barnið breytir að vísu dæminu
dálítið eins og við sögðum áðan,
og ég er ákveðin í því að annast
það sjálf fvrstu árin og byrja ekki
að vinna fyrr en það er orðið
tveggja til þriggja ára.
Ér eitthvað um það, að konur á
þínum aldri eða eldri fari i fóstru-
skólann?
— Eg er elzt í skólanum núna,
en allmargar hafa komið þangað
eftir að hafa verið úti í atvinnu-
lífinn um skeið. Ég Iteld, að við
njótum námsins ekki siður en
þær yngri. Maður hefur fengið
talsverðan þroska, sem kemur sér
vel í þessu námi, ekki sizt, þar
sem maður hefur sjálfur fengizt
við barnauppeldi. Hins vegar er
minniö kannski ekki alveg eins
gott og áður, og maður vérður að
tileinka sér alveg ný vinnubrögð
við námið. Mér fannst dálítið
asnalegt, þegar ég var að grafa
eftir gömlu skólatöskunni minni
niðri í kjallara og opnaði náms-
bækurnar í fyrsta sinn, en eftir
skamman tíma var ég orðin
áhugasöm skólastelpa. Þetta var
lika alit auðveldara, þar sém
maðurinn minn hefur stundað
BÆKUR
OG
HÖFUNDAR
Eftir Charity
Beth Coman
Ernest Hemingway
1898-1961
EIMN er of snemmt aö fella bók-
menntalegan dóm um Hemingway.
Á meðan hann lifði var gildi hans
sem rithöfundar mjög umdeilt og
hefur ekki siður verið það frá þvi
hann lést fyrir eigin hendi. Að hann
var góður verður ekki vefengt, en ég
©
held að flestir gagnrýnendur yrðu
sammála um, að framlag hans til
bókmenntanna hafi fremur verið
tæknilegt en efnislegt. Sagt hefur
verið, að Hemingway hafi brúað bilið
á milli bókmennta og blaðamennsku
og enginn vafi leikur á því, að
knappur, mergjaður stíll hans hefur
haft geysileg áhrif á bandaríska rit-
höfunda. Það er stíll, sem auðvelt er
að taka til fyrirmyndar en erfitt að
jafnast við.
Efnið i verkum Hemingways er að
miklu leyti sótt i hans eiaið lif — lif,
sem var barmafullt af athafna-
semi, iþróttaiðkunum, vindrykkju og
kvennafari, líf, sem þrungið var og
ráðið af hans eigin karlmennskuhug-
mynd. Hemingway var i raun að
heita mátti holdtekja machisma eða
karlmennskudultrúarinnar. I skáld-
sögum sinum sem og öðrum ritum,
allt frá Adventures of a Young Man
og A Movable Feast til The Sun Also
Rises, A Farewell to Arms og For
Whom the Bell Tolls voru likamlegar
athafnir Hemingway hugstæðari en
þroski sálarlifsins, hið holdlega frem-
ur en hið andlega.
Af verkum Hemingways eru hin
styttri sennilega best. The Snows of
Kilimanjaro er unaðsleg bók og saga
hans The Old man and the Sea er að
likindum mikilsverðasta framlag
hans. Söguefni Hemingways, von-
brigði, framagirni, skyldurækni og
lifsbjörg, sem varla er haldið uppi
eða gerð full skil í skáldsögum hans,
njóta sin mun betur i hinum styttri
verkum.
Hver sem lokaúrskurðurinn
verður, verði hann einhver, hafa
áhrif Hemingways á bandarískar
bókmenntir verið mikil — hann er
lesinn, hann er kannaður hann er
stældur. Og á öld bókmenntalegrar
linku hefur hann að minnsta kosti
séð okkur fyrir efni, sem er gagnrýni
vert.
Gamli maðurinn
og
hafiö
Þetta er besta hliðin á Hemingway
og ég tel, að hún ætti að falla íslend-
ingum vel I geð. Það er saga um
þolgæði, sögð með oröknöppum
setningum, skörpum og skýrum, sem
einkenna stíl Hemingways. Það var í
Gamla manninum og hafinu, sem að
lokum átti sér stað samruni stlls og
efnis, þar hafði listamaðurinn fundið
sögu, sem verð var listar hans.
Vegna einfaldleika sins og inntaks
er Gamli maðurinn og hafið vel fallin
til líkingatúlkunar. Hemingway
dæmdi hana fyrirfram mikilvægasta
allra verka sinna og frá þvf hún kom
út, hefur hún verið grandskoðuð i
leit að táknmáli. Ekki þarf mikla
skoðun til að finna líkingamynstur
— gamli sjómaðurinn, Kristur, reyn-
ir að veiða fiskinn, mannkynið, og
missir hann i gin hákarlsins, Kölska.
