Tíminn - 02.02.1967, Blaðsíða 8

8
TÍMiNN
FIMMTUDAGUR 2. febrúar 19ti7
Tvær merkar systur nýlátn-
ar í Árborg í Nýja-íslandi
Guðrún Anna Erlendsson og Andrea Johnson
Oft er rniér í minni j úníkvöld
sumarið 1960. Eftir hádegið þá
Wm daginn hafði ég tekið mér
far með „mjólkurbílnum“ _ sem
fen-gur milli Winnipeg og Árborg
ar í Manitoba í því skyni að
heimsækja frænku mína, aldraða
konu, frú Guðrúnu Önnu Erlend
son, sem ég hafði aldrei séð. Ég
hafði verið á ferð í Bandaríkj-
unum og lagði leið mína norður
j þessu skyni. Ferðin með áætl-
unarbílnum var fróðleg, víða kom
ið við í þorpum og á sveitabæjum.
bílstjórinn skilaði bögglum og
brúsum, og margt keimlíkt því,
sem gerðist í slíkri ferð i ís-
lenakri sveit.
Degar til Árborgar kom, tók
á móti mér hávaxin, fríð, og
gerðarleg kona, ljós yfirlitum.
Það var Rúna. Þessu kvöldi eyddi
ég á heimili hennar í Árborg.
Þar annaðist hún lamaðan eigin
mann sinn, er legið hafði afl-
vana og ósjálfbjarga í átta ár,
með svo einstakri ástúð og am
hyggju, að frábært var talið.
Þarna var einnig stödd til þess að
hitta mig systir hennar, Andrea
Johnson, sem bjó skammt utan
við bæinn. Það var margt, sem
á góma bar þetta kvöld, rakin
var gengin slóð,, allt frá því að
fjórar systur og einn bróðir frá
Fagranesi í Suður-Þingeyjarsýsiu
héldu í hópi íslenzkra Ameríku-
fara vestur um haf seint á öldinni
sem leið. Af þessum systkinum
er nú að sjálfsögðu mikill ættbogi
vestra, sem af mörgum öðrurn ís
lendingum, er þangað fluttu, og
þær Guðrún Anna og Andrea eru
dætur einnar systurinnar frá
Fagranesi, Hólmfríður Andrés-
dóttur og manns hennar, Tryggva
Ingjaldssonar. Hin systkinin
frá Fagranesi, börn Sesselju Jóns
dóttur og Andrésar Ólafssonar, er
vestur fluttu, voru Andrés, síðar
Reykdal, Ólöf og Kristjana.
Hólmfríður giftist Tryggva' Winnipegvatn. Var að honum
Ingjaldssyni hér á Islandi, en þau
fluttust fljótlega vestur, eða árið
1886. Tryggvi var sonur Ingjaldar
Jónssonar og Margrétar Jóns-
dóttur, en var að nokkru leyti
alinn upp hjá Sigurjóni Jóhanns
syni á Laxamýri og Snjólaugu
konu hans. Þau Tryggvi og Hólm
fríður námu land við Akra í
Norður-Dakota, en fluttust síðar
norður í Árdalsbyggð í Manitoba
og bjuggu þar síðan. Þau áttu
mörg börn, er upp komust og
voru þessi: Sesselja gift GS..
Guðmundssyni bónda j Framnes-
byggð, Ingimar, sem síðar var
þingmaður Nýja-íslands á Mani-
tobaþingi, og kom hann hingað á
Alþingishátíðina 1930 sem fulltrúi
fylkisstjórnar Manitoba. Hann var
kvæntur Violet Kristjönu Poulsen
frá Mikley, en hún er nú all
kunnur rithöfundur. Ingimar var
hinn mesti atgervismaður, en
árið 1934 drukknaði hann í á við
MINNING

• i-'tíjri , ■ • ...... .•
Sigríður Hallgrímsdóttir
á Ketilstöðum
í fyrradag var til moldar borin
í heimagrafreit Sigríður Hallgríms
dóttir, húsfreyja á Ketilsstöðum á
Völlum. Hún lézt á sjúkrahúsi i
Reykjavík hinn 20. þ. m.
