Lesbók Morgunblaðsins - 09.06.1974, Blaðsíða 9

um aðferðum. Margir vísinda-
menn, sem leitað var til, sögðust
ekki reiðubúnir að segja neitt um
málið að svo stöddu.
Rannsóknir á Geller
Brezka ritið ,,Nature“ og „New
Scientist" hafa á undanförnum
tveimur árum fengizt talsvert við
að rannsaka Geller, en engar
opinberar niðurstöður hafa verið
birtar um þær athuganir.
Stanford-rannsóknastofnunin í
Bandaríkjunum hefur einnig lát-
ið gera ákveðnar tilraunir. Lftið
hefur verið sagt um árangur.
Skýrt hefði verið frá því, að lagð-
ar yrðu fram skýrslur á alþjóð-
legri vísindaráðstefnu, sem hald-
in var í New York í vetur, en þar
var aðeins lauslega frá málinu
sagt og að ekki væri tímabært að
gefa skýrslu um meira að sinni.
Fleira hefur ekki þaðan heyrzt.
Engin skýring
Hópurinn við Stanford, sem gaf
út nefnda bráðabirgðayfirlýsingu
á ráðstefnunni í New York, sagði
meóal annars, að dr. Harold
Puthoff og Russel Targ hefóu
kannað ákveðna þætti f sambandi
við Geller og þeir gætu ekki gefið
vísindalega skýringu á því öllu.
Þeir yrðu að láta nægja að segja,
að þessar frumathuganir rétt-
lættu fullkomlega, að nánari
rannsóknir yrðu gerðar.
Það var Edgar Mitchell fyrr-
verandi geimfari, sem átti
frumkvæði að þessum rannsókn-
um. Fóru þær fram á skilmálum,
sem stofnunin setti sjálf, og í
sumum tilvikum vissu þeir rann-
sóknarmenn, sem spuróu, ekki
um svörin.
í einni tilrauninni gaf Geller i
átta af tíu skiptum rétt svör, en
tvívegis sagðist hann gefast upp. 1
annað skipti fólst tilraunin i
því, aó hann átti að benda
á tiltekna muni, sem komið
hafði verið fyrir i málm-
kistum og maður sá, sem var
viðstaddur, þegar Geller var
látinn þreifa á kistunum, vissi
ekki, hvað i þær hafði verió iátið.
Geller svaraði rétt í tólf skipti af
fimmtán. 1 annarri tilraun til við-
bótar virtist Geller koma mæli-
tækjum rannsóknastofnunarinn-
ar til að skekkjast. í hvert skipti,
sem þessi tilraun var endurtekin,
virtust áhrif Gellers á mælitækin
aukast. Til dæmis sýnir kvik-
mynd, sem tekin var, að hann
hafði áhrif á segulmæli án
þess að koma við hann.
Rannsóknirnar gáfu heldur engin
óyggjandi svör við því, hvernig
Geller gat komið því til lelðar, að
ýmsir málmhlutir eða skeiðar
brotnuöu eða bognuóu, án þess að
sýnilegt væri, að hann notaði
likamlegan kraft.
Gagnrýni
I marz 1973 birti vikuritið
,,Time“ mjög gagnrýna grein um
athuganir Stanford-hópsins á
Geller. Sagt var, að þessi stofnun,
sem hefði yfir að ráða 2.600 sér-
fræðingum, sem gætu ieyst svo til
öll vandamál, hefði staðið mjög
slælega og óvísindalega að þess-
um tilraunum. Auk þess gagn-
rýndí blaðið, að slik stofnun legði
sig niður við rannsóknir á Geller
og sagði: „Við þær rannsóknir
bætir stofnunin nú könnun á
vafasömum næturklúbbagaldra-
manni með svokallaða sálræna
hæfileika.“ Time vitnar í
Mitchell, sem ekki er geimfari
lengur, en hefur sina eigin
„rannsóknastofnun vitundarinn-
ar“ og segir, að Stanfordhópur-
inn hafi hrifizt mjög af óskiljan-
legum hæfileikum Gellers. En yf-
ir maóur Stanfordstofnunarinn-
ar, Charles Anderson, lét þá frá
sér heyra og sagði þessi ummæli
viilandi og auk þess væri það ekki
i verkahring Mitchells að gefa
upplýsingar eða yfirlýsingar fyrir
hönd stofnunarinnar.
Áhugi bandaríska varnarmála-
ráðuneytisins var vakinn, að sögn
Time, og sálfræðingurinn Ray
Hyman frá Oregonháskóla og
George Lawrence frá ráðuneytinu
komu til skjalanna. Þeir urðu
engan veginn snortnir af frammi-
stöðu Gellers.
Hyman stóð Geller til dæmis að
því að „kikja", þegar hann lézt
halda fyrir augun, og þar með gat
hann túlkað handahreyfingar
fólks, sem var að skrifa eða
teikna. Slík leikni er hverjum
þeim, sem fæst við töfrabrögð,
mjög nauðsynleg. Annar maður
frá ráðuneytinu varð þess var, að
Geller gat látið gólfið i rann-
sóknastofnuninni titra, svo að
sveiflanir komu fram á mælitækj-
unum. Lawrence tókst að leika
þetta fyrirhafnarlftið eftir.
Hyman mun í bréfi hafa skrifað,
að Standford-rannsóknin á Geller
hafi verið „eftirlitslaus og
klúðursleg".
Svör Gellers
Eftir að þessi grein um
Stanford-rannsóknina birtist
ætlaði Geller að fá uppreisn æru
og sýna ritstjórum Time hæfni
sína. Lyktir urðu þær, að atvinnu-
töframaðurinn James Randi Iék
allar listirnar eftir honum.
Bandaríska tímaritið „Psychic"
birti svo í júní viðtal við Geller
um samskipti hans og Time. Er
viðtalið byggt á segulbandsupp-
töku. Hann segist hafa beðið þess
í New York, að birtar yrðu niður-
stöður Stanford-rannsóknarinnar.
Þegar honum var farin að leiðast
biðin ákvað hann að leita á náðir
fjölmiðla. „Ég taldi það áhrifa-
mestu aðferðina til að ná til fólks-
ins,“ er haft eftir honum i viðtal-
inu. Þar segir hann ennfremur,
að hann hafi verið illa fyrirkallað-
ur þann dag, sem hann átti að
Framhald á bls. 14.
Uri Geller kengbeygir og jafnvel
brýtur hnlfa og gaffla með því einu
aS snerta eSa jafnvel meS þvi einu
aS horfa á hlutina. Þetta sýndi.hann
m.a. á ritstjórnarskrifstofum Daily
News, þar sem myndin var tekin.
Danskur maSur, sem var aS horfa á
Geller f sjónvarpi, varS fyrir þvf, aS
skeiS sem hann hélt á, kengbognaSi.
Frá Bretlandi: Seth Joel lagSi
„teikniþraut" fyrir Geller. Hann
teiknaSi stólinn aS ofan og setti
sfSan teikninguna I innsiglaS
umslag. Geller var slSan beSinn aS
teikna nákvæmlega þaS sama og f
umslaginu væri. Myndin aS neSan
sýnir alténd, aS hann vissi, aS Joel
hafSi teiknaS stól . . .