Alþýðublaðið - 27.08.1988, Blaðsíða 6

6
Herdís Þorvaldsdóttir
SAMA ENDASTÖD
Samtökin Líf og land voru
stofnuö fyrir áratug. Þau berj-
ast fyrir betra umhverfi í
orðsins fyllstu merkingu. Nú-
verandi formaður félagsins er
Herdís Þorvaldsdóttir leik-
kona. Herdís er þekktari sem
leikari í Þjóðleikhúsinu, en
virðist eiga auðvelt með að
skipta um hlutverk. Lífið og
landið eiga hug hennar allan,
en lífshlaup Herdísar er um
margt sérstakt.
KAFLASKIL
„Það breyttist óendanlega
margt fyrir 10—12 árum, þeg-
ar ég skildi og börnin voru
uppkomin," segir Herdís.
„Allt í einu var þetta stóra
heimili tómt. Ég hafði ævin-
lega mikið að gera, vegna
þess að ég vann utan heimil-
is, svo að þú getur ímyndaö
þér hvort ekki byrjaði nýr
kafli í mínu lífi.
Til að byrja með var þetta
dálítið erfitt og manni fannst
einhvern veginn að maður
stæðí einn í eyðimörk. En þá
fóru öll viðhorf mín að breyt-
ast.
Ég fór að hugsa um hvað
ég hafði verið að gera: Hvern-
ig höfðu þessi þrjátíu ár
farið? Ég áttaði mig á því að
öll þessi ár hafði ég unniö
eitt allsherjar skyldustarf frá
morgni til kvölds, alltaf.
Maður hafði aldrei tima til að
spyrja sjálfan sig spurninga
eða huga mikið að öðrum
málum, því að það var tvöfalt
starf og meira en það aó vera
húsmóðir á stóru heimili.
Börnin voru fjögur, ég hafði
heilmikið að gera í leikhús-
inu og svo var útvarpið að
auki.“
— Þú segist hafa sinnt
skyldustörfum i 30 ár. Varstu
beisk, þegar þú horfðir um
öxl?
„Nei, árin höfðu verið afar
fljót að liða. Þau voru horfin
áður en maður vissi af. En þó
að skyldustörfin væru erfið
voru þau samt ánægjuleg.
Það hófst nýtt tímabil. Ég
fór að hugsa, hvert skyldi
halda. Náttúrulega hélt ég
áfram að starfa i leikhúsinu,
en það er gefið mál að það
minnkar með árunum. Það er
ekki svo mikið af hlutverkum
fyrir eldri leikkonur."
— Þú fékkst ný hlutverk.
Hafðirðu misst dampinn við
þessi kaflaskil?
„Nei, ég sá að það væri
góður tími framundan og
ýmislegt hægt að gera. Nú
væri akkúrat kominn nýr tími,
og ég tilbúin að byrja á öðru.
Ég fór að fá alls konar
áhugamál, til dæmis fór ég
að spekúlera I sjálfri mér:
Hver er ég, hvert fer ég og
hvað er ég að gera? Fór að
lesa dulspeki sem ég hafði
haft áhuga á á yngri árum.“
HUGGULEGRA AÐ FARA NIÐUR
Á RORG
— Fannst þér það van-
metið, sem þú haföir veriö að
gera í þessi þrjátíu ár?
„Þetta er erfið spurning.
Mér fannst það ekki van-
metið, en fannst að kannski
hefði ekki alltaf verið tekið
tillit til þess að þetta var I
raun og veru of mikið. Ég var
orðin óskaplega þreytt. A
þessum tíma átti konan fyrst
og fremst að vera húsmóðir
og sjá um sín börn og upp-
eldi þeirra. Allt annað væri
aukastarf. Þvert á viðhorfið til
karlanna, ef þeir vinna úti er
það þeirra aðalstarf."
— Var ekki minna um það
á þesum tima að konur ynnu
í fullu starfi utan heimilis og
með stórt heimili?
„Það var miklu minna um
það þá en núna. Ég hitti kon-
ur sem sögðu við mig: Af
hverju I ósköpunum ertu að
þessu. Að þú skulir nenna
þessu, heldurðu að sé ekki
huggulegra að vera-heima,
fara kannski niður á Borg og
fá sér kaffi.
Ég hafði bara engan áhuga
á því.
Ég held að ég hefði orðið
mjög óhamingjusöm, ef ég
hefði ekki getað unnið að
mínu starfi. Ég held að ég sé
fædd með þessum ósköpum.
Leikhúsið er mér enn mikils
virði. Ég hef óskaplega
gaman af aö fá góð hlutverk
til að fást við, en það er ekki
á sama hátt og áður. Ég er
orðin óháðari og get horft
meira á hluti utan frá eins og
það sé gott leikrit eða kvik-
mynd að gerast í kringum
mig, og án þess að ég sé
endilega bráðnauðsynlegur
hlekkur ( stykkinu."
— Er leikhúsið ekki líka
allt annað í dag en þá?
„Auðvitað er það tvennt
ólíkt. Bæði er það að færri
voru í byrjun, en nú er þetta
griðarlega stór hópur, þannig
að það er varla að maður
þekki alla, sem koma við
sögu. Mér finnst sjálfsagður
hlutur að yngri kynslóðin taki
meira við, bæði á sviðinu og i
ábyrgð gagnvart húsinu.“
— Þú rótar í sálina. Upp-
götvaðirðu nýjar hliðar hjá
sjálfri þér?
„Já, sannarlega. Ég fór að
horfa á lífið á allt annan hátt
en áður. Hlutirnir fóru ein-
hvern veginn að ganga meira
af sjálfu sér. Það er eins og
manni sé stýrt áfram. Það var
eins og eitt leysti annað af
hólmi og áhugamálin virtust
nóg.
Ég hef t.d. ákaflega gaman
af að lesa Ijóð, finnst það
ekki síðra en aö leika á sviði,
og hef gert töluvert af því
undanfarin ár.“
— Hvaöa hliðar hjá sjálfri
þér komu þér á óvart?
„Þetta er flókið mál, en
þetta er spurningin um til-
gang lífsins. Er maður á hrað-
ferð fram af ætternisstapa,
eins og lífið byrjaði? Ég er
komin á þá skoðun að vera
okkar hér er til þess að læra.
Þetta er eins og aö sitja á
skólabekk, og að viö munum
koma aftur og aftur þar til við
erum útskrifuð úr skólanum,
fullnuma. Eitt skref áfram í
hverju lífi. Þetta er eins og i
leikhúsinu. Við förum úr
einni kápu i aðra.“
— Höfðuðu ekki sum hlut-
verk i leikhúsinu meira til þín
en önnur? Sögðu þau ekki
einhvern bita af þeim sann-
leik sem þú ert að upplifa
núna?
„Hlutverkin eltu mig ekki
beinlínis. Þetta var eins og
að taka ofan hattinn. Maður
losnaði vissulega ekki undan
hlutverkunum fyrr en búið var
að leika, en þau breyttu ekki
persónuleika minum. Auð-
vitað hefur reynslan áhrif, allt
sem við skynjum í lífinu
hefur áhrif á okkur og breytir
okkur.“
MAÐUR RÝR SJÁLFUR TIL
SITT HREIÐUR
— Þú ert ekki ósátt viö
það sem er framundan, þar
sem það hefur tilgang?
„Ég er sannfærö um til-
ganginn, en hvort maður
fylgir honum er annað mál.
Laugardagur 27. ógúst 198é