Sigríður var fædd hinn 14. sept-
ember 1907 í Beinárgerði í Valla-
hreppi. Foreldrar hennar, Þórdís
Guttormsdóttir frá Eyjólfsstöðum
og Hallgrímur Þórarinsson frá Ket
ilsstöðum byrjuðu búskap í Beinár
gerði 1903 og bjuggu þar til árs-
ins 1908, að þau fluttust i Ketils
staði, ættarjörð Hallgríms. Bjuggu
þau næsu árin á hálfri þeirrí. jörð
á móti Gunnari Pálssyni, hrepp-
stjóra og Sigríði Árnabjömsdóttur,
móður Hallgríms.
Fram til 1907 átti Sigurður Hiall
grímsson, föðurbróðir Hallgrlms,
hálfa Ketilsstaði óg bjó, þar ó-
kvæntur og barnlaus. Hann drukkn
aði í Grímsá þetta ár. Hallgrfmur
og systir hans Þorbjörg Þprarins-
dóttir erfðu þá eignarhluta , Sigurð
ar í Ketilsstöðum og því flutti Hall i
grímur þangað búferlum 1908. t
Eg korrj til foreldra Sigríðar heit j
inrnr vorið 1905 og átti heimili hjá |
þeim til 1911. Síðar dvaldi ég á|
hinu búinu á Ketilsstöðum á árun
um 1916—1918. Mér er í minni, hví
líkur sólargeisli barst inn á heim
ili Þórdísar og Hallgríms, er Sig-
ríður, einkabarn þeirra, fæddist.
Hún var einstaklega geðþekkt barn
og þegar hún óx upp varð hún
uppáhald og eftirlæti allra á heim
ilinu og kom hvarvetna fram til
góðs.
Laust eftir fermingu fór Sig-
ríður í ungmennaskóla í Mjóanesi
og var þar við nám í tvo vetur.
Þetta var einkaskóli hinna nafn
kunnu Blöndalshjóna, Benedikts
og SigTÚnar. Kennsla var þar baUi
í bóklegum og verklegum greinum,
en þessi skóli var undanfari hús
mæðraskólans á Hallormsstað.
Haústið 1927 sigldi Sigríður til
Danmerkur og var þar við nám
vetrarlangt. Hún hlaut því góða
menntun til undirbúnings starfi
því, sem beið hennar.
Sama sumarið og Sigríður kom
heim frá námsdvöl sinni í Dan-
mörku, giftist hún hinn 27. júlí
1928 Bergi Jónssyni frá Egilsstöð
um. Þórdís móðir Sigríðar hafði
dáið hinn 28. janúar 1927. Bú
Hallgríms var húsmóðuriaust og
settust þau Sigríður og Bergur í
bú með honum. Bjuggu þeir félags
búi, þangað til Hallgrímur lézt
1947.
Þegar Gunnar Pálsson lét af bú
skap á Ketilsstöðum 1931, tóku
þeir Haligrímur og Bergur við
jörðinni allri. Eftir það dvaldist
Gunnar á heimili þeirra til dauða
dags.
Ketilsstaðir hafia frá fornu fari
verið stórbýli. Jörðin er í aifara-
leið og fylgdi henni jafnan mik-
ill gestagangur. Þó að Sigríður
heitin þyrfti ung að veita for-
sjá mannmörgu heimili, hélt hún
vel uppi fornri venju Ketilsstaða-
heimilisins um gestrisni. Mátti
segja, að skáli hennar stæði um
þjóðbraut þvera og þar væri öll-
um heimill matur og drykkur. Vel
var við öllum tekið, hvort sem þeir
áttu stór erindi eða smá. Veit ég,
að á þessum degi munu margir
minnast góðra stunda, e} þeir áttu
á heimili Sigríðar og Bergs.
Þau hjónin eignuðust 3 börn,
sem öll lifa. Elzt barna þeirra er
Þórdís gift Tómasi Emilssyni. Búa
þau í Fjarðarseli í Seyðisfirði og
eiga 6 börn.