Myndin af þungri göngu gamla
nám með vinnunni og í haust
lýkur hann prófi i pípulögnuni.
Við sitjum gjarnan á kvöldin,
læruin saman og.aðstoðum hvort
annað eftirmegni.
— Én hvernig taka börnin
þessu ?
— Þau bafa tekið því vel.
Kristín er komin í skóla, og þegar
ég spyr hana, hvort hún sé búin
að læra, spyr hún mig á möti.
Hrafn er núna á dagheimi linu,
þar sem ég vann í fyrra. Hann á
kannski lieldur erfiðara með að
skilja, að ég hef minni tíma f.vrir
hann en þegar ég var lieima allan
daginn, en það hefur aldrei valdið
vandræðum. Ég er yfirleitt búin í
skólanum um tvöleytið á daginn,
og þá sæki ég hann á barna-
heimilið og Kristínu til svilkonu
minnar, en þangað fer hún, þegar
hún er búin f skólanum. Við
revnum að nýta samverustund-
irnar sem bezt, og krakkarnir
njóta góðs af þvf, sem ég er að
læra, m.a. í föndri,
— Nú virðist alltaf vera skortur
á lærðum fóstrum. Hvernig vfkur
því við.
— Ekki vantar aðsóknina að
skólanum, því að árlega verður að
vísa mörgum frá vegna þrengsla.
Kannski stafar skorturinn af því,
að konur hætta oft störfum, þegar
þær eignast heimili og börn og
eiga erfitt með að drifa sig út
aftur. Þannig er það i miirgum
a t v i nn u g rei n um. Se n n i lega
myndi það gera mörgiun auð-
veldara fyrir, ef efnt væri til eins
konar en d u r h æ f i n g a r n á m s k e i ða
fvrir fóstrur, sem hafa hætt og
trevsta sér ekki til að byrja aftur
eftir margra ára hlé. Fóstru-
starfið er ákaflega lífrænt og
skemmtilegt starf og gerist
stöðugt mikilvægara eftir því sem
fölk þarf í ríkara mæli að hagnýta
sér dagvistunarstofnanir vegna
brev11ra þjóðfé 1 agshá11a.
— Og hvetur þú ekki fólk al-
mennt til að setjast á skólabekk.
ef það hefur áhuga, þótt það sé
komið fram yfir þennan venju-
lega skólaaldur?
— ,Jú eindregið. Þjöðféiagið
krefst aukinnar menntunar, og ég
held. að öllum sé nauðsynlegt að
bæta einhverju við sig til hag-
nýtis eða ánægju, því að annars er
liætt við að fölk staðni og fái ekki
nögu mikið lit úr lifinu. Hins
vegar hefur mér fundizt of mikið
gert út mikilvægi menntasköla-
og háskólanáms. Það er eins og
ekkert annað sé menntun, og það
er leiðinlegur misskilningur.
mannsins heim á leið, upp brekkuna,
með kross sinn, mastrið, um öxl, og
lýsingin á dauða hans með útrétta
arma og opna lófa, ernógu augljós.
Sé bókin líking stenst hún prófið
vel, þvf yfirborðið er jafnþétt eða
þéttara i sér en það, sem undir á að
búa. Hemingway fór útfyrir stn eigin
mið með þessari bók, þvi hún er saga
um þrautseigju til að komast lifs af,
ekki sem fþrótt. Og ópersónulegur.
gagnorður frásagnarmáti Heming-
ways skilar vel kvöl og harmleik
einmitt með einfaldleik sínum.
Ég mæli ekki meö þessari bók við
ístendinga eingöngu vegna þess, að
þeir vita hvað það er að veiða fisk
sér til Iffsviðurværis, heldur vegna
þess, að söguefnið um manninn
gagnvart umhverfi hans hlýtur að
höfða til þeirra. islendingar þurfa
ekki að imynda sér, þeir þekkja Iffs
baráttuna við óhjálpfúst, stundum
að þvi er virðist fjandsamlegt um-
hverfi. Kraftur bókarinnar um Gamla
manninn og hafið er fólginn i raun-
sæi hennar og ég held að flestir
íslendingar gætu metið hana betur
en flestir Bandarikjamenn, þvi enda
þótt við getum skilið hana, hafa þeir
lifað hana.