Alþýðublaðið - 27.08.1988, Blaðsíða 2

2
Laugardagur 27. ágúst 1988
LITILRÆÐI
Flosi Ólafsson
skrifar
AF GEGGJUDU ÞINGI
Ég hef lengi verið þeirrar skoðunar að
geðlæknar og sálfræðingar séu upp til
hópa léttgeggjað fólk og margir í hópnum
snartjúllaðir.
Þetta er svo sannarlega ekki sagt til að
varpa rýrð á þessa starfshópa, heldur hið
gagnstæða.
Eg er nefnilega staðfastlega þeirrar skoð-
unar að menn sem geta litið í eigin barm og
stuðst við eigin reynslu eigi auðveldara
með að setja sig í spor þjáningarbræðra
sinna en aðrir, ef vandinn kemur þeim
kunnuglega fyrir sjónir.
Maður sem aldrei hefur smakkað brenni-
vín skilur illa áfengissýki, en gömul fylli-
bytta veit uppá hár um hvað málið snýst.
Það varfrænka mín ein sem um árið vakti
athygli mína á sálarástandi geðlækna og
sálfræðinga. Hún sagði við mig:
— Hefurðu, elskan mín, tekið eftir því
hvað geðlæknar og sálvíkingar eru skrítnir
til augnanna?
Ég játti því og hún spurði mig hvort ég
vissi af hverju þetta stafaði. Það vissi ég
ekki, hún sagði þá íbyggin:
—• Það er æðisglampinn, elskan mín.
Síðan hef ég notað hvert tækifæri sem
hefur gefist til að horfast í augu við geð-
lækna og sálfræðinga.
Það er einsog æðisglampinn ylji mér um
hjartarætur.
Þetta er líka það fyrsta sem ég geri, þegar
mér er sýndur hestur. Ég skoða í honum
augun og eyrun. Já og tennurnar.
Sálfræðingar bera aldurinn afturámóti
oftast svo ótvírætt með sér að hægt er að
sleþþa tönnunum.
Mér er afskaplega hlýtt til geðlækna og
sálfræðinga. Ekki vegna þess að ég hafi svo
oft leitað ásjár hjá þeim, heldur öllu fremur
vegna þess að þetta blessaða fólk hefur eig-
inlega varpað Ijósi á þá staðreynd að gallar
mínir, brestir og skafankar í gegnum tíðina
stafa ekki af því hvað ég er illa lukkaður,
heldur hef ég alla tíð átt við aðskiljanleg
geðræn vandamál að stríða.
I skóla var ég kallaður tossi.
Nú hafa sálvísindin bent á það aó ég hafi
ekki verið „tossi“, heldur einstaklingur með
geðrænt vandamál. Haldinn „námsleiða“.
Þegarég varað vinnaá Eyrinni varég ann-
álaður húðarletingi.
Nú hefur eftir sálfræðilegum leiðum
verið á það bent, að leti hafi ekki verið til að
dreifa, heldur hafi ég verið haldinn „verk-
kvíða“.
Og ólund stafar ekki lengur af því að
maður er fýlupoki, heldur á maður við geð-
rænan vanda að stríða, vanda sem kallaður
er „þunglyndi“.
Nýafstaðið er mikið þing geðlækna hér-
lendis og ber að harma hvernig fjölmiðlar
hafa látið undir höfuð leggjast að kynna
þjóðinni það sem þar hefur farið fram. Geð-
læknaþingið féll satt að segja í skuggann af
kvennaráðstefnunni í Osló, sem er annar
angi af víðtækri og gagnmerkri allsherjar-
geggjun.
Það var svo, að afstöðnu geðlæknaþing-
inu fyrir skömmu, að þjóðinni var birt mark-
tæk niðurstaða af störfum geðlæknaþings-
ins í dagblaðinu Tímanum og þar greint frá
árstíðabundnum sveiflum í líðan fólks.
Þetta eintak af Tímanum (17. ágúst) virð-
ist, að verulegu leyti, hafa verið helgað geð-
rænum vandamálum, því þar er líka há-
vísindaleg úttekt á því hvernig ærkjöt breyt-
ist úr gómsætu góómeti í vondan mat, ef
sauðféð er í uppnámi þegar verið er að
slátra því, undir yfirskriftinni:
Verður kjötiö verra af stressuðu fjalla-
lambi?
I þeirri grein er frá því skýrt að norðmenn
geri allt sem þeir geta til að koma sláturfé í
gott skap, þegar verið er að skjóta það, en
fylgir ekki sögunni hvort það er gert með
gamanvísum og léttu spaugi eða valíum.
í greininni um geðlæknaþingið segirorð-
rétt:
— í löndum þar sem talsverður munur er
á árstíðum virðist vera munur á líðan sums
fólks.
Þá veit maður þaó.
Þá komst þingið að þeirri merku niður-
stöðu einsog segir orðrétt: (að) Ýmsum
hefur fundist þeir hressast við að fara
suðurá bóginn til dæmis til Flórída.
Þegar þessi hávísindalega rannsókn var
farin að benda ótvírætt til þess að betur
lægi áfólki þegarþað væri komiðtil Flórída
helduren þegar það væri annarsstaðar,
einkum norðar, var útbúinn spurningalisti á
ensku og hann síðan þýddur á íslensku.
Síðan var hann — einsog segir orðrétt:
— ... þýddur aftur á ensku til að sjá hvort
nokkur feill lægi í honum.
Síðan, væntanlega þegar í Ijós var komið
að enginn „fei11“ var í listanum, var hann
sendur þúsund manns og óskað eftir svör-
unum „já“ eða „nei“.
Spurningin hljóðaði svona:
Finnið þér mun áyður í svartastaskamm-
deginu þegaraldrei sértil sólar;og ásumrin
þegar sól er hæst á lofti?
Milli 50 og 60% af þeim sem spurðirvoru
svöruðu og flestir játandi.
Það bendirað dómi geðlæknatil þess að
ótvírætt samband sé milli þunglyndis og
sólarhæðar.
Segir fátt af hinum fjölmörgu íslend-
ingum sem jafnan eru fluttir heim frá sólar-
löndum í spennitreyju, sturlaðir af matar-
eitrun, brennivínsdrykkju og sólsting.
Fram kom á þinginu að hópurinn sem er
léttari í skapi í sólskini en í myrkri hefurekki
verið flokkaöur niður, en sums staðar munu
það frekar vera konur en karlar, en hér á
landi erekkert sem bendirtil þess að konur
kunni betur við sig þar sem ratljóst er en
karlar.
Ég er nú bara að drepa lítillega á þetta
nýafstaðna geðlæknaþing til þess að renna
stoðum undir þá skoðun, sem ég varpaði
fram i upphafi máls míns, nefnilega þá, að
ég hef lengi álitið geðlæknaog sálfræðinga
upp til hópa léttgeggjað fólk.