Næst elztur er Jón, kvæntur
Elsu Guðbjörgu Þorsteinsdóttur
frá Enni við Blönduós. Eiga þau
3 böm. Jón og Elsa hafa búið á
| hálfum Ketilsstöðum síðan 1957.
! Yngstur barna Sigríðar og Bergs
; er Hallgrímur nú til heimilis í Eg
j ilsstaðakauptúni. Hann á tvö börn
i með unnustu sinni Ljósbrá Bjöms
. dóttur frá Ketilsstöðum í Hjalta-
staðaþinghá.
Sigríður heitin kenndi lasleika á
síðastliðnu hausti. í þesum mán-
uði gekk hún undir læknis'aðgerð,
sem talin var hafa tekizt vel og
virtust batahorfur góðar. Andlát
hennar bar brátt að og kom að ætt
ingjum hennar og vinum óvörum.
Eiginmanni Sigríðar, Bergi
Jónssyni, minum gamla skóla-
bróður, sendi ég innilegar sam
úðarkveðju á þessari sorgarstund
hans. Bið ég honum, börnum Sig-
ríðar heitinnar, tengdabörnum og
barnabörnum allrar guðsblessunar
og huggunar i harmi.
Sigurbjörn Snjólfsson.
GuSrún Anna Erlendson
hinn mesti mannskaði. Þriðja
barn Hólmfríðar og Tryggva var
Snjólaug, gift Guðjóni Björnssyni
bónda í Framnesbyggð, Andrea,
sem áður getur, gift E.L. John-
son bónda i grennd við Árborg,
Sigríður, gift Th. Johnson í Grand
Rapids, Kristjana gift W.Cro.v í
Winnipeg og Rannveig gift Evan
Daves í Dowmers Grove.
Tryggvi Ingjaldsson var mikill
forystumaður í heimabyggð sinni,
lengi safnaðarráðsmaður og íor
vígismaður margs konar frarnfara
og framkvæmda, annáiaður að
dugnaði og hjálpsemi.
Guðrún Anna var fædd í Akra
1896, en þegar hún var ársgömul
tóku þau Andrés móðurbróðir
hennar Reykdal og Guðrún kona
hans hana í fóstur, og ólst hún
iupp á heimili þeirra í Winnipeg
og síðar í Árborg. Þar átti hún
góða æsku á velmegunarheimili
hjá góðum fósturforeldrum og
fóstursystur, Mabel að nafni, en
hún er nú gift PjH. Clemens
Winnipeg. Hún var einnig í
nánum tengslum við foreldra sína
og systkinin. Hún gekk fyrst í
skóla í Winnipeg og síðan í
Árborg og loks lagði hún stund
á verzlunarnám í St. Marys Aca
demy í Winnipeg. Rúna var dug
mikil og greind, listvirk og traust
glæsileg kona og glaðlynd. Hún
stundaði bankastörf og fleira áður
en hún giftist Halldóri S. Erlends
syni, er síðar var lengi kaupmað
ur j Árborg og verzlaði með land
búnaðarvélar. Þau giftust 1919 og
reistu sér myndarheimili í Árborg
og áttu þar heima til æviloka.
Rúna lagði mikla rækt við heimili
sitt en tók einnig mikinn þátt
félagsmálum, t.d. í safnaðarstarfi
— var um tíma kirkjuorganisti og
kennari við sunnudagaskóla safn-
aðarins og gegndi einnig for
mennsku í kvenfélagi byggðarinn
ar og Bandalagi lúterskra kvenna.
Á stríðsárunum starfaði hún og
mjög í Rauða krossinum. Þau
eignuðust þrjá syni, Andrés, er
jlézt uppkominn, þórhall, sem er
einhleypur og var lengst af heima,
og Theódór búsettan í Temple
City í Kaliforníu. Auk þess ólu
þau upp fósturson, Bryan, sem oú-,
settur er í Chilliwack.
Árið 1952 fékk Halldór maður
Rúnu slag og lá eftir það rúm-
fastur og ósjálfbjarga heima í
níu ár. Mér er í minni þessi stóri
og myndarlegi maður, þar sem
hann lá I rúmi sínu aflvana, með
heiðan svip æðruleysis og karl-
mennsku, og hin ljúfa og þolin-
móða hjúkrun konu hans, sem þó
varð að vinna sem hún mátti til
þess að framfleyta heimilinu. Hún
vann þá mjög að listmunagerð
heima, einkum leðuriðju. Halldór
lézt 1961, og eftir bað fór Rúna
að vinna úti, gerðist bókhaldari
á læknisstofu í bænum. Hún var
orðin slitin af löngu erfiði en
þó hress vel og hafði yndi af þvi
að geta sinnt mikilvægum störf-
um í samfélaginu. Þess vegna mun
hún ef til vill ekki hafa ætlað
aldri sínum af.
Síðdegis á gamlársdag um ára-
mótin 1965—66 ók yinnufélagi
henni heim að húsdyrum. Frænd-
kona hennar, sem hún hafði náin
Andrea Johnson
kynni við, hringdi til hennar
snemma á nýársdag, en fékk cksi
svar. Var þá farið heim til hennar,
og fannst hún örend á stofugóifi
innan við dyrnar í yfirhöfn, hafði
ek'ki einu sinni haft ráðrúm til
þess að fara úr henni, er hún
kom heim kvöldið áður og dauð-
inn kallaði svo snögglega að.
Guðrún Anna kom til íslands
sumarið 1964 og dvaldist hér hjá
ættfólki sínu um tíma. Hafði hún
ánægju af þeirri för, og það ekki
síður af dvöl hennar hér. Hún
var víðsýn kona og vel menntuð,
höfðingi f lund og gerð.
Andrea systir hennar Johnson
var fædd í Akra 1891 og ólst upp
í foreldrahúsum og komu snemma
fram hjá henni svipaður dugnað-
ur og forystuhæfileikar sem hjá
föður hennar. Hún giftist Edward
L. Johnson og bjuggu þau alla
ævi í grennd við Arborg. Hann
lézt 1964. Þau áttu ekki börn en
ólu upp þrjú fósturböm. Andrea
var greind kona og atorkusöm
mjög. Hún var ritfær aljvel og
skrifaði stundum greinar um hér-
aðsmál, og hún hafði ýndi af þjóð-
legum fróðleik og ættfræði og
skráði sitthvað um það á síðari
árum. Hún var kunn kona fyrir
félagsstörf í búnaðarmálum í Mani
tobafylki og í margs konar líknar
starfi og kvenfélagsmálum. Húu
var lengi framarlega í stjórn
Bændasambands Manitoba, sem
einnig var samvinnufélag um ýmsa
verzlun og afurðasölu, og formað-
ur kvennasamtaka þessa sambands
um alllangt skeið. Hún átti sæti
á heimsþingi samtaka bænda-
kvenna í Washington 1936 og nun
gegndi gjaldkerastarfi í stjórn
bændafélagsins í heimabyggð
sinni um 30 ára skeið. Þá lét
hún heilbrigðismál mjög ti) sín
taka og var meðal helztu hvata-
manna að stofnun sjúkrahúss i
Árborg. og formaður sjúkrahús-
stjórnar á annan áratug.
Fyrir nokkrum árum missti hún
andlega heilsu og dvaldist síðustu
árin á hæli, þar sem hún 'ézt
5. febrúar 1966.
Síðan ég kynntist þessum tveim
ur mikilhæfu frænkum mínum á
skemmtilegri kvöldstund i heima
byggð þeirra fyrir sex árum, hafa
þær verið mér hugstæðar, og ég
varð þá og síðar margs af þeim
vísari um kjör og örlög íslenzks
fólks, er ég vissi deili á, þar vestra.
Og fyrir þessi stuttu_ kynni er ég
innilega þakklátur. Ég veit, líka,
að þeir sem kynntust Rúnu Er-
lendson í ferð hennar hér heima,
minnast hennar einnig með hlýj-
um hug.
Andrés Kristjánsson.
Hríseyingar
Fýrirhugað er að halda Hrísey-
ingamót 25. febrúar 1967, ef næg
þátttaka fæst.
Góðfúslega tilkynið þáttöku i síma
12504 eða 40656 fyrir 30. janúax
n. k.
SKEMMTINEFND.